355 bị cáo phải ra hầu tòa là những thành viên băng đảng ‘Ndrangheta, đế chế mafia hùng mạnh bậc nhất Italy với mạng lưới hoạt động trên toàn thế giới, cùng các quan chức tham nhũng có liên quan bị buộc tội sau chiến dịch truy quét quy mô lớn của cảnh sát Italy nhằm triệt hạ ổ nhóm mafia khét tiếng này. Theo AFP, số lượng bị cáo lớn tới mức, trong phiên điều trần trước khi xét xử, tòa phải mất hơn 3 giờ đồng hồ chỉ để đọc hết tên các bị cáo. Bên cạnh đó, phiên tòa cũng có sự tham gia của 400 luật sư và hơn 900 nhân chứng. Chưa từng có phiên tòa xét xử mafia nào được tổ chức với quy mô lớn như vậy tại Italy kể từ những năm 80.

Bởi tính chất nghiêm trọng và quy mô của vụ án, quá trình xét xử dự kiến sẽ kéo dài tới hơn hai năm. Giới chức Italy phải thiết lập riêng một phòng xử án kiên cố có sức chứa lên tới 1.000 người ngay tại thị trấn Lamezia Terme, vùng Calabria-nơi được xem là hang ổ của băng nhóm ‘Ndrangheta-phục vụ cho quá trình xét xử.

Nắm quyền truy tố là Nicola Gratteri, 62 tuổi, công tố viên chống mafia nổi tiếng nhất Italy. Ông từng thề sẽ đánh đổ ‘Ndrangheta. Và để thực hiện lời thề này, Gratteri phải sống dưới sự bảo vệ của cảnh sát trong suốt 30 năm qua.

leftcenterrightdel
Phòng xử án kiên cố có sức chứa lên tới 1.000 người được thiết lập tại thị trấn Lamezia Terme. 

Thực tế, không chỉ riêng công tố viên Gratteri mà rất nhiều quan chức cảnh sát Italy đã phải hết sức vất vả để truy vết và tóm gọn các thành viên ‘Ndrangheta. Một quan chức cảnh sát Italy từng mô tả nhóm này giống như con tắc kè hoa, thay đổi cách thức hoạt động nhưng luôn giữ lại căn cứ vô hình của mình ở vùng núi Calabria.

Được hình thành từ thế kỷ 19, ‘Ndrangheta đã âm thầm vươn lên thành tổ chức tội phạm hàng đầu của Italy và là một trong những băng nhóm giàu có bậc nhất thế giới. Một nghiên cứu của Viện Demoskopita vào năm 2013 ước tính ‘Ndrangheta có tiềm lực tài chính mạnh hơn cả Ngân hàng Deutsche Bank và McDonald’s cộng lại, với doanh thu hằng năm khoảng 53 tỷ euro. Tổ chức mafia này bị nghi ngờ kiểm soát tới 80% nguồn cocaine đưa vào châu Âu. Ngoài ra, bản cáo trạng tại tòa còn cho thấy, băng nhóm này đứng sau hàng loạt vụ giết người, bắt cóc, tống tiền, bảo kê, rửa tiền, cho vay nặng lãi và lạm dụng chức vụ.

Để tránh các vụ truy quét của cảnh sát, các thành viên băng nhóm thường xây dựng đường hầm thoát hiểm dưới nền nhà hoặc các boongke tinh vi trên núi để có thể ấn náu trong rừng nếu bị truy bắt.

Một mặt, các “ông trùm” của ‘Ndrangheta sống như những ẩn sĩ náu mình giữa núi rừng Calabria. Mặt khác, chúng lại có khả năng rửa hàng triệu euro từ hoạt động buôn bán ma túy thông qua các công ty bình phong. Hơn bất kỳ băng đảng tội phạm có tổ chức nào, ‘Ndrangheta đã thâm nhập các trung tâm tài chính và công nghiệp của Italy. Các tài liệu của tòa án Italy mô tả buôn bán ma túy là “mỏ vàng” mà ‘Ndrangheta sử dụng để đầu tư vào nền kinh tế hợp pháp ở trong nước và nước ngoài. Sức mạnh của ‘Ndrangheta nằm ở khả năng kết nối thế giới ngầm với thế giới hợp pháp. Tổ chức được gây dựng trên nền tảng quan hệ huyết thống sâu sắc, một đặc điểm khiến ‘Ndrangheta gần như không thể bị xuyên thủng.

Khai thác các mối quan hệ, các gia đình trong băng đảng đã sử dụng những quán rượu, chuỗi nhà hàng, quán cà phê, bất động sản rải rác khắp châu Âu và trên thế giới để làm bình phong cho hoạt động rửa tiền, phân phối ma túy.

Gia tộc Mancuso đóng vai trò lớn trong hoạt động của ‘Ndrangheta. Trong lần xét xử này, bị cáo quan trọng nhất là trùm gia tộc Mancuso, Luigi Mancuso, 66 tuổi, nổi tiếng với biệt danh "The Uncle". Ngoài ra, phiên tòa cũng xét xử các bị cáo khác có biệt danh “The Wolf”, “Fatty”, “Blondie”...

Theo phân tích của Antonio Nicaso, một chuyên gia về ‘Ndrangheta và là thành viên ban cố vấn của Trung tâm Nathanson về Tội phạm và An ninh tại Đại học York ở Toronto (Canada), phiên tòa này có tầm quan trọng rất lớn. Ông cho biết: “Phiên tòa được kỳ vọng rất cao. Rõ ràng các nhà chức trách Italy hy vọng đây sẽ là cột mốc quan trọng trong cuộc đấu tranh chống lại ‘Ndrangheta. Một điều chắc chắn là phiên tòa sẽ trở thành cuốn tư liệu lịch sử về tội phạm có tổ chức”.

Cũng theo Nicaso, rất nhiều nhân chứng xuất hiện tại tòa là những người anh, người em, người cháu, thậm chí là con của các bị can. Họ đã quyết định xuất hiện với tư cách nhân chứng chống lại chính người thân của họ. Đáng chú ý, nhân chứng Emanuele Mancuso (mật danh Rinascita “Rebirth”), con trai của trùm mafia Luni Mancuso, cũng sẽ xuất hiện trong phiên tòa xét xử. Anh ta đã quyết định tiết lộ bí mật của gia tộc sau khi nhận được sự bảo vệ của cảnh sát. Emanuele sẽ ra làm chứng chống lại chú của mình, Luigi Mancuso.

 Trong khi đó, công tố viên Gratteri nhận định, đây là phiên tòa xét xử để đòi lại công lý cho tất cả các công dân đã từng nhiều năm phải chịu đựng sự tấn công và quấy rối của những băng đảng mafia. Ông hy vọng điều này có thể báo hiệu một sự khởi đầu mới cho người dân vùng Calabria.

Tuy vậy, vẫn có những ý kiến cho rằng, phiên tòa cùng những bản án chưa hẳn sẽ đặt dấu chấm hết cho băng nhóm ‘Ndrangheta. “Họ có thể ném chúng vào tù, nhưng nếu không loại bỏ nguyên nhân gốc rễ tại sao các băng nhóm mafia tồn tại, chúng sẽ lại sinh sản và phát triển", Giáo sư Federico Varese, một chuyên gia nghiên cứu về tội phạm tại Đại học Oxford, cảnh báo.

HÀ LAN