Chuyến thăm diễn ra trong bối cảnh châu Á-Thái Bình Dương, đặc biệt là Đông Nam Á có chuyển biến mới. Tại đây, làn sóng Covid-19 cũ chưa được kiểm soát, song biến thể mới của virus SARS-CoV-2 đã chực chờ bùng phát, buộc các quốc gia căng mình chống dịch. Việc sở hữu, triển khai tiêm phòng vaccine Covid-19 và hạn chế thiệt hại, khôi phục tăng trưởng của nền kinh tế là hai ưu tiên hàng đầu của Đông Nam Á. Chính bởi điều này, các chuyên gia phân tích cho rằng chuyến thăm của ông Vương Nghị không ngoài mục tiêu nắm bắt thời cơ để mở rộng ảnh hưởng của Trung Quốc tại khu vực, cũng như xây dựng hình ảnh cường quốc có trách nhiệm trong bối cảnh đại dịch Covid-19 và suy thoái kinh tế tại Đông Nam Á.

leftcenterrightdel
Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị (bên trái) và người đồng cấp Indonesia Retno Marsudi. Ảnh: AP 

 

Trong buổi hội đàm ngày 13-1, Bộ trưởng Ngoại giao Indonesia và Trung Quốc đã thảo luận nhiều vấn đề quan trọng được hai nước quan tâm, từ vấn đề sức khỏe của người dân trong đại dịch Covid-19 đến các vấn đề đầu tư và tình hình an ninh khu vực. Bộ trưởng Ngoại giao Indonesia cho rằng hai bên cần đẩy mạnh hợp tác để xây dựng khả năng phục hồi và bảo vệ sức khỏe cộng đồng, tăng năng lực sản xuất các loại thuốc, nguyên liệu làm thuốc và thiết bị y tế nhằm đối phó với đại dịch Covid-19. Về phần mình, Bộ trưởng Ngoại giao Vương Nghị cho biết, Trung Quốc sẽ giúp Indonesia chống dịch Covid-19 bằng cách chia sẻ kinh nghiệm, cung cấp vaccine và hỗ trợ quốc gia Đông Nam Á này khi Indonesia bắt đầu sản xuất vaccine trong nước.

Về kinh tế, hai bên nhất trí thúc đẩy hợp tác để phục hồi và phát triển kinh tế thông qua việc loại bỏ mọi trở ngại trong vấn đề thương mại. Hai bên cũng đề cập tới việc thúc đẩy chủ nghĩa đa phương và tự do thương mại.

Vấn đề an ninh khu vực cũng được hai bộ trưởng thảo luận tại cuộc hội đàm. Bộ trưởng Ngoại giao Indonesia cho rằng mọi quốc gia phải tuân thủ luật pháp quốc tế, trong đó nhấn mạnh yêu cầu tôn trọng và thực hiện đầy đủ Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982 để giữ gìn hòa bình và ổn định tại Biển Đông.

Có thể dễ dàng nhận thấy, không chỉ riêng Indonesia mà tại 3 quốc gia còn lại trong chuyến công du là Myanmar, Brunei và Philippines, trọng tâm thảo luận của Bộ trưởng Ngoại giao Vương Nghị và các quan chức nước sở tại đa phần sẽ tập trung vào câu chuyện kiểm soát đại dịch Covid-19 và khôi phục kinh tế. Vaccine Covid-19 của Sinovac Biotech và Sinopharm (Trung Quốc) đã được nhiều quốc gia trong khu vực đặt hàng. Trong khi đó, ký kết, triển khai dự án phát triển cơ sở hạ tầng trong sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) với Trung Quốc có thể tạo động lực giúp các quốc gia này bật dậy sau cú sốc kinh tế từ dịch Covid-19.

Đơn cử như tại Nay Pyi Taw ngày 11-1, Ngoại trưởng Vương Nghị đã hội kiến Cố vấn Nhà nước, Bộ trưởng Ngoại giao Aung San Suu Kyi và Tổng thống U Win Myint. Theo đó, Trung Quốc cam kết cung cấp 300.000 liều vaccine cho Myanmar. Về phần mình, Tổng thống U Win Myint khẳng định cam kết thúc đẩy quan hệ và sẵn sàng hợp tác với Trung Quốc trong các lĩnh vực như vaccine Covid-19, văn hóa và du lịch. Hai bên được cho là cũng thảo luận về an ninh biên giới, hợp tác khu vực, đóng góp của Trung Quốc trong đàm phán hòa bình, tìm kiếm giải pháp về người Rohingya.

Tương tự là câu chuyện với Malaysia-quốc gia đã ban bố tình trạng khẩn cấp vì Covid-19 và Brunei-đối tác rất quan trọng của Trung Quốc trong việc xây dựng Con đường tơ lụa trên biển trong thế kỷ 21 và có mối quan hệ tốt với các quốc gia Trung Đông.

Trong bối cảnh cạnh tranh Mỹ-Trung không hạ nhiệt mà thậm chí còn nóng hơn với hàng loạt trừng phạt của Washington với Bắc Kinh, nhiều nhà phân tích cho rằng Trung Quốc đang muốn chuyển trọng tâm sang ngoại giao láng giềng. Xa hơn, Trung Quốc mong muốn đóng vai đối tác then chốt trong một thế giới hậu Covid-19 bằng mở rộng quyền tiếp cận vaccine và hỗ trợ hồi phục kinh tế tại khu vực. Điều này giúp Trung Quốc củng cố hình ảnh và tiếp tục duy trì ảnh hưởng đối với Đông Nam Á cũng như toàn thế giới. Và chuyến thăm 4 quốc gia Đông Nam Á được xác định là một bước đệm để Trung Quốc hiện thực hóa điều này.

NGỌC HÂN