Một tháng trước chuyến đi từ Mỹ tới Cuba để thực hiện cuộc phỏng vấn Chủ tịch Fidel Castro năm 1963, Jean Daniel được Tổng thống Mỹ John Fitzgerald Kennedy mời tới Nhà trắng để phỏng vấn, đồng thời gửi gắm một “thông điệp hòa giải”. Tại cuộc gặp trên, Tổng thống Kennedy muốn ông Jean Daniel truyền tải “thông điệp hòa bình” của mình đến Chủ tịch Fidel Castro khi tới Cuba. Thực tế, mục đích chính của Tổng thống Kennedy là muốn nhà báo Daniel nói chuyện thật nhiều với nhà lãnh đạo Cuba về những vấn đề liên quan tới cuộc khủng hoảng tháng 10-1962, hiểm họa nổ ra một cuộc chiến tranh và hậu quả của nó, sau đó quay lại Mỹ thông báo cho ông về nội dung cuộc gặp.
Theo kế hoạch, Jean Daniel từ Mỹ bay tới Mexico trước khi có mặt ở thủ đô La Habana của Cuba. Thế nhưng, gặp được nhà lãnh đạo của Cuba không dễ chút nào. Ông Daniel đã có lúc tưởng phải bỏ cuộc và chuẩn bị khăn gói trở về nước. May thay, trước ngày rời La Habana, Chủ tịch Fidel Castro bất ngờ đồng ý và cuộc gặp diễn ra ngay trong khách sạn nơi ông Daniel lưu trú với sự có mặt của phiên dịch viên Juan Arcocha, tướng Valejo và phóng viên ảnh Marc Riboud.
    |
 |
|
Nhà báo Jean Daniel. Ảnh: huffingtonpost.fr. |
Buổi nói chuyện bắt đầu lúc 22 giờ và kết thúc vào 4 giờ sáng hôm sau. Trong suốt 6 giờ, nhà lãnh đạo Cuba đã lắng nghe ông Daniel nói với sự quan tâm sâu sắc. Trong cuốn tự truyện “Thời gian còn lại” xuất bản năm 1973, nhà báo Daniel viết: “Vào cuối cuộc gặp đặc biệt này, ngài Fidel Castro nói với tôi: “Vì ông sẽ gặp lại Kennedy, ông hãy là một sứ giả của hòa bình. Tôi không muốn gì, cũng không mong đợi gì cả nhưng những gì ông đã nói với tôi thì có những yếu tố tích cực”.
Tối cùng ngày, tướng Valejo trở lại tìm Jean Daniel tại khách sạn và mời ông đi nghỉ cuối tuần với Chủ tịch Fidel Castro ở Varadero. Sáng hôm sau, họ đi bơi cùng nhau. Trong khi bơi, Chủ tịch Fidel Castro đã nói với tướng Valejo: “Ông nói với nhà báo Jean Daniel rằng tôi chưa bao giờ nói về hòa bình nhiều như với ông ấy. Đó là lý do tại sao tôi cười khi nghĩ về hòa bình. Trái với những gì Kennedy nói, tôi đến gặp Daniel vì không muốn xảy ra một cuộc xung đột trên thế giới”.
Tuy nhiên, khoảng 13 giờ 30 phút ngày 22-11-1963, khi đang ăn trưa cùng với ông Daniel, nhà lãnh đạo Fidel nhận được cuộc điện thoại thông báo Tổng thống Mỹ Kennedy vừa bị ám sát ở Dallas. Bần thần giây lát, Fidel Castro trở lại bàn ăn, lặp đi lặp lại ba lần: “Es una mala noticia” (Đây là tin xấu). Rồi ông ngồi im, đợi một cuộc điện thoại khác đến sau đó vài phút. Khi được thông báo Tổng thống Kennedy có thể thoát nạn, nhà lãnh đạo Cuba có phản ứng ngay tức thì: “Ông ấy sẽ được bầu lại làm tổng thống”.
Nhưng sau đó, đài NBC chính thức xác nhận Tổng thống Kennedy đã qua đời trong vụ ám sát ở Dallas. Nhận tin không lành, Chủ tịch Fidel Castro đứng dậy nói với nhà báo Daniel: “Sứ mệnh hòa bình của ông đã kết thúc”. Rồi Chủ tịch đi ra khỏi phòng, nói to như thể với chính mình: “Mọi thứ đã thay đổi. Kennedy là kẻ thù mà chúng ta đã quen. Đây là vấn đề nghiêm trọng, rất nghiêm trọng”. Sau đó 15 phút, Fidel Castro nói thêm: “Nhất định phải tìm ra kẻ giết người, nếu không người ta sẽ đặt tội ác lên lưng chúng ta”.
Về sau, Chủ tịch Fidel Castro chia sẻ rằng, vào thời điểm đó, chính quyền của Tổng thống Kennedy thực sự mong muốn thiết lập một kênh liên lạc hay một sự trao đổi nào đó, bởi với quyền lực và uy tín tạo được sau cuộc khủng hoảng tháng 10-1962, ông Kennedy có thể làm những việc mà trước đó ông ta chưa bao giờ làm. Theo nhận xét của Fidel Castro, Tổng thống Kennedy phải rất dũng cảm mới dám đối mặt với những ý kiến trái ngược nhau về những vấn đề liên quan đến quan hệ Cuba-Mỹ.
BÌNH NGUYÊN