QĐND - Cuộc khủng hoảng di cư trên biển ở Đông Nam Á đã bắt đầu có những tín hiệu tích cực khi In-đô-nê-xi-a, hôm 24-5, bắt đầu các chiến dịch tìm kiếm và giải cứu các tàu chở người nhập cư Băng-la Đét và Mi-an-ma bị mắc kẹt ngoài khơi, trong khi chính phủ Mi-an-ma cam kết hợp tác với các nước nhằm giải quyết vấn đề di cư trên biển.
Roi-tơ dẫn lời người phát ngôn quân đội In-đô-nê-xi-a Ph.Ba-xi-a (Fuad Basya), ngày 24-5, thông báo, 4 tàu hải quân, 1 máy bay tuần tra và 2 cầu phao cho người di cư cập bến đã được nước này triển khai trong khuôn khổ chiến dịch tìm kiếm và cứu hộ người nhập cư được khởi động từ ngày 22-5 vừa qua. Theo ông Ba-xi-a, Tổng thống In-đô-nê-xi-a G.Uy-đô-đô (Joko Widodo) đã chỉ thị cho quân đội thực hiện các hoạt động tìm kiếm và cứu hộ người nhập cư dù ở trong lãnh thổ In-đô-nê-xi-a hay vùng biển quốc tế. Trước đó một ngày, trong một phát biểu đầu tiên về cuộc khủng hoảng nhập cư hiện nay tại Đông Nam Á, Tổng thống Uy-đô-đô nói rằng, cứu người di cư là “một giải pháp tốt” và các nước trong khu vực đang thực hiện nghĩa vụ nhân đạo của mình.

Một chiếc thuyền chở người di cư Rohingya. Ảnh: AP

Trong khi đó, chính phủ Mi-an-ma cùng ngày cũng cam kết hợp tác với Băng-la Đét và các nước khác trong khu vực để giải quyết cuộc khủng hoảng di cư trên biển ở Đông Nam Á. Tuyên bố ngày 24-5 của Bộ Ngoại giao Mi-an-ma nêu rõ: Mi-an-ma mong muốn được làm việc với Băng-la Đét, quốc gia láng giềng để sớm giải quyết làn sóng người di cư trái phép ồ ạt vượt biển sang Ma-lai-xi-a, Thái Lan và In-đô-nê-xi-a thời gian qua. Tuy nhiên, cũng như các nước bị ảnh hưởng khác, Mi-an-ma phải đối mặt với khó khăn trong việc tiếp nhận và cung cấp nơi trú ẩn tạm thời cho thuyền nhân, song Mi-an-ma sẽ tiếp tục hợp tác với các nước nhằm giải quyết vấn đề này.

Trước đó, ngày 21-5 vừa qua, khi tiến hành tuần tra định kỳ, Hải quân Mi-an-ma đã phát hiện hai thuyền đánh cá ở ngoài khơi bang Rakhine, miền Tây nước này, trong đó có một chiếc tàu chở 208 người và một chiếc không chở người nào. Hải quân Mi-an-ma đã tiến hành chuyển giao 208 người cho chính quyền bang Rakhine nhằm cung cấp nơi trú ẩn tạm thời, lương thực, chăm sóc y tế và hỗ trợ nhân đạo đối với những người này.

Vấn đề người nhập cư không phải là mới tại Đông Nam Á và đã xuất hiện từ nhiều năm nay, song tình hình lại trở nên trầm trọng hơn từ đầu tháng 5 này. Nguy cơ về một cuộc khủng hoảng nhân đạo lớn có thể xảy ra tại khu vực này khi ba tháng đầu năm nay, Liên hợp quốc ước tính khoảng 25.000 người, chủ yếu là cộng đồng thiểu số người Rohingya ở Mi-an-ma và Băng-la Đét đã vượt biển tới In-đô-nê-xi-a, Ma-lai-xi-a, Thái Lan. Hàng nghìn người đã bị những kẻ buôn người bỏ mặc đói khát trên biển sau khi Thái Lan đẩy mạnh các chiến dịch chống buôn người, làm gia tăng làn sóng người tị nạn ồ ạt đổ tới Ma-lai-xi-a và In-đô-nê-xi-a. Kể từ ngày 10-5 tới nay đã có hơn 3.600 người nhập cư cập bờ biển In-đô-nê-xi-a, Ma-lai-xi-a và Thái Lan, trong khi ước tính có đến 8.000 người được cho là vẫn đang lênh đênh trên biển.

Cao ủy Liên hợp quốc về người tị nạn kêu gọi các nước Đông Nam Á mở cửa biên giới tiếp nhận những người di cư này, nhằm tránh một cuộc khủng hoảng nhân đạo lớn liên quan đến việc hàng ngàn người có thể bị chết trên biển nếu không được cứu giúp kịp thời. Tuy nhiên, các nước liên quan trong khu vực lên tiếng chỉ cứu giúp tạm thời chứ không phải cứu giúp trên cơ sở tiếp nhận.

Tổng thư ký Liên hợp quốc Ban Ki-mun (Ban Ki-moon) mới đây cảnh báo, thời gian đang cạn dần để cứu những người nhập cư này và cho rằng, việc tìm kiếm cũng như bảo vệ cuộc sống của những người nhập cư đang lênh đênh trên biển phải là một trong những ưu tiên hàng đầu. Chính phủ Mỹ cũng kêu gọi các chính phủ trong khu vực hợp tác để mở các chiến dịch tìm kiếm-cứu nạn và cung cấp nơi nương náu cho người nhập cư.

Những bước đi này đã cho thấy sự chia sẻ trách nhiệm cũng như phối hợp của các nước Đông Nam Á nhằm chấm dứt cuộc khủng hoảng nhập cư đang gây tác động không nhỏ tới các nước liên quan nói riêng và khu vực nói chung. Dự kiến ngày 29-5 tới, tại thủ đô Băng Cốc (Thái Lan) sẽ diễn ra một hội nghị khu vực về vấn đề người di cư, với sự tham dự của ít nhất 18 nước, trong đó có Ma-lai-xi-a, In-đô-nê-xi-a, Thái Lan và Mi-an-ma.

Các nhà quan sát cho rằng, đây là một cơ hội tích cực trong cuộc tìm kiếm giải pháp cho cuộc khủng hoảng và nhằm cứu mạng người di cư, bởi lẽ cả Thái Lan, Ma-lai-xi-a và In-đô-nê-xi-a đều chưa ký Công ước và Nghị định thư về Quy chế người tị nạn năm 1951. Để có thể giải quyết dứt điểm bài toán người di cư, cần phải có giải pháp toàn diện và lâu dài với sự tham gia của các bên liên quan và thông qua các cơ chế quốc tế khác nhau. Trước mắt, cần giải quyết gốc rễ của vấn đề, theo đó, các bên liên quan ngay lập tức phải xác định căn nguyên và các yếu tố khác của làn sóng di cư trong khi vẫn cần sự giúp đỡ khác từ cộng đồng quốc tế.

NGỌC HÀ