Mới đây, kể lại câu chuyện của bản thân với AFP, Juan Macias, một người đàn ông 35 tuổi đến từ Honduras cho biết, anh đã phải vay mượn người thân khoảng 7.000USD để thanh toán cho một mạng lưới đưa người vượt biên trái phép, với hy vọng được đặt chân đến “miền đất hứa” Mỹ nhằm có cơ hội “đổi đời”. Juan Macias đã qua tay 8 kẻ buôn lậu khác nhau trong suốt một hành trình dài cùng với 30 người di cư khác. “Họ làm việc thông qua các tổ chức. Họ được gọi là những người dẫn đường”, Juan Macias cho biết. Mỗi “người dẫn đường” đưa cho Juan Macias một mã số để chuyển cho “người dẫn đường” tiếp theo trong đường dây. “Chúng tôi được nhận diện bằng mã số. Họ không nói bất cứ điều gì ngoài câu “đi theo tôi”, Juan Macias kể.

Trên thực tế, trong những năm qua, rất nhiều người, chủ yếu đến từ Honduras, Guatemala và El Salvador, đã rời bỏ quê hương để tìm đến một chân trời mới. Đích đến của họ là nước Mỹ, vốn được mô tả như “miền đất hứa”, cho dù theo CNN, hầu hết người di cư từ Trung Mỹ chỉ biết đến xứ sở cờ hoa qua phim ảnh. AFP cho biết, ngay cả chính sách chống nhập cư mạnh mẽ của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng không ngăn cản được làn sóng di cư từ Trung Mỹ đổ về biên giới Mexico-Mỹ, bởi họ luôn tin rằng, chỉ có đến Mỹ mới có cơ hội “đổi đời”, thoát khỏi đói nghèo, bạo lực cùng những khó khăn vẫn đeo bám họ ở quê nhà và phải tìm mọi cách đến Mỹ, kể cả bằng con đường bất hợp pháp. Kể từ khi Tổng thống Mỹ Joe Biden-vốn vẫn cam kết đối xử công bằng hơn với những người di cư-lên nắm quyền, làn sóng di cư tìm đường tới Mỹ được cho là đã không ngừng gia tăng. Theo báo cáo của Cơ quan Hải quan và Bảo vệ biên giới Mỹ, trong tháng 3-2021, khoảng 172.000 người di cư không có giấy tờ đã bị bắt giữ khi tìm cách vượt biên giới Mexico sang Mỹ, tăng 71% so với một tháng trước đó và cũng là mức cao nhất trong vòng 15 năm qua. Trong khi đó, từ tháng 2 tới tháng 3-2021, số trẻ em vượt biên vào Mỹ mà không có người lớn đi kèm đã tăng gấp đôi lên con số 18.890.

Có cầu ắt có cung. AFP dẫn một báo cáo của Văn phòng Liên hợp quốc về ma túy và tội phạm ước tính, doanh thu mỗi năm từ hoạt động đưa người vượt biên trái phép bằng đường bộ tới Bắc Mỹ có thể lên tới 4,2 tỷ USD, trong khi trên toàn cầu là 7 tỷ USD.

Cũng giống như những hình thức phạm tội có tổ chức khác, các đường dây đưa người vượt biên trái phép qua Mexico tới Mỹ thường do những băng đảng ma túy ở Mexico điều hành, mặc dù mắt xích đầu tiên trong đường dây có thể là hàng xóm của chính những người di cư từ Trung Mỹ. Theo AFP, các băng đảng này bắt đầu tham gia hoạt động đưa người vượt biên trái phép kể từ năm 2006, khi chính phủ Mexico đẩy mạnh cuộc chiến chống ma túy. “Sức ép gia tăng đối với các băng đảng từ cuộc chiến chống ma túy đồng nghĩa với việc chúng phải tìm cách đa dạng hóa hoạt động kinh doanh. Ngoài ra, trong trường hợp bị bắt, những kẻ đưa người vượt biên trái phép thường chịu án phạt nhẹ hơn so với những kẻ buôn ma túy”, học giả Javier Urbano tại Đại học Ibero-American của Mexico khẳng định.

Sau hành trình dài và nguy hiểm bằng những phương tiện như xe buýt, xe tải, tàu hàng hoặc thậm chí là đi bộ, những người di cư như Juan Macias cuối cùng cũng đến được biên giới Mexico-Mỹ. Tại đây, họ được những kẻ buôn lậu đưa cho những chiếc vòng có ghi tên để phân loại như là “các đơn hàng”. “Người ta đeo chiếc vòng vào tay bạn trước khi tới con sông dọc biên giới Mexico-Mỹ và bạn phải tháo chiếc vòng ra sau khi vượt sông”, một người di cư 24 tuổi giấu tên kể với AFP. Mặc dù vượt qua những hành trình gian nan và tốn kém, nhưng không phải người di cư nào cũng chạm được tới “giấc mơ Mỹ”. Mất 7.000USD cho mạng lưới đưa người vượt biên trái phép, song vào thời điểm chia sẻ câu chuyện với AFP, Juan Macias vẫn đang phải tạm trú ở thành phố biên giới Ciudad Juarez của Mexico sau khi bị trục xuất khỏi Mỹ.

HOÀNG VŨ