Thái Lan vốn là nước xuất khẩu thủy sản lớn thứ ba thế giới với kim ngạch đạt 2,1 tỷ USD năm 2017. Thế nhưng, việc đánh bắt trái phép thủy, hải sản quá mức và tình trạng người lao động nhập cư từ các nước láng giềng bị trả lương thấp trở thành vấn nạn tại quốc gia này từ lâu. Tháng 4-2015, EC quyết định giơ “thẻ vàng” với Thái Lan vì không có các hành động chống lại hoạt động đánh bắt thủy, hải sản trái phép, không có báo cáo và quản lý nghiêm ngặt. Điều này đồng nghĩa với việc một "thẻ đỏ"-cấm nhập khẩu hoàn toàn các sản phẩm thủy sản biển vào Liên minh châu Âu (EU)-sẽ là viễn cảnh khó tránh khỏi đối với xứ Chùa vàng nếu không đáp ứng được các yêu cầu mà EC đưa ra. 

leftcenterrightdel
EU đã xóa tên Thái Lan khỏi danh sách cảnh báo các nước đánh cá bất hợp pháp. Ảnh minh họa: Environmental Justice Foundation

Từ trước tới nay, chống đánh bắt cá bất hợp pháp luôn là ưu tiên hàng đầu của EU. Quan điểm trong khai thác tài nguyên hải sản biển của EU cũng rất đặc biệt. Họ không chỉ quan tâm số lượng hải sản còn lại bao nhiêu ở biển, mà còn rất chú trọng đến sản xuất thông minh và sử dụng hiệu quả, tiết kiệm, tránh thất thoát, lãng phí nguồn tài nguyên. Từ năm 2010, khối liên minh này đã đưa ra những nguyên lý, chế tài để từng bước bảo vệ và phục hồi nguồn tài nguyên hải sản biển. Kể từ khi có hiệu lực đến nay, đã có 25 quốc gia trên thế giới bị EU áp dụng chế tài về các hoạt động đánh bắt cá bất hợp pháp, không có báo cáo và không được quản lý (IUU). Đây chính là công cụ thương mại giúp cho việc chấn chỉnh một cách minh bạch, bền vững trong quản lý tài nguyên hải sản của đại dương.

Đối với Thái Lan, nơi có hơn 2 triệu người kiếm sống mỗi ngày nhờ hoạt động đánh bắt thủy, hải sản, "thẻ vàng" của EC có thể xem là lời cảnh tỉnh nghiêm khắc buộc chính quyền của Thủ tướng Prayut Chan-o-cha phải có những bước đi cụ thể nhằm chấn chỉnh hoạt động đánh bắt cá, nếu không muốn đánh mất một thị trường quan trọng như EU.

Trong suốt hơn 3 năm kể từ khi "thẻ vàng" được đưa ra, Thái Lan đã tích cực cùng EU tham gia quá trình hợp tác và đối thoại mang tính xây dựng. Với tinh thần “sai đâu sửa đấy”, Thái Lan đã sửa đổi khung pháp lý nghề cá theo luật pháp quốc tế về các công cụ biển; tăng cường các nghĩa vụ của Thái Lan như buộc treo cờ quốc gia và thiết lập chế độ răn đe trừng phạt nếu để xảy ra sai phạm; củng cố các cơ chế kiểm soát của đội tàu đánh cá quốc gia và tăng cường các hệ thống kiểm tra, giám sát, trong đó có hoạt động giám sát từ xa các hoạt động đánh bắt cá và kế hoạch kiểm tra kỹ lưỡng tại cảng. Bên cạnh đó, Thái Lan cũng siết chặt các quy định về lao động nhằm chống lại nạn buôn bán người và tình trạng ngược đãi lao động di cư, cải thiện điều kiện của hơn 300.000 công dân các nước láng giềng làm việc trong ngành đánh bắt cá của Thái Lan.

Đánh giá cao những nỗ lực trong suốt hơn 3 năm qua của Thái Lan, EC đã quyết định rút lại "thẻ vàng" giúp Bangkok tránh đối mặt lệnh cấm nhập khẩu hoàn toàn từ thị trường EU với các sản phẩm thủy sản, thị trường có 500 triệu người tiêu dùng và là nhà nhập khẩu các sản phẩm thủy sản lớn nhất thế giới. Quyết định này cũng là minh chứng cho thấy Thái Lan đã được EU công nhận là một đối tác có trách nhiệm trong "cuộc chiến" chống lại các hoạt động đánh bắt cá tận diệt và gây tổn hại cho những người có sinh kế từ biển.

Những nỗ lực hoàn thiện các công cụ quản lý tài nguyên biển cũng như thay đổi nhận thức và hướng tới nghề cá phát triển bền vững của Thái Lan cũng được cộng đồng doanh nghiệp trong nước hoan nghênh, coi đây là một mũi tên trúng nhiều đích, không chỉ có lợi cho chính người dân Thái Lan hiện tại và các thế hệ mai sau, mà còn góp phần tăng đầu tư, niềm tin vào xuất khẩu hải sản của xứ Chùa vàng trên thị trường quốc tế.

HÙNG HÀ