Thực hiện nghiêm Điều lệ Đảng giúp công tác xây dựng Đảng đi vào nền nếp, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của các tổ chức đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên, qua đó xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức, đạo đức và cán bộ.

Từ khi thành lập Đảng đến nay, Điều lệ Đảng đã nhiều lần được sửa đổi, bổ sung để phù hợp với yêu cầu cách mạng từng thời kỳ, phản ánh sự phát triển cả về lý luận và thực tiễn xây dựng Đảng, đáp ứng yêu cầu lịch sử của sự nghiệp cách mạng. Mỗi lần sửa đổi là sự tổng kết lý luận và thực tiễn sâu sắc, phản ánh sự trưởng thành, phát triển không ngừng của Đảng ta.

Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 13, khóa XIII. Ảnh: tienphong.vn 

Hiện nay, toàn Đảng đang thi hành Điều lệ Đảng do Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng thông qua ngày 19-1-2011. Như vậy cho đến nay, Điều lệ Đảng đã qua 15 năm thực hiện. Việc tổng kết 15 năm thi hành Điều lệ Đảng đã được cấp ủy các cấp triển khai thực hiện thống nhất.

Vừa qua, dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng đã có dự thảo Báo cáo tổng kết 15 năm thi hành Điều lệ Đảng (2011-2025). Trong báo cáo nêu bật kết quả 15 năm triển khai thực hiện Điều lệ Đảng đã đi vào cuộc sống sâu rộng, mang lại những thành tựu to lớn, toàn diện. Việc đánh giá, nhận định tương đối đầy đủ, phản ánh sát đúng với tình hình thực tiễn thi hành Điều lệ Đảng từ chi bộ đến Trung ương, các cơ quan giúp việc của Đảng; mang tính bao quát, tổng thể, thấy rõ vấn đề chung-riêng, sát với các chủ thể, phạm vi, đảng viên, cấp ủy, tổ chức đảng; cả vấn đề chủ quan, khách quan, nguyên nhân, vướng mắc, bất cập và vấn đề cần tiếp tục thực hiện, sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ chính trị mà Đảng đề ra trong nhiệm kỳ tới.

Từ thực tiễn cơ sở và nhìn rộng ra có thể thấy rõ các cấp ủy, tổ chức đảng thường xuyên quán triệt sâu sắc vị trí, vai trò của Điều lệ Đảng. Mọi tổ chức đảng xác định Điều lệ Đảng là căn cứ để siết chặt kỷ luật, trước hết là kỷ luật phát ngôn, nói và làm theo quan điểm của Đảng, ngăn chặn hiệu quả các biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, bảo đảm sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp và toàn diện của Đảng đối với mọi lĩnh vực, từ đó thống nhất trong tư tưởng. Tuyệt đại đa số cán bộ, đảng viên luôn giữ vững bản lĩnh chính trị kiên định về mục tiêu, lý tưởng và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội.

15 năm qua, Điều lệ Đảng đi vào cuộc sống đã góp phần xây dựng tổ chức đảng và đội ngũ cán bộ của Đảng đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ từng loại hình, từng thời điểm cụ thể. Về tổ chức các mô hình được sắp xếp phù hợp với đơn vị sự nghiệp cũng như khu vực kinh tế tư nhân, bảo đảm sự bao phủ và vai trò lãnh đạo của Đảng. Năng lực lãnh đạo của các tổ chức cơ sở đảng, hạt nhân chính trị ở cơ sở được nâng lên rõ rệt. Sinh hoạt cấp ủy, sinh hoạt chi bộ thực hiện nghiêm túc theo quy định, phát huy dân chủ, tăng cường tự phê bình và phê bình, làm cho sinh hoạt đảng thực chất hơn, hiệu quả hơn. Đội ngũ cán bộ quy hoạch, đào tạo, luân chuyển thực hiện chặt chẽ theo quy định. Chất lượng đảng viên được nâng cao. Đặc biệt là việc thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ, cụ thể hóa mối quan hệ giữa tập thể lãnh đạo và cá nhân phụ trách đã tạo cơ chế làm việc rõ ràng, ngăn ngừa độc đoán, chuyên quyền, đồng thời phát huy trách nhiệm cá nhân của người đứng đầu.

Bên cạnh những kết quả căn bản, việc thi hành Điều lệ Đảng trong 15 năm qua cần tiếp tục nghiên cứu, đánh giá có những nhận định sát với tình hình thi hành Điều lệ Đảng, phương hướng nhiệm vụ chính trị mà Đảng đề ra trong nhiệm kỳ tới như: Việc học tập, nghiên cứu, quán triệt Điều lệ Đảng chưa trở thành nền nếp thường xuyên, phù hợp với đối tượng ở chi bộ. Việc quán triệt thiếu sự đồng đều ở một số nơi, đặc biệt là cấp cơ sở; nhận thức về Điều lệ Đảng chưa thực sự sâu sắc. Chất lượng sinh hoạt chi bộ chưa cao, có khi sinh hoạt chi bộ nặng về hành chính, ít tập trung vào công tác chính trị tư tưởng, tự phê bình và phê bình, hoặc còn nể nang, né tránh. Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận đảng viên vẫn diễn biến phức tạp, chưa được đẩy lùi một cách căn bản. Việc cụ thể hóa nên có thêm nhận định: Ban hành quá nhiều quy định, gây khó khăn trong tổ chức thực hiện.

Sửa đổi Điều lệ Đảng năm 2011 là cần thiết trong tình hình hiện nay khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Theo đó cần thay đổi nội dung liên quan đến tổ chức đảng ở địa phương cho thật phù hợp với tổ chức chính quyền địa phương, có phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp thi hành Điều lệ Đảng (sửa đổi).

Nội dung trọng tâm việc thi hành Điều lệ Đảng trong nhiệm kỳ tới cần tập trung vào một số vấn đề sau: Việc học tập, nghiên cứu, quán triệt Điều lệ Đảng, các quy định, hướng dẫn của Trung ương về thi hành Điều lệ Đảng phải trở thành chế độ, nền nếp thường xuyên, kiểm tra, đánh giá bắt buộc tại chi bộ, đảng bộ cơ sở. Việc cụ thể hóa Điều lệ Đảng phải sát đối tượng đảng viên, cấp ủy, nhiệm vụ, lĩnh vực, phạm vi Đảng lãnh đạo. Tích hợp và ban hành hệ thống những quy định, hướng dẫn của Trung ương đang còn hiệu lực.

Để triển khai thực hiện hiệu quả Điều lệ Đảng cần quán triệt và thực hiện nghiêm các nghị quyết, quy định, hướng dẫn của các cấp về thi hành Điều lệ Đảng. Tăng cường áp dụng chuyển đổi số, công nghệ số, hiện đại hóa công tác quản lý đảng viên, tiến tới số hóa toàn bộ dữ liệu phần mềm quản lý thống nhất từ chi bộ đến Trung ương, góp phần cải cách thủ tục hành chính trong Đảng. Tiếp tục nâng cao chất lượng công tác kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật đảng. Phát huy vai trò và tạo điều kiện tốt nhất để các tổ chức chính trị-xã hội, các tổ chức xã hội cũng như mọi cán bộ, đoàn viên, hội viên tích cực tham gia xây dựng Đảng.

Qua 15 năm thi hành Điều lệ Đảng, dù gặp không ít khó khăn, thử thách nhưng cũng gặt hái được nhiều thành công, khẳng định sự đúng đắn, tầm vóc và vai trò lãnh đạo tuyệt đối của Đảng Cộng sản Việt Nam. Những thành tựu này là tiền đề vững chắc để Đảng ta tiếp tục lãnh đạo đất nước thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội, bảo vệ vững chắc Tổ quốc, đưa đất nước tiến vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Với sự đoàn kết, thống nhất và quyết tâm chính trị mạnh mẽ, toàn Đảng sẽ tiếp tục thực hiện nghiêm túc, sáng tạo Điều lệ Đảng trong giai đoạn mới, xây dựng Đảng ta ngày càng trong sạch, vững mạnh, xứng đáng với niềm tin yêu của nhân dân.