Ông Ebrahim Raisi, 60 tuổi, cố vấn thân cận của Lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei đã giành được tổng cộng 17,9 triệu phiếu bầu, chiếm 62% trên tổng số 28,9 triệu phiếu trong cuộc bầu cử tổng thống diễn ra ngày 18-6 vừa qua. Ông được sự ủng hộ rộng rãi của phe bảo thủ và phe cứng rắn tại Iran. Theo kế hoạch, ông sẽ tuyên thệ nhậm chức và kế nhiệm Tổng thống Hassan Rouhani vào tháng 8 tới.

Đây là lần thứ hai ông Raisi tranh cử tổng thống Iran. Trước đó, ông Raisi từng là ứng cử viên đối đầu với ông Hassan Rouhani trong cuộc bầu cử năm 2017 nhưng không thành công. Sau một thời gian ngắn vắng bóng trên chính trường, đến năm 2019, ông được Lãnh tụ tối cao Ali Khamenei bổ nhiệm làm Bộ trưởng Tư pháp. Trên cương vị này, ông Raisi đã xây dựng hình ảnh là một quan chức quyết liệt chống nạn tham nhũng.

leftcenterrightdel
Tổng thống đắc cử Iran Ebrahim Raisi. Ảnh: AFP. 

Trong chiến dịch tranh cử lần thứ hai, ông Raisi luôn thể hiện là người đấu tranh cho tầng lớp lao động của Iran, thúc đẩy các doanh nghiệp địa phương phát triển bất chấp lệnh trừng phạt của Mỹ. Cá nhân ông từng bị Washington trừng phạt với cáo buộc tham gia vào vụ hành quyết hàng nghìn tù nhân chính trị năm 1988 và trấn áp tình hình bất ổn tại Iran năm 2009.

Việc ông Raisi đắc cử tổng thống Iran được kỳ vọng sẽ mang đến “luồng sinh khí” mới, đưa quốc gia Hồi giáo vượt qua những khó khăn, nhất là về kinh tế. Thống kê cho thấy, kinh tế Iran đã liên tiếp sụt giảm khi ghi nhận các mức giảm 6,8% trong năm 2018-2019 và giảm 6% năm 2020. Lạm phát đã tăng vọt và luôn đứng ở mức trên 45%, trong khi đồng nội tệ rial suy yếu mạnh so với đồng USD. Tỷ lệ thất nghiệp vào khoảng 11,2%. Sản lượng khai thác dầu thô và xuất khẩu dầu thô của Iran cũng giảm mạnh.

Trong cương lĩnh tranh cử, ông Raisi cam kết đưa sản xuất vào nhóm ưu tiên hàng đầu, giảm một nửa chi phí điều trị y tế, tăng cường quản lý thị trường; tạo ra ít nhất một triệu việc làm mỗi năm, giảm tỷ lệ lạm phát xuống còn một con số, thúc đẩy cuộc chiến chống tham nhũng và minh bạch tài chính. Về vấn đề hạt nhân Iran, ông cam kết sẽ đi theo con đường đàm phán để khôi phục thỏa thuận hạt nhân năm 2015.

Giới phân tích cho rằng, để thực hiện một loạt cam kết nêu trên, nhất là nhiệm vụ vực dậy nền kinh tế, cải thiện điều kiện sống cho người dân cũng như tạo một môi trường ổn định để thu hút đầu tư nước ngoài, ông Raisi và ban lãnh đạo mới của Iran sẽ có nhiều việc phải làm. Bên cạnh những cải cách cần thiết để thúc đẩy nền kinh tế và chống tham nhũng, Iran cũng cần giải quyết những mâu thuẫn lâu nay với các nước láng giềng Arab trên tinh thần xây dựng để hướng tới xây dựng lòng tin, qua đó tạo môi trường hòa bình và ổn định trong khu vực.

Trong tiến trình đàm phán nhằm hồi sinh thỏa thuận hạt nhân, Iran cần tìm được cách tiếp cận phù hợp để phá vỡ  bế tắc hiện nay. Dù từng lên tiếng phản đối thỏa thuận hạt nhân mang tên Kế hoạch hành động toàn diện chung (JCPOA) giữa Iran và nhóm P5+1 (gồm Anh, Mỹ, Nga, Pháp, Trung Quốc và Đức), nhưng lần này ông Raisi cho biết, ông sẽ ủng hộ thỏa thuận và sẽ thành lập một chính phủ “mạnh mẽ” để khiến thỏa thuận được triển khai đúng hướng. Hiện Iran và các cường quốc trên thế giới đang tiến hành vòng đàm phán thứ 6 tại Vienna, Áo để khôi phục thỏa thuận hạt nhân. Nếu cuộc đàm phán thành công, các biện pháp trừng phạt của Mỹ đối với Iran sẽ được dỡ bỏ, đổi lại Tehran phải cắt giảm đáng kể chương trình hạt nhân, trong bối cảnh nước này đang làm giàu uranium đến mức 63%-mức cao nhất từ trước đến nay.

Tuy nhiên, một số chuyên gia phân tích cho rằng, là người theo quan điểm cứng rắn, Tổng thống đắc cử Ebrahim Raisi cũng có thể khiến mối quan hệ vốn đang leo thang căng thẳng giữa Iran và Mỹ trở nên phức tạp trong nhiệm kỳ 4 năm tới.

BÌNH NGUYÊN