Tại Việt Nam, chiến lược vaccine đã được triển khai quyết liệt với nhiều mũi "chủ công": Ngoại giao vaccine để tiếp cận các nguồn vaccine trên thế giới và đẩy mạnh nghiên cứu, sản xuất vaccine trong nước, trong đó tự lực, tự cường về vaccine được coi là giải pháp căn cơ lâu dài. Trên quan điểm đó, ngay từ khi dịch bùng phát, trên tinh thần khuyến khích các đơn vị trong nước nghiên cứu, phát triển vaccine phòng Covid-19, Chính phủ Việt Nam đã có các chỉ đạo quyết liệt, linh hoạt đẩy mạnh nghiên cứu, chuyển giao công nghệ và sản xuất vaccine trong nước.

Tiêm thử nghiệm Vaccine Covid-19 Nano Covax cho tình nguyện viên tại huyện Văn Lâm, Hưng Yên. (Ảnh: TTXVN) 

Phát biểu tại cuộc làm việc với các nhà khoa học, các đơn vị, doanh nghiệp tham gia nghiên cứu, sản xuất vaccine phòng Covid-19, sáng 12-8, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nêu rõ, để có vaccine tiêm cho người dân nhiều, nhanh nhất có thể, chúng ta đã thực hiện đồng bộ “kiềng ba chân” gồm mua và nhập khẩu; chuyển giao công nghệ để sản xuất; nghiên cứu, sản xuất trong nước. Trong đó, việc nghiên cứu, chuyển giao công nghệ, sản xuất vaccine trong nước có vai trò rất quan trọng. Thời gian ngắn vừa qua, Thủ tướng Chính phủ đã có 5 cuộc họp về vấn đề nghiên cứu, chuyển giao công nghệ, sản xuất vaccine, thuốc và các trang thiết bị khác phục vụ chống dịch.

Thủ tướng yêu cầu Bộ Y tế, Bộ Khoa học và Công nghệ, các bộ có liên quan, các Hội đồng cùng “xắn tay áo” vào cuộc, hướng dẫn về quy trình, thủ tục để các đơn vị đang tiến hành nghiên cứu, chuyển giao công nghệ, thử nghiệm, sản xuất vaccine, thuốc và các trang thiết bị, vật tư y tế như kit xét nghiệm… đáp ứng ngay, không để vì thủ tục hành chính mà ách tắc công việc. Các cơ quan liên quan như Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Đại học Y Hà Nội, Học viện Quân y, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, Viện Pasteur… tập trung hỗ trợ các cơ quan quản lý, nhà khoa học, các đơn vị nói trên theo tinh thần “chống dịch như chống giặc, ai có gì dùng nấy”.

Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu, nếu mọi việc suôn sẻ thì trong tháng 9 này, Việt Nam có thể có vaccine sản xuất trong nước.

Đến nay, ngoài việc chuyển giao công nghệ vaccine từ nước ngoài để sản xuất trong nước (vaccine ARCT-154 của Hoa Kỳ do Vingroup thực hiện); vaccine của Công ty Shionogi (Nhật) do Công ty cổ phần Tiến bộ Quốc tế (AIC) và VABIOTECH triển khai; vaccine Sputnik-V (Nga) do VABIOTECH và Công ty DS-Bio triển khai)…, Việt Nam đang nghiên cứu, thử nghiệm lâm sàng vaccine Nanocovax do Công ty Cổ phần công nghệ sinh học dược Nanogen nghiên cứu, phát triển; vaccine COVIVAC do Viện Vaccine và Sinh phẩm Y tế (IVAC) thuộc Bộ Y tế nghiên cứu, phát triển. Hai loại vaccine này đang thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 2-3.

Vaccine Nano Covax của Công ty cổ phần Công nghệ sinh học dược Nanogen và Học viện Quân y nghiên cứu phát triển từ tháng 5-2020, đang được thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3 trên 13.000 người để đánh giá 3 yếu tố: Tính an toàn, tính sinh miễn dịch, hiệu lực bảo vệ trên người. Qua 2 giai đoạn đầu, kết quả thử nghiệm cho thấy, 100% tình nguyện viên đều sinh miễn dịch tốt. Tỷ lệ chuyển đổi huyết thanh đạt trên 99%.

Vaccine Covivac do Viện vaccine và sinh phẩm y tế (IVAC) nghiên cứu, cũng đã chuyển sang thử nghiệm lâm sàng giai đoạn. Nhóm nghiên cứu cũng kỳ vọng cuối quý III đầu quý IV-2021 sẽ có kết quả đánh giá thử nghiệm lâm sàng của giai đoạn 2 để bước sang giai đoạn 3.

Cách tiếp cận của Việt Nam là tập trung, dành sự quan tâm đặc biệt để có vaccine sản xuất trong nước nhanh nhất, sớm nhất trên nguyên tắc phải đảm bảo sức khỏe, tính mạng của người dân. Việc nghiên cứu và phát triển vaccine "made in Vietnam” được thực hiện khẩn trương nhưng bảo đảm khoa học, chặt chẽ với đầy đủ các số liệu tin cậy.

Một điểm tiêm chủng vaccine ngừa Covid-19 tại tỉnh Narathiwat, Thái Lan. (Ảnh: AFP/TTXVN).

Tại Thái Lan, 3 loại vaccine đang được nước này nghiên cứu phát triển là Baiya SARS-CoV Vax 1, ChulaCov19 và NDV-HXP-S. Trong đó, ChulaCov19 là loại vaccine ngừa Covid-19 đầu tiên được nghiên cứu, sản xuất, đã tiến hành thử nghiệm trên người từ giữa tháng 6 vừa qua. Trước đó, ChulaCov19 đã được thử nghiệm trên khỉ và chuột và cho thấy có khả năng giúp tăng miễn dịch đối với virus SARS-CoV-2. Nếu thử nghiệm trên người cho kết quả tốt, vaccine ChulaCov19 có thể được sản xuất hàng loạt vào giữa năm 2022.

Vaccine Baiya SARS-CoV Vax 1 của hãng Baiya Phytopharm cũng đã được chứng minh có hiệu quả trong việc ngăn ngừa sự lây nhiễm Covid-19 ở động vật. Hãng Baiya Phytopharm đang chuẩn bị cho giai đoạn thử nghiệm trên 100 tình nguyện viên vào tháng 8, với hy vọng vaccine sẽ sẵn sàng để sử dụng vào năm tới. Vaccine NDV-HXP-S hiện trong giai đoạn thử nghiệm thứ hai trên người, dự kiến có thể được cung cấp vào đầu năm sau, với công suất sản xuất khoảng 25 - 30 triệu liều mỗi năm.

Ngoài ra, Thái Lan cũng dự định cuối năm nay sẽ bắt đầu thử nghiệm lâm sàng 2 loại vaccine ngừa Covid-19 dạng xịt mũi mà nước này đang phát triển, sau khi các cuộc thử nghiệm ở chuột mang lại kết quả khả quan. Các cuộc thử nghiệm cũng sẽ kiểm tra tính hiệu quả của các vaccine này trong phòng, chống biến thể Delta, với giai đoạn hai dự kiến diễn ra vào tháng 3-2022. Nếu các thử nghiệm lâm sàng cho kết quả tốt, Thái Lan đặt mục tiêu sản xuất hàng loạt vaccine dạng xịt vào giữa năm 2022.

Tại Indonesia, quốc gia Đông Nam Á chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của đại dịch, vaccine Merah Putih có thể hoàn tất thử nghiệm lâm sàng vào cuối năm nay và bắt đầu sản xuất hàng loạt vào đầu năm 2022. Theo Bộ trưởng Nghiên cứu và Công nghệ Indonesia Bambang Brodjonegoro, vaccine Merah Putih sẽ có giá thành thấp hơn sản phẩm nhập khẩu vì chương trình nghiên cứu và thử nghiệm lâm sàng vaccine này được chính phủ tài trợ.

Bên cạnh đó, Cơ quan thực phẩm và dược phẩm Indonesia cũng phê chuẩn kế hoạch thử nghiệm giai đoạn 2 loại vaccine nội địa thứ hai là Nusantara. Đây là một sản phẩm do nhóm nghiên cứu thuộc công ty dược phẩm PT. Rama Emerald Multi Sukses (Rama Pharma) của Indonesia, hãng dược AIVITA Biomedical của Mỹ và Khoa Y thuộc Đại học Diponegoro cùng bào chế. Giai đoạn 1 thử nghiệm đã hoàn tất vào cuối tháng 1-2021 với kết quả tốt và không gây bất cứ vấn đề nào nghiêm trọng đối với 27 tình nguyện viên.

Bên cạnh giải pháp của từng nước, tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) lần thứ 54 vừa diễn ra dưới hình thức trực tuyến, các nước Đông Nam Á đã đề cập tới việc thúc đẩy hợp tác khu vực để thực hiện mục tiêu bao phủ tiêm chủng đại trà.

Trong bối cảnh vaccine được coi là giải pháp hữu hiệu trong cuộc chiến chống dịch bệnh Covid-19, trong khi nguồn cung vaccine vẫn đang khan hiếm, việc Việt Nam và một số quốc gia Đông Nam Á nỗ lực thúc đẩy nghiên cứu, phát triển vaccine trong nước thể hiện ý chí tự lực, tự cường, quyết tâm của các nước trong việc bảo vệ tính mạng, sức khỏe người dân.

THANH SƠN (tổng hợp)