Hiệp định TPP chính thức được ký kết

Bộ trưởng Thương mại và Kinh tế của 12 nước thành viên tham gia Hiệp định đã chính thức đặt bút ký vào văn bản này dưới sự chứng kiến của Thủ tướng Niu Di-lân Giôn Ki (John Key). Bộ trưởng Công Thương Vũ Huy Hoàng đại diện cho Việt Nam tham gia lễ ký TPP tại Auckland.

Phát biểu khai mạc lễ ký, Thủ tướng Giôn Ki bày tỏ niềm vinh dự được là nước tổ chức lễ ký chính thức TPP cũng như tham gia toàn bộ quá trình hình thành TPP (Niu Di-lân là một trong 4 nước sáng lập TPP). Nhấn mạnh TPP là “một thỏa thuận rất lớn”, Thủ tướng Giôn Ki cho rằng TPP giúp tự do hóa thương mại và tạo điều kiện thuận lợi hơn cho giao thương trên khắp khu vực châu Á-Thái Bình Dương, và về tổng thể sẽ mang lại những lợi ích tốt nhất cho tất cả 12 nước thành viên cũng như công dân các nước này. Ông Giôn Ki cũng ghi nhận đóng góp của bộ trưởng và phái đoàn đàm phán các nước để đạt được hiệp định này. Thủ tướng nước chủ nhà kêu gọi mọi quốc gia cần hành động để tiến tới phê chuẩn TPP và khẳng định TPP sẽ “chỉ là một mảnh giấy” chừng nào hiệp định này được phê chuẩn. “Hôm nay là một ngày cực kỳ quan trọng đối với 12 quốc gia tham gia ký kết TPP”, ông Giôn Ki kết thúc bài phát biểu của mình.

Ô-xtrây-li-a là nước đầu tiên ký vào văn bản về Hiệp định TPP. Bộ trưởng Thương mại và Đầu tư nước này A. Rốp (Andrew Robb) đã đặt bút ký vào bản hiệp định này và tiến đến bắt tay ông Giôn Ki. Bộ trưởng thương mại 10 quốc gia còn lại cũng thực hiện việc ký kết theo thứ tự Alphabet tên quốc gia của mình. Là nước chủ nhà nên Bộ trưởng Thương mại Niu Di-lân T. Mắc Clay (Todd McClay) là người ký bản hiệp định này sau cùng. Thay mặt bộ trưởng thương mại 12 nước tham gia TPP, ông Mắc Clay tuyên bố TPP chính thức được ký kết. Ông Mắc Clay tuyên bố các bộ trưởng rất hài lòng vì đã ký thông qua được TPP sau hơn 5 năm trời đàm phán. Việc ký kết TPP “là một thành tựu mang tính lịch sử”.

Sau lễ ký chính thức Hiệp định TPP, Bộ trưởng Thương mại và kinh tế 12 nước thành viên đã ra tuyên bố chung khẳng định việc ký kết là một dấu mốc quan trọng đồng thời khởi đầu giai đoạn mới cho TPP. Tuyên bố nêu rõ: “Sau hơn 5 năm đàm phán, chúng tôi rất vinh dự được đặt bút ký, chính thức hóa thỏa thuận chung TPP vốn được xem là thành tựu lịch sử cho khu vực châu Á-Thái Bình Dương. Nay các nước có thể tập trung để hoàn thành các thủ tục pháp lý riêng ở mỗi nước”. Tuyên bố cho rằng TPP sẽ đặt ra một tiêu chuẩn mới cho thương mại và đầu tư ở một trong những khu vực năng động và tăng trưởng nhanh nhất trên thế giới. 12 nước tham gia chiếm gần 40% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) toàn cầu với một thị trường hơn 800 triệu dân và chiếm khoảng 1/3 thương mại thế giới. Trong tuyên bố, các bộ trưởng nêu rõ mục tiêu của hiệp định này là nhằm củng cố sự thịnh vượng chung, tạo việc làm và thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững cho tất cả các quốc gia thành viên. Các bộ trưởng ghi nhận lợi ích của TPP đối với nhiều nước trong khu vực và cho rằng lợi ích này càng khẳng định mục tiêu chung là thông qua TPP sẽ tạo một nền tảng thúc đẩy các tiêu chuẩn cao hơn cho sự hội nhập kinh tế rộng hơn trong tương lai.

Trả lời báo giới khi tham dự lễ ký TPP, Bộ trưởng Thương mại Ô-xtrây-li-a A. Rốp đánh giá việc ký hiệp định thương mại tự do quốc tế quan trọng nhất trong hai thập kỷ qua này là một sự kiện trọng đại. “TPP mang lại cơ hội chắc chắn cho các doanh nghiệp, cả xuất khẩu lẫn nhập khẩu. TPP mang lại mức độ mới trong tiếp cận hàng hóa và giá thành thấp là điều quan trọng nhất đối với khu vực”, ông Rốp nhấn mạnh. Ông cũng khẳng định Chính phủ Ô-xtrây-li-a đã có đủ thời gian để nghiên cứu 6.000 trang văn bản TPP trước khi ký kết, đồng thời cho rằng việc ký TPP sẽ tiếp thêm động lực cho các cuộc đàm phán thương mại về Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) được hy vọng sẽ hoàn tất trong năm nay.

Tổng thống Mỹ Ba-rắc Ô-ba-ma (Barack Obama) ngày 4-2 đã hoan nghênh việc ký kết một trong những thỏa thuận thương mại lớn nhất lịch sử. Trong khi đó đại diện Mỹ, ông M. Phrô-man (M. Froman) nói rằng TPP sẽ giúp Mỹ tăng trưởng kinh tế thêm 100 tỷ USD mỗi năm, vì vậy việc trì hoãn sẽ là tổn thất lớn về kinh tế.

Sau lễ ký này, mỗi nước có thời gian 2 năm để thực hiện các quy trình nội bộ, hoàn tất thủ tục phê chuẩn tại Quốc hội để TPP có hiệu lực. Thỏa thuận này sẽ chỉ có hiệu lực khi được ít nhất 6 nước thành viên, chiếm tối thiểu 85% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) kết hợp của cả 12 nước, phê chuẩn. Điều này có nghĩa là thỏa thuận phải được Quốc hội tại hai nền kinh tế lớn nhất trong TPP là Mỹ và Nhật Bản thông qua.

TPP là thỏa thuận thương mại tự do giữa 12 quốc gia (bao gồm: Ca-na-đa, Bru-nây, Chi-lê, Ma-lai-xi-a, Mê-hi-cô, Niu Di-lân, Pê-ru, Xin-ga-po, Ô-xtrây-li-a, Mỹ, Nhật Bản và Việt Nam), được hình thành với mục tiêu chính là xóa bỏ các loại thuế quan và rào cản hàng hóa, dịch vụ xuất nhập khẩu giữa các nước thành viên. Ngoài ra, TPP sẽ còn thống nhất nhiều luật lệ, quy tắc chung giữa các nước này, như: Sở hữu trí tuệ, chất lượng thực phẩm, an toàn lao động… Hiệp định bao gồm 30 chương và đề cập đến không chỉ các lĩnh vực truyền thống như hàng hóa, dịch vụ, đầu tư mà còn cả các vấn đề mới như thương mại điện tử, tạo thuận lợi cho dây chuyền cung ứng, doanh nghiệp nhà nước.

Quá trình đàm phán TPP được khởi động từ tháng 3-2010. Qua 19 phiên đàm phán chính thức, 5 phiên cấp Bộ trưởng, việc đàm phán TPP đã hoàn tất vào tháng 10-2015 và chỉ sau đó 1 tháng, toàn văn hiệp định đã được công bố. Từ đó đến nay, các nước không thay đổi các nội dung đàm phán đã được thống nhất mà chỉ điều chỉnh một số nội dung kỹ thuật trên cơ sở ý kiến rà soát của các chuyên gia pháp lý. Những điều chỉnh này nhằm đảm bảo nội dung được đưa ra ký kết chính thức phù hợp hơn với quy định pháp lý quốc tế cũng như quy định trong nước của các nước TPP, không ảnh hưởng đến bản chất nội dung đã cam kết.