Ngày 8-11, Reuters cho biết tuyên bố của Tổng thống Emmanuel Macron được đưa ra trong một cuộc trả lời phỏng vấn mới đây với tờ The Economist của Anh. Tình trạng “chết não” của NATO, theo nhà lãnh đạo Pháp là do sự thiếu phối hợp giữa châu Âu và Mỹ. Khi được hỏi tới Điều khoản số 5 về phòng vệ tập thể của NATO, trong đó quy định một cuộc tấn công nhằm vào một nước thành viên sẽ bị xem như là cuộc tấn công nhằm vào cả liên minh quân sự, ông chủ Điện Élysée tỏ ra không chắc chắn liệu rằng điều khoản này có còn giá trị hay không. “Chúng ta nên đánh giá lại thực trạng hiện nay của NATO xét trên những cam kết của Mỹ”, Tổng thống Emmanuel Macron nhấn mạnh. Theo BBC, nhà lãnh đạo Pháp hối thúc châu Âu đã tới lúc bắt đầu nghĩ đến bản thân như là “một cường quốc địa chính trị” để bảo đảm “kiểm soát” vận mệnh của chính mình.

leftcenterrightdel
Lãnh đạo các nước thành viên tại một hội nghị thượng đỉnh của NATO vào tháng 7-2018 ở Brussels, Bỉ. Ảnh: UPI

Trong một phản ứng, Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg bày tỏ hoan nghênh các nỗ lực tăng cường năng lực phòng thủ cho châu Âu, song nhấn mạnh sự đoàn kết của châu Âu không thể thay thế được sự đoàn kết xuyên Đại Tây Dương. Ông cảnh báo mọi nỗ lực nhằm chia rẽ châu Âu với Bắc Mỹ sẽ không chỉ làm suy yếu liên minh và mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương mà còn gây chia rẽ trong chính nội bộ châu Âu. Thủ tướng Đức Angela Merkel lại cho rằng, Tổng thống Pháp đã dùng ngôn từ quá mạnh và đó không phải là quan điểm của bà về hợp tác trong NATO. Bà Angela Merkel khẳng định vai trò không thể thiếu của liên minh quân sự 70 năm tuổi này, đồng thời cho rằng các nhận định của Tổng thống Emmanuel Macron là không cần thiết. Theo Thủ tướng Đức, kể cả khi phát sinh vấn đề và có những khác biệt, các thành viên NATO cũng cần xích lại gần nhau hơn. Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cũng nhấn mạnh, NATO là một trong những liên minh quan trọng nhất trong lịch sử. Trong khi đó, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova lại đánh giá phát biểu của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron “là một định nghĩa chính xác về hiện trạng của NATO”.

Theo giới phân tích, sau 70 năm tồn tại, NATO hiện đang trải qua cuộc khủng hoảng nghiêm trọng đe dọa sự tồn tại của khối. NATO không tìm được tiếng nói chung trong nhiều vấn đề, trong đó phải kể đến việc các nước thành viên bộc lộ quan điểm khác nhau về cái gọi là “mối đe dọa Nga”. Nếu Tổng thống Mỹ Donald Trump và lãnh đạo một số nước Trung Âu luôn mô tả Nga là “đối thủ tiềm năng chính” trong chính sách an ninh của NATO thì Thủ tướng Đức Angela Merkel cho rằng, Moscow không phải kẻ thù của liên minh quân sự này. Trong khi đó, Thổ Nhĩ Kỳ ngày càng có động thái xích lại gần Nga. Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg lại đưa ra cách tiếp cận hoàn toàn khác: Phòng thủ dựa trên sự răn đe và cởi mở đối thoại với Nga. Một ví dụ điển hình khác phải kể đến là việc phần lớn các nước thành viên NATO từ chối gia nhập Liên minh An ninh Hàng hải ở Trung Đông của Mỹ. Không chỉ vậy, NATO còn phải chứng kiến tình trạng “nội bộ lục đục” khi Tổng thống Mỹ Donald Trump luôn lớn tiếng chỉ trích, gọi NATO là một tổ chức đã lỗi thời. Tổng thống Donald Trump nhiều lần nói thẳng rằng, các nước đồng minh NATO ở châu Âu đang “ăn bám” Mỹ. “Cuộc chiến” giữa Mỹ và châu Âu về đóng góp chi tiêu quốc phòng càng phơi bày những rạn nứt khó hàn gắn của liên minh. Điều đó khiến vai trò và năng lực của NATO luôn bị đặt câu hỏi, buộc liên minh quân sự 70 tuổi phải nhìn nhận lại lý do tồn tại của mình trong một thế giới đang biến động không ngừng.

HOÀNG VŨ