Ngày thành lập Hồng quân Liên Xô là 28-1, không phải ngày 23-2

Sắc lệnh về việc thành lập quân đội công-nông mới là Hồng quân được lãnh tụ Lênin và các thành viên Hội đồng dân ủy ký ngày 15-1-1918 theo lịch cũ của Nga (lịch mới ngày nay là 28-1). Lực lượng này nhằm thay thế quân đội cũ của Sa hoàng, cũng như để bảo vệ cách mạng trước các thế lực, nhất là kẻ thù trong nước. Chính vì vậy, ban đầu Hồng quân được xây dựng trên cơ sở tự nguyện, và để tham gia thì cần có sự giới thiệu của ít nhất hai “thành viên tổ chức dân chủ cách mạng”.

Vậy tại sao Hồng quân Liên Xô không kỷ niệm ngày thành lập vào 28-1, mà là ngày 23-2? Điều gì khiến Liên Xô thay đổi ngày này?

Hình thành ngày lễ

Năm 1919, Cơ quan thanh tra quân sự cấp cao của Hồng quân đề xuất tổ chức lễ kỷ niệm lần thứ nhất ngày thành lập Quân đội vào ngày 28-1. Tuy nhiên, việc tổ chức đã diễn ra muộn hơn – ngày 23-2 (ngày 23-2 năm đó trùng vào Chủ nhật). Khi đó, chẳng ai dẫn ra được lập luận về lịch sử cho ngày này, cũng chẳng ai nảy ra ý nghĩ liên hệ ngày này với các sự kiện Đức xâm lược vào đầu năm 1918. Và dĩ nhiên cũng không ai cho rằng, ngày này sẽ trở thành ngày lễ quốc gia.

Sau nội chiến Nga kết thúc, người ta trở lại với ý tưởng tổ chức ngày lễ của Hồng quân. Đầu năm 1922, Đoàn chủ tịch Ủy ban chấp hành Trung ương toàn Nga ban hành Nghị quyết đề cập đến lễ kỷ niệm lần thứ 4 ngày thành lập Hồng quân, được đề xuất tổ chức vào ngày 23-2. Nghị quyết không dẫn bất kỳ một lập luận nào cho việc chọn ngày này.

Sau đó, lễ kỷ niệm nhân ngày thành lập Hồng quân vào 23-2 trở thành sự kiện thường niên và bắt đầu được tổ chức như ngày truyền thống. Trong lễ kỷ niệm lần thứ 5 diễn ra năm 1923, xuất hiện giả thuyết về ngày thành lập Hồng quân chính là ngày 23-2-1918, trong khi trên báo chí xuất hiện những bản sao giả mạo Sắc lệnh có ghi ngày này. Người khởi xướng cho sự giả mạo này là Dân ủy quốc phòng khi đó – Lev Trotsky. Sau khi Trotsky rời khỏi các chức vụ lãnh đạo thì lập luận này cũng biến mất.

Truyền thống tổ chức lễ kỷ niệm ngày thành lập Hồng quân vào 23-2 chính thức có từ đó, mặc dù năm 1933, Dân ủy quốc phòng Liên Xô Kliment Voroshilov, trong bài phát biểu tại lễ kỷ niệm 15 năm ngày thành lập Hồng quân, đã công nhận việc lấy ngày này chỉ là tình cờ. Tuy nhiên, vào nửa cuối những năm 1930, do chuẩn bị tư tưởng cho cuộc chiến tranh chống Đức Quốc xã, nên xuất hiện thêm giả thuyết rằng, chính vào ngày này, 23-2-1918, các đơn vị của Hồng quân mới ra đời đã lần đầu tiên tham gia chiến đấu chống lại người Đức ở Narva và Pskov và giành thắng lợi.

leftcenterrightdel
Hồng quân Liên Xô. Nguồn: russian7.ru. 

Ngày 23-2-1918 thực tế vẫn chưa có Hồng quân

Trước khi tạo ra sự giả mạo lịch sử này, chẳng ai dám khẳng định Hồng quân non trẻ có thể đẩy lùi quân đội của Đế chế Đức ở Narva và Pskov. Có quá nhiều sự thật trái ngược với điều này. Thứ nhất, những tác phẩm của Lênin thời kỳ đó đều cho thấy rằng, trên thực tế vào thời điểm đó chưa có Hồng quân. Thứ hai, ngày 23-2, người Đức vẫn còn ở rất xa Narva và Pskov, nhưng đến ngày 1-3 thì họ đã chiếm những thành phố này mà không bị phản kháng.

Như vậy, Dân ủy quốc phòng Kliment Voroshilov hoàn toàn đúng khi nói rằng, truyền thống tổ chức kỷ niệm ngày thành lập Hồng quân vào 23-2 xuất hiện hoàn toàn tình cờ. Không có bất kỳ lập luận nào về mặt lịch sử cho ngày này cả.

Hồng quân không phải là lực lượng duy nhất của Nhà nước Xô viết

Điều thú vị là, trong nhiều ấn bản riêng biệt của Liên Xô có xuất hiện thông tin cho rằng, Hồng quân không phải là lực lượng vũ trang duy nhất của Nhà nước Xô viết vào năm 1918. Hồng quân được thành lập trước hết là vì cuộc nội chiến Nga. Tuy nhiên trên thực tế, Nhà nước Xô viết còn phải giải quyết những vụ việc với các thế lực thù địch bên ngoài.

Tướng Vladimir Bonch-Bruyevich của chính quyền Xô viết nhớ lại, từ tháng 3-1918, trên giới tuyến chia cắt Cộng hòa Xô viết với đội quân can thiệp của Đức bắt đầu hình thành cái gọi là “đội quân che chắn”. Một trong những vị tổng tư lệnh đầu tiên của Liên Xô là Ioakim Vatsetis cho biết, lực lượng này mang tên Quân đội Nhân dân và được thành lập đặc biệt phòng trường hợp tái chiến với Đức. Ông cho biết, đây là đội quân phi chính trị được lập ra theo nguyên tắc hợp đồng. Mãi đến mùa thu năm 1918, Quân đội Nhân dân Cộng hòa Xô viết mới sáp nhập vào Hồng quân.

QUỐC KHÁNH (theo russian7.ru)