Những con kênh dẫn nước bị cạn khô do bồi lắng, trạm cấp nước đổ sập, cánh đồng muối rộng ngút mắt xưa kia giờ xám xịt, xen lẫn các vuông tôm, ao nuôi cá kèo và diêm dân lâu đời gắn bó với nghề muối nay đã tứ tán, tha hương... Đó là hình ảnh, thực trạng đáng buồn hiện nay của dự án phát triển kinh tế-xã hội nông thôn vùng muối Long Điền Tây với kinh phí đầu tư hơn 25 tỷ đồng sau nhiều năm triển khai. Dự án thi công dở dang, ngưng trễ đã gây thiệt hại hàng tỷ đồng. Niềm kỳ vọng vào một dự án khép kín, thức dậy vùng muối Long Điền Tây đang dần tan biến theo thời gian...

Hàng tỷ đồng “tan” trên đồng muối

Chúng tôi về vùng muối Long Điền Tây nổi tiếng một thời trong những ngày cuối năm 2006. Theo tìm hiểu của chúng tôi, năm 1999, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) phối hợp với UBND tỉnh Bạc Liêu lựa chọn xã Long Điền Tây là một trong 4 điểm để đầu tư xây dựng thí điểm mô hình phát triển kinh tế-xã hội nông thôn vùng muối. Ban quản lý dự án Muối Bạc Liêu (Sở NN&PTNT Bạc Liêu) làm chủ đầu tư Dự án Xây dựng mô hình kinh tế-xã hội nông thôn vùng muối Long Điền Tây, kinh phí đầu tư 25 tỷ đồng, dự kiến thực hiện trong thời gian 3 năm. Dự án có nhiều hạng mục gồm: Hệ thống kênh dẫn nước, trạm bơm, đường nội bộ, kho dự trữ và nhà máy chế biến muối với công suất 30 tấn/năm... khi hoàn thành sẽ giúp diêm dân xóa đói giảm nghèo, ổn định và phát triển vùng muối Long Điền Tây. Khi dự án triển khai đã đem lại niềm vui và sự kỳ vọng cho chính quyền địa phương và nhân dân nơi đây. Vậy nhưng, chỉ sau một thời gian đầu triển khai, đến năm 2002, dự án đã ngưng trệ khi 1/3 khối lượng của giai đoạn đầu đã hoàn thành. Tiếp đến là sự “im lặng” khó hiểu của chủ đầu tư. Đến năm 2004, không thể tiếp tục thực hiện dự án do gặp quá nhiều khó khăn, nhất là thiếu nguồn vốn, UBND tỉnh Bạc Liêu có văn bản số 768/UB, ngày 31-5-2004, gửi Bộ NN&PTNT đề nghị chuyển chủ đầu tư từ Ban quản lý dự án phát triển muối Bạc Liêu (thuộc Sở NN&PTNT) sang Tổng công ty Muối để tiếp tục thực hiện dự án. Tiếp đó, Bộ NN&PTNT đã chấp thuận kiến nghị của UBND tỉnh Bạc Liêu và điều chỉnh chủ đầu tư dự án sang Tổng công ty Muối, đồng thời chuyển từ “mô hình phát triển kinh tế xã hội nông thôn vùng muối” thành dự án “Nâng cấp cơ sở hạ tầng đồng muối Long Điền Tây” và diện tích dự án rút xuống còn 400ha.

Thế nhưng, về Long Điền Tây, chúng tôi đã được nghe nhiều người dân nơi đây bày tỏ sự bức xúc về dự án nêu trên. Theo lối bờ đê ở ấp Bình Đường, trước mắt chúng tôi là cánh đồng muối năm xưa giờ đã bị “băm nát”… Anh Phạm Ngọc Điệp đang đi bắt cá, khi biết chúng tôi tìm hiểu về Dự án, đã bỏ dở công việc, không quản nắng trưa chói chang giữa mùa khô, băng qua những tuyến đê, dẫn chúng tôi ra vị trí xây dựng trạm cấp nước bị sụp đổ, hư hại ở đầu con kênh Khai Hoang. Anh Điệp cho biết:

- Ở đây ai cũng bức xúc về dự án này. Riêng trạm bơm nước đã xây xong phần móng và nền nhưng hiện nay đã sụp đổ hoàn toàn. Anh nhìn xem, cả đồng muối giờ hoang hoá, những kênh dẫn nước được đào để dẫn nước từ trạm bơm này giờ đã bị bồi lắng, cạn khô trơ đáy; những ống cống vỡ nát nằm trơ trọi trên nền đất nham nhở... Tiền của đổ ra như vậy, bị hư hại, không biết mấy ổng có xót của không. Riêng diêm dân ở đây, ai còn dám làm nữa. Vì làm sẽ cầm chắc lỗ nặng. Gia đình tôi làm muối lâu năm nhưng đành bỏ nghề. Hằng ngày tôi đi bắt cá dạo trên đồng, kiếm sống qua ngày.

Ông Trương Trường Thành, Bí thư Đảng uỷ xã Long Điền Tây cho chúng tôi biết: Tưởng rằng, sau khi thay đổi chủ đầu tư, Dự án sẽ tiếp tục được thực hiện nhưng vẫn vô vọng. Tổng Công ty Muối thuê đơn vị tư vấn khảo sát xong rồi “biệt tăm” luôn. Các hạng mục đã thi công dở dang nay đã bị xuống cấp, hư hại nghiêm trọng. Trạm bơm nước cũng đã bị sụp đổ, chôn vùi; hệ thống kênh dẫn nước đã bị phù sa bồi lấp, cạn khô… Không biết, chúng tôi phải chờ đợi đến bao giờ?

Ai “cởi trói” cho vùng muối?

Đồng chí Nguyễn Văn Đang, Phó chủ tịch UBND xã Long Điền Tây cho chúng tôi biết: Dự án thi công dở dang bị hư hại, sụp đổ gây nên sự lãng phí rất lớn. Trước bức xúc của người dân và nhu cầu phát triển của xã, chúng tôi đã kiến nghị lên huyện, huyện kiến nghị lên cấp tỉnh nhưng bao năm rồi vẫn không có chuyển biến nào, không hề có động thái mới từ chủ đầu tư. Hơn nữa, khi dự án bị ngưng hoạt động, kéo theo việc không thể triển khai các dự án cơ sở hạ tầng của xã. Vì trước đây, khi qui hoạch dự án cũ đã “ôm” hết toàn bộ diện tích tự nhiên của xã. Chính vì vậy, hầu hết các dự án đầu tư làm đường sá của địa phương cũng không thể làm được. Cấp tỉnh, cấp huyện khi đưa dự án đầu tư cơ sở hạ tầng về Long Điền Tây đều “vấp” dự án trên nên không triển khai được. Do đó, từ 5 năm trở lại đây, Long Điền Tây hầu như bị “bỏ ngỏ” về đầu tư cơ sở hạ tầng. Hiện nay nhiều mô hình sản xuất hiệu quả như nuôi cá kèo, bán nước ót cho vuông tôm... có giá trị thu nhập cao nhưng vì “kẹt” dự án muối nên cũng không thực hiện được.

Nhiều diêm dân nơi đây vẫn khát khao với nghề làm muối nhưng vẫn không trụ nổi, nhiều hộ đã mạnh dạn nuôi cá kèo, nuôi tôm… hoặc phải tứ tán, đi làm mướn vì đồng muối đã tan hoang, muốn đầu tư cũng không được, mà làm theo chương trình sản xuất truyền thống thì bị lỗ nặng. Thời gian gần đây, nhiều hộ dân đành phải đào ruộng muối, dẫn nước nuôi tôm theo chu kỳ sản xuất tôm-muối trong một năm. Hình thức này đã phần nào cải thiện đời sống diêm dân nơi đây nhưng một thực tế cay đắng là chất lượng muối đã bị sút giảm, không còn trắng tinh, có vị ngọt, vị mặn mà như trước nữa do ô nhiễm nguồn nước, đất. Cũng đầu tháng 11-2006, khi giá muối tăng vọt, diêm dân nơi đây đành phải ngậm ngùi nuối tiếc, cả xã tồn đọng hàng chục nghìn tấn muối vì không tiêu thụ được do muối không đạt chất lượng. Anh Nguyễn Văn Đang cho biết: Nếu có công nghệ và đầu tư hoàn thiện chắc chắn muối Long Điền Tây là một “vựa” sản xuất muối chất lượng cao của cả nước. Nếu không triển khai dự án, chỉ trong thời gian nữa, toàn bộ đồng muối sẽ bị tan hoang, ô nhiễm nặng và dự án về đồng muối chất lượng cao cũng sẽ phá sản vì không còn phù hợp nữa.

Việc khơi thông dự án này cần phải được các ngành chức năng, mà cụ thể là Tổng công ty Muối sớm khảo sát lại toàn bộ dự án, bố trí nguồn vốn, kịp thời điều chỉnh và triển khai đầu tư xây dựng dứt điểm, hoàn thành sớm, không để bị lãng phí như hiện nay. Dự án ngưng trệ như hiện nay đã và đang gây cản trở, thậm chí là kìm hãm địa phương trong phát triển cơ sở hạ tầng, kinh tế-xã hội. “Cởi trói” cho vùng đất muối sẽ đem lại niềm vui cho diêm dân vốn đã phải chịu nhiều vất vả, khó nhọc giữ nghề muối bao năm.

Đặng Trung Kiên