Người chăn nuôi biết kêu ai?

Nếu không điều chỉnh giá thu mua, bò sữa của nông dân Nam Bộ có nguy cơ “tan đàn xẻ nghé”? Ảnh: VINH ĐẶNG

Giảm giá thu mua sữa bò tươi?

Thông báo của Nhà máy sữa Trường Thọ (thuộc Vinamilk), từ 1-1-2008, giá thu mua nguyên liệu đối với sữa bò tươi đạt loại A các tiêu chuẩn về độ khô, độ béo, độ xanh Methylen của nhà máy là 5.000đ/kg (không ghi các khoản hỗ trợ). Việc điều chỉnh giá cả giao dịch mua, bán các loại hàng hóa trong quá trình sản xuất kinh doanh là bình thường khi thực hiện các hợp đồng kinh tế. Tuy nhiên, việc gửi thông báo điều chỉnh giá thu mua của Nhà máy sữa Trường Thọ đến người chăn nuôi mà không có sự trao đổi trước, không có lời giải thích rõ ràng, khiến các đối tác của Vinamilk cảm thấy không được tôn trọng.

Theo trình bày của ông V.T.Đ - một người chăn nuôi bò sữa nhiều năm ở khu phố 3, phường Tân Chánh Hiệp, quận 12, Thành phố Hồ Chí Minh - trong năm 2007, giá thu mua sữa bò tươi tại trạm của Vinamilk dao động từ 7.300 đồng/kg đến 7.400 đồng/kg. Việc thông báo giá thu mua sữa bò tươi đầu năm 2008 chỉ còn 5.000 đồng/kg của Vinamilk khiến gia đình ông lo lắng. Ông Đ. phân tích, giá mua các loại thức ăn cho bò sữa như cám, hèm bia, rơm, xác khoai mì (sắn)… thời gian qua đều tăng. Nếu tiếp tục nuôi bò sữa trong điều kiện hiện nay e rằng khó kiếm lại được tiền vốn đã bỏ ra, chứ chưa tính đến chuyện lãi.

Tình trạng này cũng xảy ra đối với những người chăn nuôi ở vùng bò sữa xã Phú Hòa Đông, huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh. Họ lo lắng vì ngoài giá thu mua 5.000 đ/kg được ký kết chính thức trong hợp đồng, các khoản mà Vinamilk “hứa” hỗ trợ trong những năm qua như: Thưởng vệ sinh chuồng trại; giao sữa trực tiếp tại nhà máy; thưởng về quy mô trại nuôi; hỗ trợ mùa vụ…, tổng cộng khoảng 2.900 đ/kg thì lại không nằm trong hợp đồng, mà cũng không hề được nhắc đến trong bản thông báo gửi đến người chăn nuôi. Trong khi đó, ở phần quy định chất lượng sữa bò tươi của bản thông báo, người chăn nuôi có nguy cơ bị trừ từ 50 đồng đến 600 đồng/1 kg, thậm chí nếu bị đánh hạ chất lượng xuống loại DDD, họ chỉ bán được với giá 4.050 đồng/kg! Và thực tế, ở các năm trước, ông Đ. cùng nhiều hộ chăn nuôi ở Củ Chi đã bị đánh xuống loại chất lượng, bị trừ tiền khi thanh toán sản phẩm giao nộp mà chưa thật tâm phục khẩu phục, bởi theo ông: Họ bảo sao thì nghe vậy chứ mình có biết gì đâu (?).

Giải thích về việc điều chỉnh giá thu mua này, theo bà Nguyễn Thị Như Hằng, Phó tổng giám đốc Vinamilk, giá gốc trong hợp đồng trước đây là 4.700 đ/kg, còn bây giờ là 5.000 đ/kg. Việc gửi thông báo mới đây là cơ sở để Vinamilk ký hợp đồng với người chăn nuôi. Còn các khoản hỗ trợ, Vinamilk vẫn thực hiện theo thời vụ, khuyến khích người chăn nuôi phát triển đàn bò và nâng cao chất lượng sữa. Không hề có chuyện giảm giá thu mua.

Thế nhưng, khi nhận được thông tin về việc này, ông Hoàng Kim Giao, Phó Cục trưởng Cục chăn nuôi, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, nhận xét, giá thu mua sữa bò tươi 5.000 đ/kg đầu năm 2008 của Vinamilk là giá cố định. Còn các khoản hỗ trợ mùa vụ cho nông dân thì Vinamilk đánh giá tùy theo chất lượng sữa bò tươi. Các khoản hỗ trợ này họ muốn cắt lúc nào thì cắt.

Vinamilk có một mình một chợ?

Trước đó, theo thông tin chúng tôi có được, mức giá thu mua sữa bò tươi mà Vinamilk đưa ra đã vấp phải sự phản ứng của người chăn nuôi bò sữa ở một số địa phương (Bình Định, Phú Yên). Họ cho rằng, giá thu mua sữa bò tươi ở đây luôn thấp hơn ở Thành phố Hồ Chí Minh từ 1.500 đồng/kg đến 1.600 đồng/kg. Không chỉ bị “ép” giá, việc kiểm định chất lượng sản phẩm cũng gây bất bình, vì người chăn nuôi không hề được tham gia vào quá trình kiểm soát, xác định chất lượng sản phẩm… Về sự khác biệt giá thu mua, theo giải thích của Vinamilk, trong bối cảnh nền kinh tế hội nhập, giá thu mua sữa luôn phải được cân đối theo từng vùng miền và giá sữa trên thế giới. Giá thu mua sữa bò tươi ở các khu vực Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh cao hơn vì chỉ số giá tiêu dùng tại các nơi này cao hơn, chi phí nhân công lao động cao hơn. Mặt khác, tại các nơi này, chi phí thu mua, chế biến tính trên đơn vị trọng lượng sữa thấp hơn vì số lượng sữa thu mua nhiều hơn.

Ông Võ Thành Tiên, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bình Định đánh giá: Giá cả là vấn đề gai góc nhất, khiến quan hệ của nhà máy sữa của Vinamilk với nông dân trở nên lạnh nhạt. Các mức giá thu mua hoàn toàn do Vinamilk áp đặt lên các hộ chăn nuôi. Vinamilk một mình một chợ… Cách giải thích để phù hợp với xu thế hội nhập kinh tế của Vinamilk như trên là chưa thuyết phục. Khi tiếp thị sản phẩm của mình đến với người tiêu dùng trong cả nước, Vinamilk có tuân thủ theo “nguyên tắc” này? Trên thực tế, không có sự khác biệt nào lớn về giá cả của các nhãn hiệu do Vinamilk sản xuất, dù nó được bày bán ở Bình Định, Thành phố Hồ Chí Minh hay Hà Nội. Ông Tiên nhấn mạnh, trong giao dịch mua bán, người chăn nuôi bò sữa cần một quan hệ sòng phẳng, minh bạch, chứ không phải chỉ dựa vào các giải pháp hỗ trợ! Hành xử như vậy liệu có phù hợp với cam kết khi hội nhập?

Cần công khai, minh bạch

Đánh giá của lãnh đạo Cục Chăn nuôi, cho thấy, năm 2007 là năm có nhiều biến động đối với chăn nuôi bò sữa. Đầu năm, chăn nuôi bò sữa gặp nhiều khó khăn do giá sữa thấp không bảo đảm lợi nhuận cho người chăn nuôi, nửa cuối năm chăn nuôi bò sữa mới phục hồi do giá thu mua sữa bò tươi tăng (bình quân là 7.500 đồng/kg). Do đàn bò sữa được chọn lọc và chăm sóc tốt hơn, nên sản lượng sữa bò trong năm 2007 đạt 234,4 nghìn tấn, tăng 8,56%... Không thể phủ nhận giá thu mua sữa bò tươi của các doanh nghiệp sữa, trong đó có Vinamilk trong một vài năm qua có tăng. Tuy nhiên, theo các chuyên gia trong lĩnh vực, việc đánh giá chất lượng sữa bò tươi cũng như giá thu mua ra sao đến nay vẫn chỉ có một bên Vinamilk quyết định, đối tác chỉ biết xem, tham khảo và… thực hiện. Chăn nuôi bò sữa hiện chiếm một lượng khá lớn lao động trong ngành nông nghiệp. Thiết nghĩ, để minh bạch công khai trong giao dịch thu mua sữa bò tươi rất cần đến sự tham gia của các cơ quan quản lý Nhà nước làm trọng tài, mà cụ thể ở đây là Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn của các địa phương. Mặt khác, việc thông tin về mặt bằng giá thu mua của cơ quan quản lý Nhà nước thời gian qua có lúc chưa rõ ràng, cũng dễ gây ngộ nhận cho người chăn nuôi. Để giải quyết rốt ráo cả hai vấn đề trên, cần nhanh chóng thành lập Hội bò sữa, một ý tưởng từ nhiều năm qua đến nay vẫn chưa thực hiện được.

Long Châu Sa