Năm 2008, Hội nghị thượng đỉnh G20 ở Washington từng đứng trước một câu hỏi lớn về việc làm sao để khôi phục nền kinh tế toàn cầu và tránh một cuộc khủng hoảng tài chính tương tự trong tương lai. Hơn 10 năm sau, lãnh đạo các nước G20 lại tề tựu tại thành phố Osaka của Nhật Bản với một thách thức khác, đó là cuộc xung đột thương mại Mỹ - Trung vốn đang phủ bóng đen u ám lên bức tranh kinh tế và chính trị toàn cầu.
Không những thế, Hội nghị thượng đỉnh G20 ở Nhật Bản lần này còn diễn ra trong bối cảnh thế giới đang chứng kiến vô số những nguy cơ an ninh nổi lên từ sự tụt dốc trong quan hệ Nga - Mỹ liên quan tới vấn đề kiểm soát vũ khí, từ hồ sơ hạt nhân Triều Tiên còn nhiều trang dang dở đến những diễn biến thót tim trong cuộc đối đầu Mỹ - Iran khiến khu vực Trung Đông có lúc như chới với bên bờ vực chiến tranh.
Thế nên, ngay từ trước khi Hội nghị thượng đỉnh G20 ở Osaka khai màn, dư luận đã nhìn nhận sự kiện đa phương này như tập hợp của hàng loạt các cuộc đấu tay đôi chồng chéo trên bàn đàm phán giữa Mỹ và nhiều quốc gia khác, nhằm tìm lối thoát cho những vấn đề song phương nhưng lại ảnh hưởng tới cục diện an ninh, chính trị toàn cầu.
Như thường lệ, thái độ tiếp cận của tỷ phú Donald Trump mỗi khi ông xuất hiện tại những sự kiện lớn vẫn khiến người ta phải tò mò. Và một lần nữa vị Tổng thống thứ 45 của nước Mỹ lại chứng tỏ ông là người rất biết cách tạo bất ngờ. Nếu như trước khi lên đường tới dự Hội nghị thượng đỉnh G20, Tổng thống Donald Trump công khai công kích một số nước, trong đó có cả những đồng minh, thì ở Osaka, ông lại bất ngờ thể hiện thái độ mềm mỏng khi giáp mặt với lãnh đạo các quốc gia này. Đứng cạnh Thủ tướng Đức Angela Merkel, người mà trước nay ông Donald Trump vẫn thường xuyên công khai đả kích, Tổng thống Donald Trump nói rằng bà Angela Merkel là một người tuyệt vời, đồng thời ca ngợi quan hệ thương mại Mỹ - Đức đã đạt tới một cấp độ chưa từng có. Tương tự, sau khi chỉ trích Ấn Độ vì đã nâng mức thuế quan lên các sản phẩm Mỹ, người đứng đầu Nhà Trắng lại tỏ vẻ thân thiện hơn khi gặp Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi và dành những ngôn từ đẹp đẽ để đánh giá về mối quan hệ hiện tại giữa hai nước.
Nhưng rồi mọi sự chú ý cũng sớm đổ dồn về cuộc gặp tâm điểm giữa ông Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Những gì diễn ra trong thời gian qua cho thấy Mỹ và Trung Quốc đang đẩy nhau tới gần một cuộc chiến tranh thương mại toàn diện. Sau hàng loạt những đòn áp thuế qua lại gây tổn thương cho cả đôi bên, Tổng thống Donald Trump còn liên tục đe dọa sẽ tăng thuế với 300 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc nếu ông Tập Cận Bình không đến Nhật Bản dự Hội nghị thượng đỉnh G20 hoặc hai bên không đạt được thỏa thuận nào. Giới phân tích thậm chí còn vẽ ra không ít “kịch bản sinh tử” cho cuộc chiến thương mại dai dẳng giữa hai nước sau hội nghị lần này.
Thế nên, việc hai nhà lãnh đạo Mỹ - Trung thu xếp được một cuộc gặp bên lề hội nghị ở Osaka đã được coi là một thành công. Và dù chưa có thỏa thuận hoàn hảo nào được đưa ra, song chí ít lãnh đạo hai bên đã nhất trí nối lại đàm phán thương mại song phương, kèm theo đó là việc Mỹ tuyên bố sẽ không áp thuế bổ sung đối với hàng hóa Trung Quốc. Như mô tả của Tổng thống Donald Trump, ông và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã có "một cuộc gặp tuyệt vời" và đàm phán thương mại giữa hai nước đang "trở lại đúng hướng".
Rõ ràng, kết quả cuộc gặp ấy không chỉ ngăn chặn những hệ quả mang tính “hủy diệt" trong lĩnh vực thương mại giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới, mà còn là liều thuốc tinh thần kịp thời đối với thị trường toàn cầu, bởi ai cũng hiểu rằng, cả Mỹ và Trung Quốc đều có mối quan hệ chặt chẽ về thương mại với phần còn lại của thế giới.
Điều đáng quan tâm lúc này là liệu cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung sẽ tìm ra lối thoát hay lại tiếp tục tiến về "ngõ cụt". Bởi, nên nhớ rằng, cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo Mỹ - Trung bên lề Hội nghị thượng đỉnh G20 ở Buenos Aires, Argentina vào năm ngoái cũng từng hạ màn trong tiếng vỗ tay tán thưởng với một "thỏa thuận đình chiến thương mại", nhưng mọi cuộc thương thảo sau đó đều kết thúc trong bế tắc và đổ vỡ.
Sự chú ý cũng đổ dồn vào cuộc gặp được coi là tâm điểm khác giữa Tổng thống Donald Trump và người đồng cấp Nga Vladimir Putin tại Hội nghị thượng đỉnh G20 lần này, nhất là trong bối cảnh hai nước tồn tại nhiều vấn đề liên quan tới cáo buộc về việc Nga can thiệp vào cuộc bầu cử tổng thống Mỹ 2016 và nguy cơ mất an ninh gia tăng sau khi cả Washington và Moscow đều tuyên bố rút khỏi Hiệp ước các lực lượng hạt nhân tầm trung (INF), vốn được coi như một trong những “hòn đá tảng” đối với an ninh thế giới.
Nhưng kết quả cuộc gặp giữa ông Donald Trump và ông Vladimir Putin cũng không đến nỗi nào. Bằng chứng là Tổng thống Nga đánh giá cuộc gặp với người đồng cấp Mỹ "rất tốt đẹp, thiết thực và đúng kiểu doanh nhân", đồng thời cho biết hai bên đã nhất trí cần cải thiện các quan hệ kinh tế song phương, cùng nỗ lực "lật trang sử mới và tiến về phía trước". Trong khi đó, Nhà Trắng cũng ra tuyên bố trong cuộc gặp vừa qua, lãnh đạo hai nước nhất trí "tiếp tục thảo luận về cơ chế kiểm soát vũ khí thế kỷ 21”.
Cùng với việc Hội nghị thượng đỉnh G20 ở Nhật Bản ra tuyên bố chung khẳng định tầm quan trọng của việc thúc đẩy thương mại "tự do, công bằng và không phân biệt đối xử", những cuộc gặp tâm điểm tại hội nghị lần này đã ít nhiều mang tới với những tín hiệu tích cực. Bởi, cho dù những cuộc gặp ấy chưa thể giúp tháo gỡ các nút thắt trong mớ hỗn độn về thương mại, chính trị quốc tế hiện nay, nhưng phần nào đã giúp thế giới như được trấn an sau những chuỗi ngày căng thẳng nghẹt thở.
VŨ HÙNG