Tuyên bố của Bộ trưởng Ngoại giao Đức Heiko Maas được đưa ra trong bối cảnh Mỹ tuyên bố sẽ rút khỏi INF bất chấp các nỗ lực cứu vãn của Nga nhằm duy trì hiệp ước này.
Theo Ngoại trưởng Maas, điều cần làm hiện nay là thuyết phục Nga giữ vững những cam kết đối với INF. Ông nhấn mạnh phía Nga đã tuyên bố sẵn sàng tiến hành tham vấn với Mỹ về INF. Trước đó, hãng tin TASS dẫn lời Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Ryabkov tuyên bố: “Chúng tôi sẵn sàng cho cuộc đối thoại nếu Mỹ sẵn sàng cho điều này. Nếu điều đó diễn ra ngày mai, thì chúng tôi cũng sẵn sàng cho ngày mai. Tuy nhiên, cuộc đối thoại này phải trên cơ sở bình đẳng về các quyền”.
Ngoại trưởng Đức còn nêu rõ trong trường hợp hiệp ước này bị hủy bỏ thì điều quan trọng là phải ngăn chặn một cuộc chạy đua vũ trang và phải đạt được một thỏa thuận mới về kiểm soát vũ khí. Ông cho hay, Berlin vẫn duy trì liên lạc với Moscow và Washington ở các cấp, trong khi ông đã nhiều lần hội đàm với Ngoại trưởng Nga Sergey Lavro về vấn đề này.
Trước đó, ông Maas tuyên bố Đức phản đối mạnh mẽ việc Mỹ có thể triển khai lắp đặt tên lửa hạt nhân tầm trung mới tại châu Âu nếu INF bị hủy bỏ. Ngoại trưởng Maas nhận định sự đối phó này là sai lầm bởi việc triển khai kế hoạch trên sẽ không cải thiện tình hình an ninh của châu Âu. “Dù trong bất kỳ hoàn cảnh nào, châu Âu cũng không thể trở thành sân khấu cho cuộc tranh cãi về tái vũ trang”, ông Maas nhấn mạnh. Ngoại trưởng Maas khẳng định việc triển khai các tên lửa tầm trung mới sẽ vấp phải sự phản đối rộng rãi ở Đức, xây dựng hạt nhân là một “lựa chọn sai lầm”, những chiến thuật áp dụng từ thời Chiến tranh Lạnh sẽ không thể giúp giải quyết các vấn đề ngày nay.
Về phía Nga, ngày 11-1, Bộ Ngoại giao Nga khẳng định, những tuyên bố của Tổng thư ký Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) Jens Stoltenberg về việc sẵn sàng sử dụng biện pháp quân sự để giải quyết các vấn đề liên quan đến INF là những điều khó hiểu và nhằm che giấu một cuộc khủng hoảng trong nội bộ NATO.
Trong một tuyên bố, Bộ Ngoại giao Nga nhấn mạnh: “Chúng tôi không hề bất ngờ khi các quan chức NATO rất giỏi trong việc đổ lỗi cho người khác. Những tuyên bố của Tổng thư ký NATO chỉ là một nỗ lực khác để viện dẫn một mối đe dọa tưởng tượng về Nga, nhằm che đậy một điều quá rõ ràng với tất cả mọi người-cuộc khủng hoảng trong nội bộ NATO sau khi Mỹ quyết định rút khỏi INF, một hiệp ước vô cùng quan trọng đối với an ninh của châu Âu cũng như toàn thế giới, trong đó có các nước đồng minh của Washington”.
Bộ Ngoại giao Nga cũng khẳng định rằng chỉ có Moscow đang làm mọi điều có thể để bảo đảm hiệp ước INF được thực thi.
Tại Hội nghị Ngoại trưởng các nước NATO hồi tháng 12 năm ngoái, ông Stoltenberg từng tuyên bố cho Nga cơ hội cuối cùng để tiếp tục duy trì INF. Nhưng ông cũng nhấn mạnh cần “phải bắt đầu chuẩn bị cho một thế giới không có hiệp ước này”. Ông còn nói thêm rằng tất cả các thành viên NATO đều nhất trí “Mỹ tuân thủ Hiệp ước INF”, còn Nga thì không.
INF được lãnh đạo Mỹ và Liên Xô (trước đây) ký ngày 8-12-1987 và chính thức có hiệu lực từ ngày 1-6-1988. Theo INF, hai bên cam kết không sản xuất, thử nghiệm, triển khai các tên lửa đạn đạo và tên lửa hành trình trên mặt đất tầm trung và tầm ngắn (từ 500 đến 5.500km).
Tuy nhiên, hồi tháng 10 năm ngoái, Tổng thống Mỹ Donald Trump cáo buộc Nga vi phạm hiệp ước khi chế tạo tên lửa “Novator 9M729” và bóng gió về khả năng Mỹ rút khỏi INF. Tuy nhiên, Moscow khẳng định Nga tuân thủ INF trong khi Mỹ luôn vi phạm. Tổng thống Vladimir Putin cho rằng Mỹ rút khỏi INF sẽ đe dọa số phận của Hiệp ước Cắt giảm vũ khí tấn công chiến lược (START-3), văn kiện cuối cùng trong lĩnh vực kiểm soát vũ khí. Nhiều nước đồng minh của Mỹ ở châu Âu cũng phản đối việc Mỹ rút khỏi INF do lo ngại về một cuộc chạy đua vũ trang mới.
XUÂN PHONG