Tuy không thể thay đổi được cục diện quan hệ cạnh tranh gay gắt giữa hai quốc gia hàng đầu thế giới, nhưng cuộc họp đã giúp hai bên đưa quan hệ đi đúng hướng, tránh xung đột và giảm leo thang căng thẳng...

Tại cuộc họp, Tổng thống Joe Biden khẳng định: "Trách nhiệm của chúng ta-với tư cách là các nhà lãnh đạo của Trung Quốc và Mỹ-là phải bảo đảm rằng sự cạnh tranh giữa hai nước không dẫn tới xung đột, cho dù là trong dự định hay ngoài ý muốn.

Nói đơn giản hơn, hai nước sẽ cạnh tranh thẳng thắn". Nhà lãnh đạo Mỹ cho rằng, hai nền kinh tế hàng đầu thế giới "cần thiết lập một số nhận thức chung", trong đó "đề cập rõ ràng và trung thực về những điểm bất đồng và hợp tác cùng nhau trong các vấn đề cùng có lợi".

 Hai nhà lãnh đạo Mỹ-Trung thảo luận trực tuyến về những vấn đề cùng quan tâm. Ảnh: AP

Về phần mình, Chủ tịch Tập Cận Bình nhấn mạnh hai nước cần tôn trọng nhau, cùng tồn tại trong hòa bình, theo đuổi hợp tác cùng có lợi và giải quyết tốt các vấn đề nội địa trong lúc gánh vác trách nhiệm quốc tế.

Việc xây dựng quan hệ Mỹ-Trung vững chắc và ổn định là điều cần thiết để thúc đẩy sự phát triển của hai nước, bảo vệ môi trường quốc tế hòa bình, trong đó có việc tìm kiếm các biện pháp ứng phó hiệu quả với những thách thức trên toàn cầu như biến đổi khí hậu và đại dịch Covid-19.

Nhà lãnh đạo Trung Quốc khẳng định sẵn sàng làm việc với Tổng thống Mỹ để xây dựng sự đồng thuận và thực hiện các bước đi nhằm đưa quan hệ Mỹ-Trung phát triển theo chiều hướng tích cực. 

Tại cuộc gặp, hai nhà lãnh đạo Mỹ và Trung Quốc đã thẳng thắn trao đổi lập trường xung quanh vấn đề cạnh tranh mạnh mẽ giữa hai nước về công nghệ và chính sách công nghiệp trong khi vẫn nỗ lực bảo đảm tránh nguy cơ xảy ra xung đột quân sự. Hai bên cũng trao đổi về những mâu thuẫn, trong đó có vấn đề Biển Đông.

Ngoài ra, hai nhà lãnh đạo cũng thảo luận về những lĩnh vực mà Mỹ và Trung Quốc có thể hợp tác, bao gồm không phổ biến vũ khí hạt nhân và biến đổi khí hậu. 

Trước thềm hội nghị, phát ngôn viên Nhà Trắng Jen Psaki cho rằng, cuộc gặp thượng đỉnh trực tuyến là "cơ hội để thiết lập các điều kiện cạnh tranh với Trung Quốc" và kiên quyết yêu cầu giới lãnh đạo ở Bắc Kinh "chơi đúng luật". 

Đây là cuộc hội đàm đầu tiên giữa hai nhà lãnh đạo Mỹ-Trung Quốc, kể từ khi ông Joe Biden nhậm chức vào đầu năm, trong bối cảnh quan hệ Mỹ-Trung đang ở vào giai đoạn tồi tệ-một phần “di sản” của chính quyền tiền nhiệm ở Washington do Tổng thống Donald Trump lãnh đạo.

Hai quốc gia rơi vào thế cạnh tranh gay gắt, thậm chí ở tình thế đối đầu trong phần lớn các lĩnh vực chính trị, an ninh, kinh tế, công nghệ, thương mại... Mỹ không ngừng gia tăng các nỗ lực để ngăn chặn và kiềm chế đà trỗi dậy mạnh mẽ của Trung Quốc ở khu vực cũng như trên thế giới. 

Vì thế, cuộc gặp thượng đỉnh trực tuyến giữa Tổng thống Joe Biden và Chủ tịch Tập Cận Bình được trông đợi sẽ có những tác động nào đó không chỉ cài đặt lại quan hệ Trung Mỹ theo hướng tích cực hơn mà còn mang lại những tín hiệu lạc quan hơn cho thế giới. 

Nhưng trước cục diện quan hệ Trung-Mỹ tồi tệ như hiện nay, những nỗ lực tại cuộc gặp thượng đỉnh là chưa đủ, mà sẽ cần cả một quá trình tiếp theo, bằng những hành động và kể cả những nhượng bộ từ hai phía.

Tại cuộc gặp, hai nhà lãnh đạo đã cho thấy thiện chí muốn đưa quan hệ hai nước đi đúng hướng, trên cơ sở hợp tác cùng có lợi và chia sẻ trách nhiệm đối với các vấn đề toàn cầu. Cả hai nhà lãnh đạo kêu gọi phát triển quan hệ Mỹ-Trung lành mạnh và ổn định. 

Tuy nhiên, thiện chí của hai nhà lãnh đạo cũng chưa đạt tầm mức của những cam kết chính trị bởi cả hai bên đều có những ràng buộc nhất định. Tổng thống Biden sau khi lên nhậm chức vẫn tiếp tục kế thừa những chính sách cứng rắn với Trung Quốc của chính quyền tiền nhiệm, thậm chí còn có các bước đi quyết liệt hơn.

Đây là cách để ông tranh thủ được sự ủng hộ cho Đảng Dân chủ của mình và củng cố chiếc ghế quyền lực, bởi việc kiềm chế Trung Quốc đã trở thành mục tiêu chung được cả hai Đảng Dân chủ và Cộng hòa đồng thuận. Trong khi đó, Bắc Kinh cũng cho thấy rõ tham vọng và quyết tâm theo đuổi chiến lược trỗi dậy mạnh mẽ cũng như đóng vai trò ảnh hưởng nổi bật ở khu vực và thế giới.

Triển vọng quan hệ Mỹ-Trung bởi vậy có thể nói vẫn còn mờ mịt và Thượng đỉnh Mỹ-Trung mới chỉ là bước khởi động lại những nỗ lực đầy khó khăn nhằm đặt mối quan hệ song phương trong tầm kiểm soát, thúc đẩy hợp tác, thu hẹp bất đồng, giảm đối đầu và nguy cơ xung đột. 

XUÂN PHONG