Theo các nhà chức trách EU, việc loại bỏ hoàn toàn nhiên liệu hóa thạch của Nga là bước thiết yếu để bảo đảm độc lập về năng lượng, khả năng cạnh tranh, khả năng phục hồi và ổn định thị trường của châu Âu.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen khẳng định, với bước đi này, EU sẽ bước vào kỷ nguyên độc lập hoàn toàn về năng lượng đối với Nga. Điều này bảo vệ EU khỏi cuộc khủng hoảng năng lượng tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ và giúp các quốc gia trong khu vực chuyển đổi năng lượng với tốc độ kỷ lục. Bà Ursula von der Leyen cũng nhấn mạnh, EU đặt mục tiêu vào các mối quan hệ đối tác và cơ hội năng lượng mới trong lĩnh vực này.

 Trạm bơm khí tự nhiên hóa lỏng tại Dortmund, miền Tây Đức. Ảnh: TTXVN

Theo Reuters, thỏa thuận đạt được ngày 3-12 đã vạch rõ các bước nhằm hạn chế và dẫn đến chấm dứt vĩnh viễn việc nhập khẩu khí đốt từ Nga. Theo thỏa thuận, việc nhập khẩu khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) được loại bỏ dần trước ngày 31-12-2026 và trước ngày 30-9-2027 đối với khí đốt qua các đường ống dẫn khí. Đặc biệt, các quốc gia thành viên EU có thể gia hạn thời hạn này đến ngày 31-10-2027 trong trường hợp mức dự trữ của họ thấp hơn mức lấp đầy bắt buộc.

Cụ thể, đối với hợp đồng cung cấp ngắn hạn được ký trước ngày 17-6 năm nay, lệnh cấm nhập khẩu khí đốt Nga sẽ áp dụng từ ngày 25-4-2026 đối với LNG và ngày 17-6-2026 đối với khí đốt qua đường ống dẫn khí. Đối với hợp đồng dài hạn nhập khẩu LNG được ký trước ngày 17-6 năm nay, lệnh cấm sẽ áp dụng từ ngày 1-1-2027, phù hợp với gói trừng phạt thứ 19 mà EU áp dụng với Nga.

Nhập khẩu khí đốt qua đường ống dẫn khí theo hợp đồng dài hạn sẽ chỉ được phép cho đến ngày 30-9-2027. Trong trường hợp các quốc gia thành viên gặp khó khăn trong việc lấp đầy mức dự trữ bắt buộc, lệnh cấm nhập khẩu đối với khí đốt qua đường ống dẫn khí sẽ chỉ áp dụng kể từ ngày 1-11-2027.

Những sửa đổi đối với các hợp đồng hiện có không được dẫn đến tăng khối lượng hoặc giá cả. Do đó, chậm nhất là vào tháng 11-2027, EU sẽ loại bỏ hoàn toàn việc nhập khẩu khí đốt của Nga.

Các nước EU sẽ phải đệ trình kế hoạch nêu rõ các quốc gia mà họ sẽ nhập khẩu năng lượng, phác thảo các biện pháp nhằm đa dạng hóa nguồn cung cấp khí đốt và dầu mỏ trước ngày 1-3-2026. EC sẽ tiến hành đánh giá các kế hoạch và đưa ra khuyến nghị trong vòng 3 tháng sau khi nhận được kế hoạch.

Thỏa thuận chính trị cũng đưa ra các biện pháp nhằm chống lại việc lách luật, kết hợp với khuôn khổ kiểm soát và giám sát hải quan đã có sẵn. Các điều khoản nhằm tăng cường tính minh bạch, khả năng truy xuất nguồn gốc của khí đốt Nga trong thị trường EU sẽ hỗ trợ việc thực hiện lệnh cấm nhập khẩu một cách hiệu quả.

EU đã áp đặt các lệnh trừng phạt quy mô lớn đối với Nga, nhắm vào ngành công nghiệp, năng lượng và tài chính của nước này sau khi Nga mở chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine. Tính đến tháng 10 năm nay, tỷ lệ khí đốt Nga chỉ chiếm 12% lượng khí đốt nhập khẩu của EU, giảm so với mức 45% trước khi xung đột Nga-Ukraine nổ ra năm 2022. Hiện nay, chỉ còn một số ít quốc gia như Hungary, Pháp và Bỉ vẫn đang nhận nguồn cung khí đốt từ Nga.

Tỷ lệ dầu mỏ của Nga trên thị trường EU cũng giảm từ 27% vào đầu năm 2022 xuống mức 2% hiện nay. Trước đó, EU cũng đã cấm nhập khẩu than của Nga từ năm 2022.