QĐND - Viện Khoa học và Công nghệ quân sự (KH-CNQS)-Bộ Quốc phòng (tiền thân là Cục Nghiên cứu kỹ thuật) được thành lập ngày 12-10-1960 theo Quyết định số 470/BQP của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng.

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, cán bộ, nhân viên của viện đã bám sát chiến trường, tiên phong nghiên cứu, làm chủ các loại vũ khí trang bị kỹ thuật (VKTBKT) mới, hiện đại do Liên Xô và các nước viện trợ; nghiên cứu vũ khí, cách đánh của địch, đề xuất nhiều giải pháp vô hiệu hóa, phòng tránh, đánh trả có hiệu quả; nghiên cứu, thiết kế chế tạo nhiều loại VKTBKT phù hợp với cách đánh của ta… Tiêu biểu như cùng với Quân chủng Phòng không-Không quân chống nhiễu B-52 trong Chiến dịch “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không” tháng 12-1972; rà, phá thủy lôi chống phong tỏa các cảng cửa biển; nghiên cứu, vô hiệu hóa bom từ trường trên tuyến đường vận tải 559; nghiên cứu, chế tạo các loại cầu dã chiến trên tuyến đường vận tải 559; cải tiến đạn hỏa tiễn phục vụ cách đánh luồn sâu, phá hoại sân bay, bến cảng của địch; nghiên cứu, chế tạo thủy lôi cho đặc công đánh tàu địch ở cảng Cửa Việt…

Lãnh đạo Viện Khoa học và Công nghệ quân sự kiểm tra việc triển khai các đề tài khoa học tại Viện Tên lửa. Ảnh: Cường Khải.

Những năm gần đây, Viện KH-CNQS đã bám sát thực tế huấn luyện, SSCĐ của các đơn vị trong toàn quân để có cơ sở thực tiễn cho việc đề xuất và thực hiện các nhiệm vụ. Viện đã tổ chức nghiên cứu thành công, ứng dụng hàng trăm đề tài, dự án, nhiệm vụ trên 3 hướng cơ bản: Trực tiếp giúp các đơn vị trong toàn quân, nhất là Quân chủng Hải quân, Phòng không-Không quân quản lý, khai thác, sử dụng có hiệu quả các trang bị, vũ khí công nghệ cao; nghiên cứu, thiết kế, chế tạo ra nhiều VKTBKT mới phục vụ huấn luyện, SSCĐ; nghiên cứu cải tiến, sửa chữa, tăng hạn, hiện đại hóa và sản xuất các linh kiện, vật tư thay thế cho các loại VKTBKT hiện có trong quân đội. Nhiều công trình, sản phẩm có hiệu quả thực tiễn cao như: Nghiên cứu, thiết kế, hiện đại hóa, đưa hệ thống quang điện tử lắp trên pháo phòng không 37mm-2 nòng phục vụ đánh đêm, ngày cho bộ đội phòng không; thiết kế, chế tạo vũ khí trang bị phục vụ huấn luyện và các trang bị cho các trường bắn trong toàn quân; nghiên cứu, thiết kế, chế tạo các thiết bị huấn luyện, mô phỏng, hệ thống điều khiển hỏa lực cho xe tăng T-54, T-55; nghiên cứu, thiết kế, chế tạo và đưa vào sử dụng các loại kính ngắm bắn đêm cho súng pháo và nhiều vật tư thay thế công nghệ cao cho vũ khí mới của các Quân chủng: Hải quân, Phòng không-Không quân; nghiên cứu, thiết kế, chế tạo hệ thống phát, thu tình báo phòng không quốc gia và thu phát kế hoạch dự báo bay; nghiên cứu cơ bản, chuyên sâu, xây dựng các giải pháp bảo đảm an toàn hệ thống mạng thông tin chỉ huy, điều hành và tác chiến trên không gian mạng…

Ngày nay, KH-CN đã trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp trong nhiều ngành, nhiều lĩnh vực; là một trong những yếu tố quan trọng quyết định đến sức mạnh kinh tế, tiềm lực quốc phòng và khả năng phát triển của mỗi quốc gia. Đối với lĩnh vực quân sự, quốc phòng, KH-CN là một trong những nguồn lực quan trọng hàng đầu, là lực lượng SSCĐ và chiến đấu trực tiếp, một trong những nhân tố quyết định thành bại của sự nghiệp xây dựng quân đội, củng cố quốc phòng và thắng lợi của cuộc chiến tranh trong tương lai nếu xảy ra. Mặt khác, hiện nay nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, xây dựng quân đội có bước phát triển mới, một số đơn vị được xây dựng tiến thẳng lên hiện đại. Bộ Quốc phòng hiện đang được Nhà nước giao những nhiệm vụ khoa học công nghệ quan trọng, trong đó có chương trình nghiên cứu, thiết kế, chế tạo vũ khí; khai thác sử dụng hiệu quả các loại vũ khí trang bị hiện đại… Muốn thực hiện tốt các nhiệm vụ này thì việc phát huy vai trò của một viện nghiên cứu KH-CN đa ngành như Viện KH-CNQS là rất quan trọng. Viện rất cần được đầu tư thích đáng về con người, cơ sở vật chất kỹ thuật… để phát triển, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới.

Cụ thể hóa các nhiệm vụ được Nhà nước và Bộ Quốc phòng giao, hiện nay, Viện KH-CNQS đang tập trung thực hiện các nhiệm vụ: Tham mưu, đề xuất với Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng và tổ chức nghiên cứu những vấn đề khoa học kỹ thuật và công nghệ quân sự quan trọng, chủ chốt mang tính tổng hợp, phức tạp, liên ngành phục vụ xây dựng quân đội và củng cố quốc phòng (nghiên cứu, thiết kế, chế tạo các sản phẩm mới về VKTBKT phục vụ yêu cầu tác chiến theo cách đánh của Việt Nam, nâng cao chất lượng, hiệu quả huấn luyện, SSCĐ; tiên phong, chủ lực trong việc dần tiến tới làm chủ, khai thác, sửa chữa, cải tiến các loại VKTBKT có hàm lượng công nghệ cao; giữ vai trò hạt nhân trong lĩnh vực cải tiến, hiện đại hóa các loại VKTBKT hiện có trong quân đội…); triển khai ứng dụng các thành tựu KH-CN mới vào chế thử, sản xuất, phục vụ quốc phòng, an ninh; nghiên cứu những vấn đề khoa học cơ bản, hiện đại làm cơ sở cho việc xây dựng quy trình công nghệ mới nhằm nâng cao năng lực, trình độ công nghệ cho các chuyên ngành đặc thù quân sự.

Viện KH-CNQS chắc chắn sẽ thực hiện tốt những nhiệm vụ nêu trên, nhằm tiếp tục khẳng định vai trò đầu ngành, trọng điểm trong nghiên cứu KH-CN của quân đội và đất nước.

Đại tá, PGS, TS NGUYỄN MINH TUẤN - Giám đốc Viện Khoa học và Công nghệ quân sự-Bộ Quốc phòng