Nỗ lực thoát khỏi định kiến xã hội

Fatima là cái tên giả mà nữ hướng dẫn viên du lịch ở Afghanistan yêu cầu phóng viên kênh truyền hình CNN của Mỹ sử dụng nhằm bảo đảm an toàn tính mạng cho chính mình. Fatima là con út trong gia đình có 8 anh chị em ở vùng nông thôn thuộc tỉnh Gohr. Ở đây không có trường học dành cho các bé gái, vì thế để thuyết phục được gia đình cho đi học, Fatima hứa sẽ tự kiếm tiền từ việc chăn cừu.

Năm lên 9 tuổi, gia đình Fatima đến Herat định cư. Dù có thể theo học tại các lớp không chính quy nhưng cô bé chủ yếu ở nhà phụ giúp mẹ và tự học. Không đủ tiền mua sách vở, cô bé dùng cành cây nhỏ viết lên cát và tự học tiếng Anh trên đài BBC. “Trong nhiều năm qua, tôi luôn nghĩ rằng ngồi ở nhà sẽ không giải quyết được vấn đề gì. Các anh chị em tôi bị ép buộc kết hôn, điều đó thật đáng buồn. Do đó, tôi tự nhủ rằng mình phải làm việc để không giống như anh chị của mình”, Fatima tâm sự.

Nữ hướng dẫn viên du lịch Fatima. Ảnh: CNN 

Để hiện thực hóa ước mơ, Fatima tập trung cải thiện vốn tiếng Anh. Cô đăng ký tài khoản trên mạng xã hội Facebook và tham gia vào các nhóm dành cho những người quan tâm đến lịch sử. Thất vọng với việc nhiều người chỉ biết Afghanistan là vùng đất của chiến tranh, Fatima quyết định đăng lên Facebook các bài viết giới thiệu về những vùng đất ở Afghanistan, nơi không phải người nước ngoài nào cũng biết đến. Những người yêu lịch sử rất thích thú khi đọc bài viết giới thiệu Herat. Đó là một thành phố nằm ở phía Tây Bắc Afghanistan, không xa biên giới với Iran và Turkmenistan, và con người đã sống ở đây từ thế kỷ thứ 5 trước Công nguyên. Bài viết đã nhận được nhiều bình luận và phản hồi tích cực. Năm ngoái, một người tham gia mạng xã hội có nickname “Big Tom” đã đề nghị Fatima làm hướng dẫn viên khi anh tới tham quan Herat. Dĩ nhiên, Fatima đồng ý. Cô đã đưa “Big Tom” đến thành cổ Herat, Bảo tàng Quốc gia Afghanistan và một quán trà truyền thống.

Sau chuyến đi này, “Big Tom” đã giới thiệu cô với một người bạn và Fatima tiếp tục công việc hướng dẫn viên của mình. Tiếng lành đồn xa, Fatima nhận được sự chú ý của Untamed Borders, một công ty du lịch chuyên tổ chức các chuyến tham quan những khu vực khó tiếp cận. Cuối năm 2020, cô được Untamed Borders tuyển dụng và trở thành nữ hướng dẫn viên du lịch chuyên nghiệp đầu tiên của Afghanistan. James Willcox, người sáng lập Untamed Borders cho biết, việc có một nữ hướng dẫn viên địa phương sẽ mang đến cho khách tham quan một cái nhìn hoàn toàn mới về đất nước và con người Afghanistan. Bên cạnh đó, du khách còn có sự trải nghiệm đáng nhớ khi đến với quốc gia Nam Á này.

Con đường không trải hoa hồng

Tuy nhiên, trở thành nữ hướng dẫn viên không phải dễ dàng. Gia đình cô phản đối kịch liệt vì cho rằng đây là nghề quá nguy hiểm đối với nữ giới, đặc biệt khi phải tiếp xúc với nam giới. Thậm chí, cô còn bị trẻ em ném đá vào người khi đang hướng dẫn khách tham quan. Điều an ủi duy nhất với Fatima chính là mẹ cô. "Mẹ đang ủng hộ tôi. Hiện tại, bà là tất cả đối với tôi", cô gái trẻ nói.

Để giữ cho bản thân được an toàn, Fatima ăn mặc giản dị khi làm việc và không bao giờ đi chơi khuya. Fatima nói rằng, chính sự hỗ trợ của công ty và những người cô từng gặp trong các chuyến du lịch giúp cô có động lực với nghề. Theo CNN, thu nhập từ nghề hướng dẫn viên giúp Fatima hỗ trợ gia đình và trang trải học phí. Hiện, cô đang theo học ngành báo chí tại Đại học Herat. Lúc rảnh rỗi, cô dạy tiếng Anh cho các nữ sinh tại một trường dành cho người tị nạn.

Theo số liệu của Liên hợp quốc, chỉ có khoảng 19% phụ nữ ở Afghanistan làm việc ngoài xã hội. Cơ quan Liên hợp quốc về Bình đẳng giới và Trao quyền cho phụ nữ (UN Women) còn cho biết, khoảng 64% người Afghanistan đồng ý với việc phụ nữ ra ngoài làm việc. Tuy nhiên, họ phải đối mặt với nhiều rào cản xã hội như bị quấy rối, bị phân biệt đối xử và bạo lực, hay vấp phải các rào cản thực tế như thiếu kinh nghiệm, kỹ năng làm việc và trình độ học vấn”.

Cũng theo CNN, ngành du lịch của Afghanistan từng phát triển mạnh vào những năm 1970 với trung bình 90.000 khách du lịch nước ngoài đến đây mỗi năm. Tuy nhiên, con số này đã giảm mạnh kể từ năm 2001, khi nước này rơi vào xung đột. Năm 2013, số lượng du khách nước ngoài tới Afghanistan giảm mạnh chỉ còn từ 15.000 đến 20.000 người mỗi năm. Nhiều quốc gia đã khuyến cáo công dân không nên đi du lịch ở nước này.

Nếu đi du lịch đơn giản chỉ để mở rộng tầm mắt về thế giới xung quanh, thì điều này chắc chắn đúng với Fatima. Fatima bày tỏ mong muốn làm hướng dẫn viên du lịch ở gần nhà. “Tiếp theo đó, tôi muốn thành lập một tổ chức du lịch để trao quyền cho các nữ hướng dẫn viên. Tôi là nữ hướng dẫn viên du lịch đầu tiên nhưng không muốn là người cuối cùng”, Fatima bày tỏ.

BÌNH NGUYÊN