Trong đề xuất chi tiêu "khẩn cấp" gửi tới Quốc hội ngày 7-9, Quyền Chủ tịch Văn phòng quản lý ngân sách (OMB) của Nhà Trắng Shalanda Young đã kêu gọi Quốc hội gia hạn quỹ chính phủ trong thời gian ngắn để chính phủ không phải đóng cửa một phần từ ngày 1-10 tới. Theo đạo luật hiện hành, quỹ chính phủ sẽ hết vào cuối tháng 9, đồng nghĩa với việc các nghị sĩ sẽ cần cho phép giải pháp tiếp nối ngắn hạn (CR) tạm thời để gia hạn quỹ này thêm một thời gian nữa với mức chi cụ thể trước khi năm tài khóa 2022 bắt đầu.

Trong đề xuất chi tiêu trên, bà Shalanda Young viết: “Chúng tôi kêu gọi Quốc hội bổ sung vào quỹ một CR để giúp giải quyết hai vấn đề khẩn cấp là ứng phó với các trận thiên tai gần đây cũng như thực hiện các cam kết của Mỹ đối với người tị nạn Afghanistan và các đối tác”. Cụ thể, OMB đề xuất bổ sung ít nhất 24 tỷ USD để giúp các bang bị ảnh hưởng bởi thảm họa thiên tai do bão, cháy rừng, động đất gây nên kể từ đầu năm 2020, trong đó dành riêng 10 tỷ USD hỗ trợ giải quyết hậu quả trận siêu bão Ida mới đây. Việc Tổng thống Joe Biden đang có chuyến thăm các bang New York và New Jersey, hai trong số các bang bị ảnh hưởng nặng nề bởi siêu bão Ida, cho thấy thiệt hại tài chính do các cơn bão gây ra ngày càng lớn và thường xuyên hơn, mà nguyên nhân chủ yếu là do biến đổi khí hậu. Ngoài ra, OMB cũng đề xuất bổ sung 6,4 tỷ USD cho việc tái định cư hàng chục nghìn người Afghanistan sang tị nạn tại Mỹ.

Quyền Chủ tịch Văn phòng quản lý ngân sách của Nhà Trắng Shalanda Young. Ảnh: nypost.com

Nguy cơ chính phủ phải ngừng hoạt động luôn là nỗi ám ảnh trong các cuộc thương lượng về ngân sách tại Quốc hội Mỹ. Thống kê cho thấy, trong gần một thập kỷ qua, Mỹ đã ghi nhận 3 lần chính phủ đóng cửa (năm 2013, tháng 1-2018 và tháng 12-2018). Những lần Chính phủ Mỹ ngừng hoạt động này đã dẫn đến hàng chục nghìn viên chức và nhân viên liên bang phải nghỉ việc tạm thời hoặc làm việc trong tình trạng không được trả lương. Do đó, việc Nhà Trắng kêu gọi Quốc hội Mỹ thông qua quỹ ngắn hạn cũng nhằm mục đích tránh lặp lại những kịch bản từng xảy ra.

Đề xuất của Nhà Trắng được đưa ra trong bối cảnh Chính phủ Mỹ đang thảo luận về dự luật ngân sách khoảng 3.500 tỷ USD mà các nghị sĩ Dân chủ dự định trình Quốc hội trong tháng 9 này. Gói ngân sách trên sẽ cải tổ mạng lưới an sinh xã hội, cho phép các chương trình chống biến đổi khí hậu mới, tăng thuế doanh nghiệp và đạt một số ưu tiên khác của chính quyền Tổng thống Joe Biden. Với quy mô khổng lồ của gói chi tiêu-tương đương với quy mô nền kinh tế Đức lớn nhất châu Âu năm 2020, các nghị sĩ Mỹ gọi dự thảo ngân sách trị giá 3.500 tỷ USD là “kế hoạch chi tiêu xã hội hiệu quả nhất” kể từ những năm 30 của thế kỷ trước. Gói chi tiêu này cần được Quốc hội Mỹ phê chuẩn trước ngày 30-9 tới nhằm ngăn chặn việc đóng cửa chính phủ, hoặc phải gia hạn ngân sách tài khóa hiện nay sang năm tài khóa mới trong khi vẫn tiếp tục thảo luận về các vấn đề này. Ngoài ra, gói giải pháp trị giá 1.000 tỷ USD dành cho cơ sở hạ tầng, được cả Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa ủng hộ, đã được Hạ viện thông qua hồi tháng 8-2021 nhưng vẫn chưa được Quốc hội phê chuẩn và chưa được ký ban hành thành luật.

Một số nghị sĩ Đảng Cộng hòa đã bày tỏ quan ngại về những dự thảo ngân sách lớn của Đảng Dân chủ, cho rằng những kế hoạch này có thể đẩy nợ công lên mức cao kỷ lục. Theo ước tính gần đây của Ủy ban Ngân sách liên bang, hai dự thảo ngân sách nói trên sẽ buộc Mỹ phải vay trực tiếp gần 1.000 tỷ USD, nâng tổng khoản vay của Mỹ lên khoảng 2.900 tỷ USD trong 10 năm tới. Theo đó, nợ công của Mỹ sẽ tăng lên mức 115% GDP vào năm 2031, thay vì 106% như ước tính trước đó. Tuy nhiên, nếu Quốc hội không thông qua gia hạn quỹ chính phủ trong thời gian ngắn thì khả năng Chính phủ Mỹ phải đóng cửa một phần từ ngày 1-10 tới là điều khó tránh khỏi.

BÌNH NGUYÊN