Cú sốc từ đại dịch

Vốn đã suy yếu trong nhiều năm qua và đứng trước yêu cầu phải tái cấu trúc, thời gian gần đây báo chí truyền thống còn phải đối mặt thêm cú sốc chưa từng thấy trong lịch sử: Cuộc khủng hoảng Covid-19. Bloomberg đã dùng từ cú sốc “tuyệt chủng” để miêu tả về tác động của đại dịch tới “miếng cơm, manh áo” của báo chí truyền thống.

Ấn Độ, quốc gia với 1,3 tỷ dân, nơi báo in trước đây vẫn chiếm lượng người đọc lớn nhất trong số các phương tiện truyền thông, đã chứng kiến một “thảm họa kép” khi nhiều tờ báo phải đình bản vì dịch Covid-19. Các tờ báo ở quốc gia khu vực Nam Á này vài tháng trước còn đi ngược lại xu hướng báo chí của thế giới thời đại công nghệ 4.0 với lượng phát hành gia tăng đáng kể, nhưng hiện nay đang chật vật vượt qua những tác động của đại dịch. Lệnh phong tỏa mà Chính phủ Ấn Độ áp đặt trên toàn quốc từ ngày 25-3 đã làm gián đoạn hoạt động in ấn, khiến nhiều nhật báo không thể đến tay người đọc. Ước tính, doanh thu của hơn 50 triệu tờ báo xuất bản mỗi ngày ở Ấn Độ đã giảm tới 70%. Hàng trăm nhà báo đã bị mất việc hoặc giảm lương.

leftcenterrightdel
Độc giả vẫn luôn muốn tìm những nguồn tin đáng tin cậy. Ảnh: Getty Images.

Theo Hiệp hội Báo chí và Xuất bản tin tức thế giới (WAN-IFRA), các tờ báo và tạp chí ở Ấn Độ thường đạt doanh thu quảng cáo khoảng 3 tỷ USD mỗi năm. Tuy nhiên, trong tháng 3 và 4 vừa qua, doanh thu quảng cáo của các tờ báo đã giảm tới 75-85%. Thậm chí, nhiều chuyên gia còn nhận định, đại dịch đang có nguy cơ đặt dấu chấm hết cho kỷ nguyên báo in tại Ấn Độ.

Trong khi đó, tại Pháp, tổng doanh thu báo chí hằng ngày của quốc gia này trong tháng 4 vừa qua đã giảm 5,98% so với cùng kỳ năm ngoái. Doanh số bán báo in ước tính sụt giảm 60% trong giai đoạn từ giữa tháng 3 đến tháng 6. Theo nhận định của ông Jean-Michel Baylet, Tổng giám đốc tập đoàn La Dépêche và Chủ tịch Liên minh báo chí và thông tin, báo chí Pháp đang ở tình trạng "đáng lo ngại" về mặt kinh tế. Điều này càng làm gia tăng áp lực đối với báo chí Pháp vốn đang chật vật trong cuộc cải cách tái cơ cấu kéo dài từ nhiều năm nay.

Cơ hội khẳng định

Trong kỷ nguyên số, báo chí chính thống đứng trước ngưỡng cửa: Hoặc là khẳng định mình để tồn tại, hoặc là biến mất. Dịch Covid-19 chính là cơ hội để báo chí bước qua ngưỡng cửa này.

Không phải ngẫu nhiên mà Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres cảnh báo trong lúc thế giới chiến đấu với đại dịch Covid-19 thì “dịch bệnh nguy hiểm” mang tên “thông tin sai lệch” cũng lan rộng, từ những lời khuyên gây hại cho sức khỏe con người, cho tới những phát ngôn thù địch tràn lan trên mạng xã hội… Theo đánh giá của ông Guterres, liều thuốc giải cho đại dịch thông tin sai lệch này chính là tin tức và những phân tích dựa trên thực tế. Và truyền thông chính thống là công cụ để đưa những tin tức này tới độc giả.

Khủng hoảng dịch bệnh vô hình trung đã tạo cơ hội để truyền thông chính thống khẳng định tầm quan trọng. Rất nhiều tờ báo lớn, như: Wall Street Journal, Financial Times, New York Times… đã cung cấp thông tin về Covid-19 miễn phí như một sự chia sẻ, đồng hành với bạn đọc trong giai đoạn khủng hoảng. Báo chí chính thống cũng đã giúp mọi người theo sát thông tin thời sự khoa học liên quan tới Covid-19 để phổ cập thông tin về cách phòng ngừa, cập nhật kết quả những thử nghiệm mới nhất về nghiên cứu, phát triển vaccine cũng như thuốc điều trị. Một ví dụ điển hình là báo chí đã vào cuộc hiệu quả, dập tắt thuyết âm mưu rộ lên ở Anh và một số khu vực khác cho rằng các trạm phát sóng mạng 5G làm lây lan virus SARS-CoV-2. Chính vì sự đóng góp hiệu quả của báo chí chính thống trong đại dịch Covid-19 nên nhiều báo và trang tin tăng vọt số độc giả. Chuyên trang cập nhật diễn biến Covid-19 của tờ Financial Times là bài viết được xem nhiều nhất mọi thời của Financial Times phiên bản online. Số lượt truy cập vào trang web của báo The Guardian (Anh) đã tăng gần gấp đôi kể từ kỷ lục 191 triệu lượt hồi tháng 2 lên 366 triệu lượt trong tháng 3.

Thực tế này đã cho thấy, mặc dù báo chí chính thống không thể cạnh tranh với mạng xã hội về tốc độ nhưng có thể cạnh tranh về độ tin tưởng, chính xác của thông tin. Khủng hoảng do đại dịch Covid-19 có khả năng sẽ gây ảnh hưởng lâu dài tới nền báo chí và truyền thông trên toàn thế giới. Tuy nhiên, thử thách này cũng mở ra cơ hội để thừa nhận báo chí là một kênh thông tin không thể thiếu trong cuộc sống và thêm cơ sở để củng cố vị thế của báo chí chính thống.

NGỌC HÂN