Trước đó, tại cuộc tổng tuyển cử ngày 23-3 vừa qua, đảng cánh hữu Likud của Thủ tướng Benjamin Netanyahu đã giành được nhiều ghế nhất nhưng không chiếm đa số tại Quốc hội nên có 28 ngày để thành lập chính phủ liên minh. Tuy nhiên, ông Netanyahu đã không thực hiện được điều này trước hạn chót 5-5. Tổng thống Israel Reuven Rivlin sau đó đã chọn ông Lapid làm đại diện cho các đảng để đứng ra đàm phán thành lập chính phủ.

Ngày 2-6, ông Lapid chính thức thông báo với Tổng thống và Chủ tịch Quốc hội Israel về việc đạt được thỏa thuận với các đảng phái liên minh để thành lập chính phủ mới nhằm thay thế cho chính phủ hiện nay của Thủ tướng Netanyahu. Được biết, để vận động được sự ủng hộ của các đảng, qua đó tập hợp được tối thiểu 61 ghế trong Quốc hội, ông Lapid đã bắt tay với ông Naftali Bennett-lãnh đạo Đảng Yamina. Theo thỏa thuận giữa các bên, ông Bennett và ông Lapid sẽ luân phiên giữ chức thủ tướng trong chính phủ mới và gọi đây là “chính phủ thay đổi”. Dự kiến nhà lãnh đạo Đảng Yamina sẽ giữ chức Thủ tướng cho đến tháng 8-2023 và ông Lapid sẽ kế nhiệm ông  Bennett làm Thủ tướng cho đến tháng 11-2025.

 Phiên họp Quốc hội Israel. Ảnh: AP

Chính phủ liên minh giữa hai ông Lapid và ông Bennett được hỗ trợ bởi 8 đảng (bao gồm Yesh Atid, Đảng Xanh và Trắng, Yisrael Beytenu, Đảng Lao động, Yamina, Niềm hy vọng mới, Meretz và Ra'am) trong số 13 đảng đã giành được ghế trong cuộc bầu cử ngày 23-3 vừa qua. Cả ông Bennett và ông Lapid đều cho biết họ muốn thu hẹp những chia rẽ chính trị, xây dựng sự đoàn kết trong nội bộ Israel dưới một chính phủ sẽ làm việc chăm chỉ vì mọi công dân Israel. Tuy nhiên, vì sự phức tạp về thành phần, chính phủ mới được dự đoán sẽ gặp rất nhiều khó khăn khi đi vào vận hành. Bên cạnh đó, họ cũng sẽ phải đối mặt với những thách thức đáng kể về ngoại giao, kinh tế và an ninh như vấn đề hạt nhân Iran, lệnh ngừng bắn mong manh với phong trào Hamas ở dải Gaza, sự phục hồi kinh tế sau đại dịch Covid-19...

Trong hai năm qua, không đảng nào của Israel giành đủ số ghế trong Quốc hội để thành lập liên minh cầm quyền trong 4 cuộc bầu cử liên tiếp. Do vậy, thành công của ông Lapid được đánh giá là một bước ngoặt, giúp Israel tránh rơi vào tình huống bầu cử lần thứ 5. Nhưng điều này cũng đồng nghĩa với việc ông Netanyahu sẽ trở thành lãnh đạo phe đối lập trong Quốc hội Israel lần đầu tiên trong hơn 10 năm qua. Đây được coi là một cơn “địa chấn” đối với chính trị Israel và khu vực.

Đối với những cử tri ủng hộ ông Netanyahu, việc ông không còn giữ vai trò Thủ tướng là một sự thật khó chấp nhận. Họ cho rằng đây là hành động quay lưng lại với một nhà lãnh đạo tận tâm, một “bức tường thành” bảo vệ Tel Aviv chống lại áp lực quốc tế. Cũng nhờ chính quyền ông Netanyahu mà Israel đạt được tỷ lệ tiêm chủng ngừa Covid-19 cao đáng ngưỡng mộ.

Trong khi đó, với những người muốn có sự thay đổi, họ cho rằng một chính phủ mới sẽ tạo ra làn gió mới góp phần giải quyết cuộc khủng hoảng "kép" hiện nay mà Israel đang phải đối mặt do tình trạng bế tắc chính trị và đại dịch Covid-19.

Thế nhưng cần phải nhấn mạnh rằng, liên minh 8 đảng của chính phủ mới chỉ chiếm thế đa số mong manh và vẫn phải cạnh tranh với ông Netanyahu-người chắc chắn sẽ đứng đầu phe đối lập. Do vậy, chẳng ai có thể loại trừ sự trở lại của ông Netanyahu.

HÙNG HÀ