QĐND - Mặc dù cơ quan chức năng của hai tỉnh Phú Thọ và Yên Bái đã xác định rõ nguyên nhân gây ra tình trạng ô nhiễm tại ngòi Lao, xã Mỹ Lung (Yên Lập, Phú Thọ) là do hoạt động khai thác khoáng sản gây nên. Thế nhưng, đã hai năm nay tình trạng ô nhiễm vẫn chưa được khắc phục. 

Nước ô nhiễm do khai thác khoáng sản

Được biết, ngòi Lao, đoạn chảy qua địa bàn xã Mỹ Lung, huyện Yên Lập dài 15km có nguồn lợi thủy sản phong phú với nhiều đặc sản quý như: Cá bì sứt, cá sỉnh, cá chiên, cá lăng… và hơn 50 loài thủy sản khác nhau. Không chỉ có nguồn lợi thủy sản phong phú, ngòi Lao còn cung cấp nước phục vụ sinh hoạt và sản xuất nông nghiệp cho người dân 3 huyện Yên Lập, Cẩm Khê, Hạ Hòa thuộc tỉnh Phú Thọ.

Để phát huy tiềm năng kinh tế của ngòi Lao, ngày 11-1-2010, UBND tỉnh Phú Thọ đã ký Quyết định số 84/QĐ-UBND duyệt Dự án đầu tư xây dựng công trình: Đập Ngòi Lao và hệ thống đường ống dẫn nước phục vụ sản xuất nông nghiệp, cấp nước sinh hoạt cho các huyện: Yên Lập, Hạ Hòa và Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ với tổng mức đầu tư dự án là hơn 408,3 tỷ đồng từ nguồn vốn ngân sách Nhà nước...

Thế nhưng đầu năm 2012, nguồn nước ở ngòi Lao có dấu hiệu ô nhiễm. Ngay lập tức, UBND xã Mỹ Lung đã báo cáo UBND huyện Yên Lập để tìm hướng giải quyết. Đến giữa năm 2013, nguồn nước ngòi Lao đã ô nhiễm nặng hơn. Dòng nước trong xanh trước đây nay đã chuyển sang đỏ sậm, lớp bùn đất đọng dưới lòng con ngòi ngày một dày thêm. Ngòi Lao bị ô nhiễm đã khiến các giếng nước của người dân trên địa bàn cũng bị ô nhiễm theo. Để có nước sinh hoạt, nhiều hộ dân phải xây bể lọc, nhưng vẫn không thể sử dụng được vì nước luôn đục, có váng và kèm theo nhiều tạp chất khác.

Trước thực trạng trên, ngày 19-9-2013, Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ đã giao cho các cơ quan chức năng làm rõ nguyên nhân và tìm cách xử lý. Kết quả phân tích môi trường nước ngày 7-10-2013 do Trung tâm quan trắc và bảo vệ môi trường, Sở TN-MT tỉnh thực hiện cho thấy: Nước ở ngòi Lao nồng độ ô-xi hòa tan thấp. Thông số chất hữu cơ COD là 36,4mg/l, vượt 2,4 lần; BOD5 là 12mg/l, vượt 2 lần; hàm lượng chất rắn lơ lửng là 55mg/l, vượt 1,8 lần; hàm lượng amoni là 0,206mg/l, vượt 1,03 lần... Riêng thông số độ màu (Pt-Co) vượt 1,6 lần so với quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải công nghiệp.

Nguyên nhân của tình trạng ô nhiễm này là do hoạt động khai thác, chế biến khoáng sản trên địa bàn huyện Văn Chấn (Yên Bái) gây ra. Chính vì vậy, ngày 9-10-2013, Sở TN-MT tỉnh Phú Thọ đã làm việc với Sở TN-MT tỉnh Yên Bái để trao đổi và thống nhất biện pháp khắc phục ô nhiễm nguồn nước. Tiếp đó, ngày 14-11-2013, UBND tỉnh Phú Thọ đã có Văn bản số 4767/UBND-KT4 gửi UBND tỉnh Yên Bái đề nghị xử lý triệt để vấn đề ô nhiễm này. 

 

Nước ở ngòi Lao luôn đục do ô nhiễm.

Việc khắc phục còn chậm trễ

Việc ngòi Lao bị ô nhiễm không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống sinh hoạt của hơn 1.200 hộ dân thuộc 8 khu dân cư sống dọc hai bên bờ, mà còn khiến cho việc sản xuất nông nghiệp gặp rất nhiều khó khăn. Nghiêm trọng hơn, tình trạng ô nhiễm kèm theo bùn đất còn làm mất công năng, chất lượng nguồn nước và đe dọa trực tiếp đến công trình dẫn nước phục vụ sinh hoạt của 3 huyện Yên Lập, Hạ Hòa, Cẩm Khê.

Chị Trần Thị Thuần, người dân khu 3A, xã Mỹ Lung, huyện Yên Lập, bức xúc: “Những năm trước, gia đình tôi và người dân vẫn ra ngòi tắm giặt, thậm chí còn lấy nước từ ngòi rồi lọc qua để ăn uống. Thế nhưng, giờ chỉ cần lội xuống nước là đã bị ngứa nên không thể dùng để tắm rửa. Quần áo hễ dính nước là ngả màu vàng như gỉ sắt. Chúng tôi lo nhất là các hóa chất trong nước đã ngấm vào nguồn nước ngầm, gây ô nhiễm các giếng nước sinh hoạt".
Bà Nguyễn Thị Tường, một người dân khác tiếp lời: “Tôi sống ở đây từ nhỏ, cứ đi làm đồng về là ra ngòi tắm giặt, đánh cá. Nhưng giờ đây nước đục đỏ, chẳng còn con gì sống nổi. Năm 2012, hàng loạt trâu, bò của xóm đều bị sẩy thai rồi không sinh sản được sau khi tắm và uống nước ngòi Lao. Người dân chúng tôi chỉ biết trông vào cây lúa với con trâu..., nay nguồn nước ô nhiễm thế này thì lo lắm…”.

Còn anh Cao Trọng Thành, cán bộ giám sát thi công đập Ngòi Lao (Sở NN&PTNT tỉnh Phú Thọ) cho biết: “Nếu cứ tình trạng này kéo dài, công trình đập Ngòi Lao sẽ mất tác dụng…”.

Trao đổi với chúng tôi, ông Bùi Tiến Vỹ, Phó chủ tịch UBND huyện Yên Lập cho biết: “Nguyên nhân tình trạng ô nhiễm đã được xác định rõ. Mong muốn của chính quyền và người dân địa phương là chính quyền hai tỉnh và các cơ quan chức năng sớm có biện pháp xử lý dứt điểm tình trạng ô nhiễm để bảo đảm môi trường và sự phát triển bền vững cũng như Dự án đập Ngòi Lao và hệ thống đường ống dẫn nước phục vụ sản xuất nông nghiệp, cấp nước sinh hoạt đạt hiệu quả”.

Tình trạng ô nhiễm nguồn nước tại ngòi Lao đã ở mức báo động. Đề nghị chính quyền hai tỉnh Phú Thọ và Yên Bái tăng cường công tác phối hợp để xử lý dứt điểm, nhằm bảo đảm vệ sinh môi trường và sức khỏe của người dân để họ yên tâm ổn định cuộc sống.

Bài và ảnh: HÀ KHÁNH - HỒNG QUANG