Trong vài thập niên qua, số lượng chiến hạm của Mỹ có chiều hướng giảm. Theo đó, vào năm 1987, hải quân Mỹ sở hữu 594 chiến hạm, hiện nay con số này là 294. Tạp chí National Interest cho rằng, sự sụt giảm này là hệ lụy tất yếu sau khi "Chiến tranh lạnh" chấm dứt. “Trong những năm 90 của thế kỷ trước, hải quân “nghỉ” mua sắm”, Văn phòng Ngân sách của Quốc hội Mỹ lý giải trong một báo cáo hồi năm 2003.

294 chiến hạm nghe có vẻ nhiều. “Và đúng là nhiều thật. Tuy nhiên, có một tin không hay là con số đó không đủ để thực hiện những gì mà chiến lược quốc phòng mới của Mỹ đòi hỏi”, chuyên gia Thomas Spoehr nhấn mạnh.

leftcenterrightdel
Các chiến hạm của Mỹ tham gia một cuộc tập trận tại Địa Trung Hải. Ảnh: Navy Times. 

Theo ông, con số 355 chiến hạm là kết quả tính toán được đưa ra trong Báo cáo đánh giá cơ cấu lực lượng (FSA) của hải quân Mỹ công bố hồi tháng 12-2016 nhằm “ứng phó với các mối đe dọa ngày càng gia tăng và phức tạp mà hải quân Mỹ phải đối mặt”. Hải quân Mỹ khẳng định, tính toán trên đã “cân đối giữa mức độ rủi ro tác chiến có thể chấp nhận được đối với khí tài, binh lính Mỹ và nguồn lực sẵn có” và 355 chiến hạm là đủ để “có thể bảo đảm đạt được thành công”.

Chuyên gia Thomas Spoehr cho biết, một báo cáo đánh giá được thực hiện hồi năm 2018 của Heritage Foundation đã đề xuất hải quân Mỹ cần phát triển hạm đội tàu chiến gồm 400 chiếc. Trong khi đó, các viện nghiên cứu uy tín khác cho rằng, hải quân Mỹ cần tới 462 chiến hạm. Chiến lược quốc phòng mới của Mỹ đã đặt ra yêu cầu lớn hơn đối với “sức mạnh biển”. Vì vậy, chuyên gia Thomas Spoehr cho biết, người ta kỳ vọng một FSA 2020 công phu vốn đã được hứa hẹn trong nhiều tháng qua sẽ tiếp tục nhấn mạnh tới sự cần thiết phải có hạm đội tàu chiến gồm ít nhất 355 chiếc.

Theo chuyên gia Thomas Spoehr, là một cường quốc biển, Mỹ có các lợi ích trên toàn cầu. Mỹ cam kết bảo đảm an ninh cho các đồng minh Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và nhiều quốc gia khác như Nhật Bản, Hàn Quốc. Mỹ có lợi ích trong việc bảo đảm tự do hàng hải tại các khu vực như Biển Đông-nơi có lượng hàng hóa trị giá ít nhất 3,4 nghìn tỷ USD lưu thông mỗi năm, hay vịnh Ba Tư-nơi có ít nhất 21% sản lượng dầu mỏ thế giới được vận chuyển ngang qua.

Việc bảo vệ các lợi ích hàng hải của Mỹ đòi hỏi cả sự hiện diện lẫn khả năng triển khai nhanh chóng hạm đội tàu chiến ở nhiều khu vực. Cho dù hạm đội tàu chiến của Mỹ hiện có tới 294 chiếc, nhưng theo chuyên gia Thomas Spoehr, số lượng chiến hạm Mỹ thực sự “sẵn có” tại những khu vực quan trọng như Biển Đông hay Ấn Độ Dương là rất khiêm tốn. Lý do là bởi 294 chiến hạm của Mỹ phải được phân bổ cho nhiều khu vực khác nhau. Đó là chưa kể tới những thời điểm các chiến hạm phải tham gia các chương trình huấn luyện hoặc bảo dưỡng.

Chuyên gia Thomas Spoehr cho rằng, muốn tránh xảy ra chiến tranh với các đối thủ, Mỹ cần một lực lượng hải quân hiện đại, có quy mô nhằm phát đi một thông điệp rõ ràng rằng bất kỳ nỗ lực sử dụng sức mạnh quân sự nào đe dọa lợi ích của Mỹ rốt cuộc cũng sẽ thất bại. “Khả năng hải quân Mỹ duy trì sự hiện diện lâu dài và đáng tin cậy trên khắp thế giới, đặc biệt tại những vùng biển tiếp giáp các đối thủ tiềm tàng, mang tính răn đe nhiều hơn so với các lực lượng quân sự đóng quân ở nhà”, chuyên gia Thomas Spoehr nhấn mạnh.

Tuy nhiên, trong bối cảnh ngân sách quốc phòng Mỹ liên tục bị cắt giảm, làm sao để đạt mục tiêu 355 chiến hạm và “nuôi” hạm đội này chính là "cơn đau đầu" của Lầu Năm Góc. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper đã đề xuất rằng, việc phát triển một hạm đội tàu chiến “ít nhân lực” sẽ cho phép hải quân Mỹ đạt mục tiêu này nhanh hơn với chi phí ít hơn. “Tùy thuộc vào tình hình và công nghệ mà ở thời điểm nào đó, các chiến hạm của chúng ta có thể trở thành những tàu chiến không người lái. Nhờ đó, chúng ta sẽ tăng nhanh được số lượng chiến hạm. Tôi tin rằng, đến năm 2030, chúng ta có thể sở hữu 355 chiến hạm, thậm chí là nhiều hơn”, Defense News dẫn lời Bộ trưởng Quốc phòng Mark Esper.

HOÀNG VŨ