Cách đây 75 năm, tại Bắc Sơn (Lạng Sơn) Đội du kích Bắc Sơn đã được thành lập. Đây là một trong những tổ chức tiền thân của Quân đội ta. Suốt chặng đường dài đó, lời thề cứu quốc của tổ chức vũ trang vẫn vẹn nguyên, góp phần xây dựng chiến khu xưa vững vàng đi lên hội nhập cùng đất nước.

“Đứa con đầu lòng” của LLVT cách mạng

Theo Quốc lộ 1B, từ TP Lạng Sơn, chúng tôi về huyện lỵ Bắc Sơn. Trên con đường quanh co uốn lượn, nhìn chiến khu xưa hiện lên dịu dàng, lặng lẽ là thế mà trong từng ngọn núi, bản làng ở đây, đâu đâu cũng gắn với những địa danh lịch sử hào hùng, oanh liệt.

Đó là rừng Khuổi Nọi (xã Vũ Lễ), đình Nông Lục, đồn Mỏ Nhài, (xã Hưng Vũ), Lân Pán, Mỏ Pia (xã Tân Lập)… Cách đây 75 năm, những địa danh này in dấu chân, hình ảnh các đồng chí lãnh đạo của Đảng: Trường Chinh, Hoàng Văn Thụ, Trần Đăng Ninh, Hoàng Quốc Việt… cùng với bà con các dân tộc Tày, Nùng, Dao... nhóm lên ngọn lửa cách mạng, làm nên cuộc Khởi nghĩa Bắc Sơn ngày 27-9-1940.

Tuổi trẻ huyện Bắc Sơn hôm nay hăng hái lên đường bảo vệ Tổ quốc. 

Tạc vào thời gian, lịch sử đấu tranh cách mạng của Đảng bộ và nhân dân các dân tộc huyện Bắc Sơn ghi rõ: Sau Khởi nghĩa Bắc Sơn, thực dân Pháp đàn áp, mở chiến dịch khủng bố, truy lùng các chiến sĩ cách mạng, đốt phá làng bản, giết hại đồng bào ở các thôn Nà Kheo, Khuôn Khát, Bò Tát và nhiều vùng cách mạng khác. Để xây dựng lực lượng nòng cốt duy trì phong trào cách mạng, ngày 16-10-1940, Xứ ủy Bắc Kỳ quyết định thành lập Đội du kích Bắc Sơn, gồm 200 người, được trang bị 200 súng trường và 20 súng kíp.

Do bị địch khủng bố gắt gao, đội du kích phải tạm lánh lên rừng, sống trong cảnh màn trời chiếu đất, ăn đói, nhịn khát trong mấy tháng liền. Trước bao nhiêu khó khăn, gian khổ nhưng các chiến sĩ du kích Bắc Sơn vẫn một lòng tin tưởng vào cách mạng, tin tưởng vào thắng lợi cuối cùng và quyết sống mái với quân thù.

Ngày 23-2-1941, 32 chiến sĩ của đội du kích được tập trung tại khu rừng Khuổi Nọi (xã Vũ Lễ) để thành lập Đội Cứu quốc Bắc Sơn (Đội Cứu quốc I). Thay mặt Trung ương Đảng, đồng chí Hoàng Văn Thụ, Xứ ủy Bắc Kỳ đã giao nhiệm vụ cho Đội Cứu quốc Bắc Sơn: Tích cực dùng hình thức vũ trang công tác, mở rộng căn cứ du kích, phát triển lực lượng. Nhiệm vụ trước mắt của đội là để anh em các địa phương khác đến học tập, xây “hạt nhân Đỏ” để thành lập lực lượng vũ trang cách mạng.

Giữa núi rừng Khuổi Nọi, 32 chiến sĩ Đội Cứu quốc Bắc Sơn đã cùng đồng thanh tuyên thệ: “Tuyệt đối trung thành với Đảng, với Tổ quốc và nhân dân, chiến đấu đến hơi thở cuối cùng cho sự nghiệp giải phóng dân tộc”!

Giữ vững lời thề son sắt

Ngay sau khi ra đời, Đội Cứu quốc Bắc Sơn-“đứa con đầu lòng của các lực lượng vũ trang cách mạng” đã tăng cường hoạt động tuyên truyền, vận động, phát triển cơ sở quần chúng, từng bước mở rộng căn cứ địa Bắc Sơn-Võ Nhai. Giữa tháng 5-1941, một nhiệm vụ quan trọng được giao cho Đội Cứu quốc Bắc Sơn là dẫn đường, bảo vệ các đồng chí lãnh đạo của Đảng đi dự Hội nghị Trung ương lần thứ 8 tại Pác Bó (Cao Bằng).

Theo Đại tá, TS Dương Đình Lập, Chủ nhiệm Bộ môn Lịch sử tổ chức quân sự (Viện Lịch sử quân sự Việt Nam), đây là nhiệm vụ hết sức nặng nề. Lúc này, thực dân Pháp ráo riết đàn áp phong trào cách mạng Việt Nam, nhất là truy bắt các lãnh đạo cấp cao của Đảng ta. Trong thời điểm đó, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc quyết định triệu tập Hội nghị Trung ương lần thứ 8 để hoàn chỉnh các nghị quyết về nhiệm vụ giải phóng dân tộc. Công tác dẫn đường, bảo vệ các cán bộ tham dự hội nghị vì thế được đặt lên hàng đầu.

Vịnh dự và trách nhiệm này được Trung ương Đảng giao cho các chiến sĩ Đội Cứu quốc Bắc Sơn. Đội đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, góp phần vào thành công của Hội nghị Trung ương lần thứ 8.

Hội nghị Trung ương lần thứ 8 đã quyết định nhiều vấn đề quan trọng của cách mạng Việt Nam, trong đó có “Điều lệ của Việt Nam tiểu tổ du kích cứu quốc”. Căn cứ vào tình hình ở Bắc Sơn, hội nghị đề ra nhiệm vụ tăng cường, củng cố Đội cứu quốc I, phát triển căn cứ địa Bắc Sơn-Võ Nhai. Đồng chí Phùng Chí Kiên, Ủy viên Trung ương Đảng được phân công đảm nhiệm chức vụ Chỉ huy trưởng Căn cứ địa Bắc Sơn-Võ Nhai kiêm Chỉ huy trưởng Đội Cứu quốc quân I.

Lo sợ trước hoạt động mạnh mẽ của Đội Cứu quốc quân I, cuối tháng 7-1941, thực dân Pháp mở một cuộc đàn áp quy mô lớn lên Căn cứ địa Bắc Sơn-Võ Nhai. Chúng đã đốt phá nhiều bản làng, dồn dân tập trung ở Đàng Lang (Quỳnh Sơn), truy sát các chiến sĩ cách mạng.

Trong điều kiện lực lượng chênh lệch, một lần nữa, đơn vị vũ trang tập trung của cách mạng Việt Nam hoạt động ở căn cứ Bắc Sơn gặp khó khăn, tổn thất, phải rút khỏi vòng vây để củng cố lực lượng. Nhưng kẻ địch không thể tiêu diệt được tinh thần chiến đấu của các chiến sĩ cứu quốc quân. Được sinh ra từ nhân dân, lớn lên trong sự che chở của nhân dân, tiếp theo tinh thần Đội Cứu quốc Bắc Sơn-Đội Cứu quốc quân I, ngày 15-9-1941, Đội Cứu quốc quân II được thành lập. Tiếp đó, đến ngày 25-2-1944, Đội Cứu quốc quân III ra đời. Đây là những “hạt giống Đỏ” để xây dựng Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân, tiền thân của Quân đội nhân dân Việt Nam.

Góp sức xây dựng Bắc Sơn 

Từ nòng cốt là những chiến sĩ du kích của Khởi nghĩa Bắc Sơn, Đội Cứu quốc I, (sau đó là Đội Cứu quốc quân II, III) là những viên gạch đầu tiên để xây dựng nên lực lượng vũ trang cách mạng Việt Nam chính quy, hiện đại như ngày nay. Từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu, 75 năm qua, 5 lời thề sắt son vang vọng giữa núi rừng Khuổi Nọi vẫn vẹn nguyên, là nguồn sức mạnh tinh thần to lớn, cổ vũ, động viên mọi tầng lớp nhân dân huyện Bắc Sơn nói riêng, các dân tộc tỉnh Lạng Sơn không ngừng nỗ lực, phấn đấu, đóng góp vào công cuộc đổi mới, xây dựng quê hương, đất nước ngày càng giàu đẹp, văn minh.

Đồng chí Dương Xuân Huyên, Bí thư Huyện ủy Bắc Sơn, khẳng định: Phát huy truyền thống của Đội Cứu quốc quân, ngày nay, các lực lượng vũ trang cùng nhân dân các dân tộc trên địa bàn huyện đã vượt mọi khó khăn, góp phần đưa Bắc Sơn phát triển vững chắc trên mọi lĩnh vực. Giai đoạn 2010-2015, tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân của huyện đạt 9,17%/năm; mức thu nhập bình quân đầu người năm 2015 đạt 28 triệu đồng; văn hóa-xã hội có nhiều chuyển biến; quốc phòng-an ninh, trật tự xã hội được bảo đảm; tỷ lệ hộ nghèo giảm bình quân hơn 2,5% một năm và hiện chỉ còn hơn 13,6%; hệ thống đường giao thông liên xã đã được nhựa hóa, bê tông hóa đạt 80%; số hộ dân được dùng điện lưới quốc gia đạt hơn 98%. Bắc Sơn đã có 12 trường học các cấp đạt chuẩn quốc gia, đạt chuẩn phổ cập giáo dục mầm non, phổ cập giáo dục tiểu học đúng độ tuổi, phổ cập giáo dục trung học cơ sở được duy trì vững chắc.

Tính cả trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ giải phóng dân tộc, toàn huyện Bắc Sơn có hơn 4.000 người nhập ngũ và gia nhập lực lượng thanh niên xung phong, trong đó hơn 500 người đã anh dũng hy sinh và gần 200 người trở thành thương binh. Với những thành tích tiêu biểu trong đấu tranh cách mạng, huyện Bắc Sơn và 6 xã đã được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân; 8 xã được công nhận Di tích lịch sử cách mạng ATK.

Bài và ảnh: HOÀNG THẾ VINH