Reuters dẫn thông báo ngày 27-6 của Bộ Tư pháp Mỹ cho biết, 4 người đàn ông đã bị buộc tội vì tìm cách kéo đổ bức tượng cựu Tổng thống Andrew Johnson trong một cuộc biểu tình phản đối phân biệt chủng tộc ở gần Nhà Trắng. Theo bộ này, những đối tượng trên đến từ các bang Washington, Maryland, Maine và Virginia, đã bị cáo buộc tội phá hoại tài sản liên bang khi cố gắng phá hủy bức tượng cựu Tổng thống Andrew Johnson hôm 22-6. Quyền Trưởng công tố thủ đô Washington Michael Sherwin nhấn mạnh: "Cáo buộc trên sẽ là lời cảnh báo với những ai chọn cách mạo phạm các bức tượng và công trình tưởng niệm ở thủ đô".

Trước đó, ngày 22-6, một nhóm người biểu tình đã tấn công tượng cựu Tổng thống Andrew Johnson, vị tổng thống thứ 7 trong lịch sử nước Mỹ. Bức tượng này đặt tại công viên Lafayette, gần Nhà Trắng. Những người biểu tình chằng dây thừng quanh bức tượng và định kéo đổ. Tuy nhiên, cảnh sát đã trấn áp nhóm người này bằng hơi cay, không cho kéo đổ tượng. Theo AFP, ít nhất 100 nhân viên cảnh sát đã được huy động để đẩy lùi vài trăm người biểu tình. 

leftcenterrightdel
Tượng cựu Tổng thống Mỹ Andrew Jackson đang được kiểm tra và bảo vệ sát sao sau khi người biểu tình cố gắng phá hủy. Ảnh: Getty Images.

Chỉ ít ngày sau vụ việc, ngày 26-6, Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo đã ký sắc lệnh hành pháp để bảo vệ các di tích, đài tưởng niệm và tượng đài, đồng thời cảnh báo những người phá hủy các công trình này sẽ chịu án tù dài hạn. Sắc lệnh này nêu rõ các lực lượng bảo vệ pháp luật cần xử lý nghiêm những đối tượng có hành vi đập phá các tượng đài công cộng. Trên trang Twitter cá nhân, ông Donald Trump viết: "Tôi vừa ký một sắc lệnh hành pháp mạnh mẽ để bảo vệ các di tích, đài tưởng niệm và tượng đài nhằm chống lại những hành động bạo lực gần đây. Án tù dành cho những người có hành vi trái pháp luật, chống lại đất nước". Sắc lệnh này cho phép Bộ Tư pháp Mỹ điều tra và truy tố những người làm hư hại các tượng đài, di tích căn cứ theo luật liên bang vốn quy định phạt tù lên tới 10 năm đối với các tội cố ý làm hư hại tài sản liên bang. Ngoài ra, sắc lệnh cũng yêu cầu các cơ quan liên bang Mỹ giữ lại phần ngân sách hỗ trợ chính quyền các bang nếu họ không bảo vệ được các di tích công cộng khỏi các hành vi phá hoại.

Quyết định này được đưa ra trong bối cảnh chính quyền Tổng thống Donald Trump đang nỗ lực bảo vệ các tượng đài mà ông gọi là một phần di sản của đất nước giữa lúc Mỹ vẫn phải đối mặt với nhiều cuộc biểu tình chống phân biệt chủng tộc. Nhà lãnh đạo Mỹ nói rằng ông lo lắng làn sóng phá hủy tượng đài sẽ dẫn tới việc người Mỹ quên mất "di sản" và "văn hóa" của đất nước. Thư ký báo chí Nhà Trắng Kayleigh McEnany cho biết, với việc ký sắc lệnh trên, ông Donald Trump đã có hành động quyết đoán để chấm dứt tình trạng vô pháp luật này cũng như bảo vệ đường phố Mỹ khỏi sự phá hoại và bạo lực. "Tổng thống Donald Trump sẽ không bao giờ cho phép bạo lực kiểm soát đường phố của chúng ta, xuyên tạc lịch sử của chúng ta hoặc làm tổn hại cuộc sống của người Mỹ", bà Kayleigh McEnany nhấn mạnh.

Làn sóng biểu tình lan rộng trên toàn nước Mỹ trong nhiều tuần qua, sau vụ công dân người Mỹ gốc Phi George Floyd tử vong khi bị cảnh sát giữ ở thành phố Minneapolis, bang Minnesota vào cuối tháng trước. Trong vụ việc dẫn đến cái chết của George Floyd, một cảnh sát da trắng đã đè đầu gối lên cổ của George Floyd trong gần 9 phút với cáo buộc tiêu tiền giả. Nhiều cuộc biểu tình đã biến thành bạo loạn với các hành vi cướp phá và đối đầu với cảnh sát tại nhiều thành phố lớn trên khắp nước Mỹ. Các tượng đài, di tích trở thành mục tiêu tấn công khi những người biểu tình cho rằng cần phải xóa bỏ di sản thuộc về những nhân vật lịch sử được xem là có liên quan tới phân biệt chủng tộc, chế độ nô lệ, chủ nghĩa da trắng thượng đẳng.

Nhiều ý kiến cho rằng các tượng đài là minh chứng của lịch sử và đây là những di sản cần bảo vệ. Tại Anh, sau khi người biểu tình bôi bẩn lên tượng đài cựu Thủ tướng Winston Churchill, Thủ tướng Anh Boris Johnson đã gọi đây là "một hành động vô lý và đáng xấu hổ", đồng thời kêu gọi người dân không nên "bóp méo" lịch sử. Các nhà sử học cũng cho rằng, phá hủy tượng đài là hành động phá hoại nghiêm trọng các công trình văn hóa. 

DƯƠNG LÂM