Nhà báo Cuba Marta Rojas - người bạn lớn của nhân dân Việt Nam

Cuộc phỏng vấn đặc biệt và thú vị

Marta Rojas sinh ngày 17-5-1931, tại Santiago de Cuba trong một gia đình làm nghề thợ may. Thời học sinh, Marta mơ ước trở thành bác sĩ nhưng cuộc đời đã đưa đẩy cô đến với nghề báo. Marta Rojas theo học ngành báo chí tại Đại học La Habana từ năm 1949 đến 1953. Tốt nghiệp ra trường, nữ nhà báo trẻ đã chứng kiến cuộc tấn công vào trại lính Moncada ngày 26-7-1953 do lãnh tụ cách mạng Fidel Castro chỉ huy và phiên tòa của chế độ độc tài Batista xét xử ông và các đồng đội sau đó. Nhà báo Marta đã ghi chép và tường thuật chi tiết các sự kiện lịch sử này trong cuốn sách “Phiên tòa Moncada”-một tác phẩm được đánh giá rất cao về giá trị báo chí.

Năm 1965, bà làm cho nhật báo Granma khi tờ báo có số lượng phát hành lớn nhất Cuba được thành lập. Không chỉ được công nhận với tác phẩm tường thuật các sự kiện lịch sử tại Moncada, bà còn được ghi nhớ như phóng viên chiến trường đầu tiên người Cuba và Mỹ Latin trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của nhân dân Việt Nam. Trong khoảng 10 năm, bà đã tận mắt chứng kiến từ những trận ném bom dữ dội của không quân Mỹ tàn phá miền Bắc Việt Nam cho tới những trận chiến đấu mưu trí, dũng cảm của du kích Củ Chi ở miền Nam, và đặc biệt, bà chính là nhà báo nước ngoài cuối cùng phỏng vấn Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc và nữ nhà báo Marta Rojas. Ảnh: nld.com.vn

Trong những cuộc trò chuyện với báo chí Việt Nam sau này, bà Marta thường kể lại cuộc phỏng vấn đặc biệt và thú vị ấy. Đó là một ngày tháng 7-1969, nữ nhà báo Marta nhận được một cuộc điện thoại của Tổng biên tập báo Nhân dân Hoàng Tùng về cuộc hẹn với Chủ tịch Hồ Chí Minh đã được sắp xếp. Trước đó, trong lần đến Việt Nam năm 1965, bà Marta từng đề nghị được gặp Bác nhưng chưa có cơ hội. Bà kể rằng, buổi sáng ngày đặc biệt đó, khi bà vừa bước vào Phủ Chủ tịch, một ông cụ mặc bộ quần áo màu trắng tươi cười đi tới và chào bằng tiếng Tây Ban Nha: “Chào buổi sáng đồng chí Marta!”. Sự giản dị, thân tình của Bác giúp bà bớt hồi hộp. Trong cuộc trò chuyện, Chủ tịch Hồ Chí Minh hỏi bà về chuyến đi đến chiến trường miền Nam, cảm nhận về các chiến sĩ và nhân dân miền Nam. “Bác hỏi tôi cảm nhận về lá cờ Việt Nam Dân chủ cộng hòa treo ở vĩ tuyến 17 như thế nào. Tôi trả lời lá cờ rất to và đẹp. Bác cho biết thêm, ở đó có tổ công tác chuyên chăm sóc lá cờ để lúc nào cũng phải đẹp hơn cờ của phía bên kia”, bà Marta từng chia sẻ như vậy.

Kết thúc cuộc phỏng vấn, bà Marta tặng Bác chiếc gạt tàn thuốc lá. Bác nói, do sức khỏe yếu nên các bác sĩ khuyên Người không nên hút thuốc. Dù không hút thuốc nữa nhưng Bác vẫn nhận chiếc gạt tàn như một kỷ niệm. Thật không ngờ, đây là cuộc phỏng vấn cuối cùng của một nhà báo nước ngoài trước lúc Người đi xa.

“Người kể chuyện đặc biệt”

Trở về Cuba, nhà báo Marta Rojas vẫn luôn lưu giữ một tình cảm đặc biệt và tham gia tích cực vào các phong trào, hoạt động ủng hộ Việt Nam và tình đoàn kết giữa hai dân tộc. Bà thường xuyên có các bài viết súc tích, sâu sắc trên nhật báo Granma về “đất nước quê hương Bác Hồ” trong các ngày kỷ niệm quan trọng. 

Trong cuộc đời làm báo, ngoài Chủ tịch Hồ Chí Minh, bà Marta từng phỏng vấn nhà lãnh đạo nổi tiếng của Venezuela Hugo Chávez và nhiều chính khách nước ngoài khác. Bà cũng thường xuyên tháp tùng Chủ tịch Fidel Castro trong các chuyến công tác. Bà cho rằng, một nhà báo chân chính phải viết đúng sự thật bằng ngôn từ mạch lạc, dễ hiểu, phải biết truyền tải cảm xúc để chạm đến trái tim độc giả.

Nữ nhà báo Marta Rojas. Ảnh: cubasi.cu

Dù tuổi cao, bà Marta vẫn tiếp tục viết sách, làm báo. Với số lượng bài viết đồ sộ cùng hàng chục đầu sách đã xuất bản, nữ nhà báo Marta đã được trao Giải thưởng Báo chí toàn quốc José Martí, giải thưởng cao quý nhất dành cho các nhà báo tại Cuba và thường xét theo thành tích trọn đời, Giải thưởng Văn học Alejo Carpentier và danh hiệu Anh hùng Lao động quốc gia.

Ở tuổi 90, bà Marta vẫn được mọi người tín nhiệm bầu là Phó chủ tịch Hội Hữu nghị Cuba-Việt Nam. Mới đây, bà còn tham gia cuộc gặp gỡ thân mật của Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc với đại diện của Viện Cuba hữu nghị với các dân tộc (ICAP) và Hội hữu nghị Cuba-Việt Nam trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Cuba của Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc từ ngày 18 đến 20-9 vừa qua. Vậy mà, không mấy ai nghĩ rằng người phụ nữ lớn tuổi, vóc người nhỏ nhắn, nước da nâu đặc trưng có chút đồi mồi, mái tóc xoăn, dáng đi nhanh nhẹn ấy đã qua đời sau một cơn đau tim vào ngày 3-10. Lời hứa thăm lại Việt Nam khi điều kiện sức khỏe cho phép của bà với Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đã không thể thực hiện được nữa.

Trong lời chia buồn đăng tải ngày 5-10 trên trang mạng xã hội Twitter, Bí thư thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Cuba, Chủ tịch nước Cộng hòa Cuba Miguel Díaz-Canel Bermúdez, viết: “Marta Rojas, người phụ nữ của văn chương và cách mạng, một nhân chứng và người kể chuyện đặc biệt, đã ra đi kể từ phiên tòa xét xử Moncada. Nữ Anh hùng Lao động quốc gia, nhà báo, nhà văn đã cống hiến đến hơi thở cuối cùng. Công việc siêu việt của bà là báu vật quốc gia”.

Marta Rojas đã về với tổ tiên, với anh hùng dân tộc José Martí, lãnh tụ Fidel và Chủ tịch Hồ Chí Minh nhưng bà mãi mãi là người bạn thân thiết của nhân dân Việt Nam.

BÌNH NGUYÊN