Sở dĩ gọi là cuộc “siêu bầu cử” bởi lẽ có đến hơn 190 triệu cử tri Indonesia đủ điều kiện để bầu các vị trí tổng thống, phó tổng thống và hơn 20.000 đại biểu hội đồng nhân dân các cấp từ 245.000 ứng cử viên đại diện cho 16 đảng phái chính trị trên cả nước. Đó là chưa kể tới con số hơn 800.000 điểm bỏ phiếu và đội ngũ phục vụ bầu cử lên tới 6 triệu người. Cuộc bầu cử kéo dài 6 tiếng đồng hồ tại Indonesia lần này còn được xem là cuộc bầu cử diễn ra trong một ngày lớn nhất thế giới bởi cho dù có tới khoảng 900 triệu cử tri đủ tư cách tham gia nhưng cuộc tổng tuyển cử đang diễn ra tại Ấn Độ lại kéo dài trong tận 6 tuần.

Không những có quy mô lớn, cuộc bầu cử hôm 17-4 vừa qua trở thành một trong những cuộc bầu cử phức tạp nhất thế  giới với việc lần đầu tiên trong lịch sử, Indonesia tiến hành cuộc bầu cử “2 trong 1” khi các cử tri sống tại hơn 17.000 hòn đảo lớn, nhỏ bầu đồng thời các chức danh tổng thống, phó tổng thống và 4 cấp đại diện lập pháp (thượng viện, hạ viện, hội đồng lập pháp cấp tỉnh, hội đồng lập pháp cấp quận/huyện) trong cùng một thời điểm bỏ phiếu thông qua những lá phiếu khác màu (xám, vàng, đỏ, xanh lam, xanh lá cây).

Tuy lớn và phức tạp là vậy, song tâm điểm chú ý của cuộc bầu cử tại Indonesia lần này vẫn là cuộc chạy đua giành vị trí tổng thống nhiệm kỳ 2019-2024. Đây thực chất là “màn tái đấu” giữa hai gương mặt quen thuộc từng “chạm trán” nhau trong cuộc bầu cử năm 2014: Đương kim Tổng thống Joko Widodo, 57 tuổi và cựu tướng lĩnh quân đội 67 tuổi Prabowo Subianto, người có quan hệ mật thiết với giới tinh hoa chính trị Indonesia. Khác biệt lớn nhất lần này có lẽ là về mặt danh nghĩa, ông Joko Widodo ra tranh cử trên cương vị tổng thống đương nhiệm thay vì là một vị thống đốc bang xuất thân “bình dân” từng làm nên chuyện “vô tiền khoáng hậu” khi trở thành đối thủ thách thức cả giới tinh hoa chính trị truyền thống Indonesia trong cuộc chạy đua hồi năm 2014.

Trong cương lĩnh tranh cử của mình, cả hai ứng cử viên đều hướng mạnh vào việc thúc đẩy phát triển kinh tế và tạo ra các phúc lợi xã hội lớn hơn, đồng thời cam kết về một chính phủ trong sạch và minh bạch. Với tầm nhìn “Indonesia tiến lên”, đương kim Tổng thống Joko Widodo đặt mục tiêu đưa Indonesia phát triển theo hướng đẩy mạnh sản xuất, giảm xuất khẩu sản phẩm thô, thu hút tốt nguồn vốn đầu tư nước ngoài. Bên kia chiến tuyến, với tầm nhìn “Indonesia công bằng và thịnh vượng”, ứng cử viên Prabowo Subianto cam kết sẽ cắt giảm thuế đối với các công ty và cá nhân, thúc đẩy sản xuất thực phẩm trong nước thông qua các chính sách thay thế nhập khẩu, khôi phục trợ cấp xăng dầu.

Không phải ngẫu nhiên mà Tổng thống Joko Widodo lại chọn giáo sĩ Maruf Amin-cựu lãnh đạo tối cao của tổ chức Hồi giáo lớn nhất Indonesia, Nahdlatul Ulama, làm người liên danh tranh cử chức phó tổng thống. Con số hơn 87% dân số Indonesia theo đạo Hồi chính là lời lý giải rõ ràng nhất cho lựa chọn của ông Joko Widodo. Cũng cần phải lưu ý rằng có đến 40% cử tri Indonesia (tức khoảng 80 triệu người) đủ điều kiện để tham gia cuộc bầu cử ngày 17-4 là những người trong độ tuổi từ 18 đến 35. Nắm bắt được thực tế này, ứng viên Joko Widodo đã xây dựng hình ảnh gần gũi với giới trẻ thông qua mạng xã hội cùng cam kết tạo thêm việc làm cho hàng triệu người, đặc biệt là lớp trẻ và sinh viên tốt nghiệp các trường cao đẳng, đại học. Trong khi đó, ông Prabowo Subianto đã chọn phó tướng là Sandiaga Uno-một doanh nhân thành đạt có phong cách trẻ trung, đồng thời cũng là một trong những người giàu nhất Indonesia.

Vì là “màn tái đấu” của hai “kỳ phùng địch thủ” nên cuộc chạy đua giành “ghế nóng” giữa ông Joko Widodo và ông Prabowo Subianto cũng trở nên quyết liệt hơn. Kết quả các cuộc thăm dò dư luận trước, trong và sau cuộc bỏ phiếu hôm 17-4 đều cho thấy Tổng thống Joko Widodo dẫn trước đối thủ Prabowo Subianto  với khoảng cách trung bình 10%. Ở chiều ngược lại, ứng cử viên Prabowo Subianto tuyên bố kết quả thăm dò tại các điểm bỏ phiếu do “người phe mình” tiến hành lại cho thấy cựu tướng lĩnh quân đội mới là người dẫn trước.

Cho dù được tiến hành công phu nhưng cũng phải thừa nhận rằng các cuộc thăm dò ý kiến không thể phản ánh chính xác kết quả bầu cử, nhất là đối với cuộc “siêu bầu cử” như của Indonesia. Cũng vì thế mà không thể loại trừ điều bất ngờ có thể xảy ra, đặc biệt là khi từng có tiền lệ trong các cuộc bầu cử trên thế giới thời gian qua. Ngay cả Tổng thống Joko Widodo và ông Prabowo Subianto cũng đã phải lên tiếng kêu gọi những người ủng hộ bình tĩnh chờ đợi kết quả chính thức được công bố.

Cách đây 5 năm, chuyện cổ tích-theo như cách gọi của giới phân tích, đã xảy ra khi một người không xuất thân từ quân đội hay là con nhà “trâm anh thế phiệt” đánh bại một cựu tướng lĩnh dày dặn kinh nghiệm chính trường để trở thành vị tổng thống “ngoại đạo” đầu tiên trong lịch sử Indonesia. Câu hỏi liệu rằng câu chuyện cổ tích ấy có tái hiện hay không chỉ có thể được giải đáp vào ngày 22-5 tới. Tuy nhiên, có một điều chắc chắn rằng chặng đường phía trước sẽ không trải đầy hoa hồng đối với bất kỳ ai trở thành người chèo lái “con thuyền” Indonesia trong vòng 5 năm tới khi quốc gia vạn đảo với hơn 260 triệu dân đang phải đối mặt với hàng loạt thách thức lớn, trong đó phải kể đến tình trạng chênh lệch khoảng cách giàu-nghèo và sự phát triển không đồng đều giữa các vùng miền có xu hướng gia tăng.

HOÀNG VŨ