Người nâng tầm giá trị cho cây dừa

Trăn trở khi trái dừa rớt giá

Chúng tôi tình cờ gặp và trò chuyện cùng Phạm Đình Ngãi, sinh năm 1989, tại một hội nghị được tổ chức ở Hà Nội. Khi nói đến các sản phẩm dừa, một loại cây vốn gắn bó, gần gũi với người dân các địa phương ven biển, đặc biệt ở các tỉnh ven biển vùng Đồng bằng sông Cửu Long, Phạm Đình Ngãi kể: "Năm 2018, khi giá dừa tại tỉnh Trà Vinh xuống rất thấp, lúc đó 1.200 trái dừa chỉ bán được 2 triệu đồng (1.600-1.700 đồng/trái). Vì thế, người nông dân rất khó sống với cây dừa. Tôi suy nghĩ và tìm hướng đi mới để phát triển bền vững loại trái cây đặc biệt này. Hướng đi khi ấy chính là phải nâng cao giá trị kinh tế cho cây dừa, chế biến sâu, đa đạng hóa sản phẩm. Nhưng khi bắt tay vào nghiên cứu, tôi mới vỡ lẽ, dừa ở miền Tây do bị xâm nhập mặn nên khi ra trái thì thường cho năng suất thấp hơn rất nhiều so với kỳ vọng".

Loay hoay, chưa tìm được "chìa khóa" đầu ra, Phạm Đình Ngãi bỗng phát hiện ở Philippines và một số quốc gia, người ta chuyển hướng sang thu mật hoa dừa, giúp tăng giá trị kinh tế, trong khi ở Việt Nam chưa có doanh nghiệp nào làm. Phạm Đình Ngãi hình thành ý tưởng mới để giúp người nông dân trồng dừa trên quê hương mình. Dừa ở Trà Vinh được người Khmer trồng nhiều. Khi Phạm Đình Ngãi đem những trăn trở của mình chia sẻ với vợ là chị Thạch Thị Chal Thi-Thạc sĩ ngành công nghệ thực phẩm, chị ủng hộ ý tưởng của chồng ngay lập tức. Nghiên cứu từ góc độ thị trường, sản phẩm nông sản mang tính vùng, miền đang là xu hướng tiêu dùng ở rất nhiều nước. Năm 2018, Phạm Đình Ngãi quyết định nghỉ việc ở TP Hồ Chí Minh để về quê cùng với vợ khởi nghiệp từ mật hoa dừa. Vợ chồng trẻ đã dành gần hai năm để tìm hiểu mật hoa dừa, cách thu mật, cách chế biến sản phẩm, cả công đoạn xây nhà xưởng, phát triển thị trường... Đất đai ở miền Tây bị xâm nhập mặn khá nặng, nếu ở độ mặn 15 phần nghìn, trái dừa sẽ bị teo hoặc rụng, còn ở độ mặn 5 phần nghìn thì cây dừa vẫn ra hoa, đáp ứng việc thu mật. Do đó, việc chuyển đổi từ thu trái sang thu mật hoa là hoàn toàn phù hợp với tình hình xâm nhập mặn, nhất là vùng ven biển Trà Vinh, người dân vẫn có thể tạo sinh kế...

Phạm Đình Ngãi bên sản phẩm trước khi xuất xưởng.

Với quyết định về quê khởi nghiệp từ mật hoa dừa, Phạm Đình Ngãi cũng phải đối mặt với vô vàn khó khăn, thử thách ở thời điểm đó. Anh không ngờ mình lại vấp phải sự không đồng tình của chính người dân quê nhà, bởi xưa nay nông dân vẫn trồng dừa lấy trái chứ không ai thu mật. “Mọi người đều cho rằng tôi đi học đâu đó xa xôi để làm chuyện tào lao. Đặc biệt, họ nói việc làm của tôi có thể phá hoại những vườn dừa. Tuy nhiên, tôi hiểu mình sẽ giúp ích cho người nông dân nên đã quyết tâm...", anh Ngãi bộc bạch. 

Khi đó, Phạm Đình Ngãi cũng không nhớ nổi mình đã đổ đi bao nhiêu lít mật để phục vụ việc tìm công thức chế biến ra sản phẩm. Sau gần hai năm ròng rã nghiên cứu phương pháp chế biến mật hoa dừa, cuối cùng anh cũng đưa được sản phẩm đầu tiên ra thị trường. Mật hoa dừa là loại đường ít calo nhưng giàu khoáng chất. Nếu chế biến ở nhiệt độ 55 độ C, sẽ giúp giữ lại hoàn toàn dinh dưỡng lẫn mùi vị tự nhiên, phù hợp với những người ăn kiêng, người bị tiểu đường, người chơi thể thao và phục hồi tốt sức khỏe. Cứ 25 ngày cây dừa sẽ cho ra 1 hoa, một năm cho ra liên tục từ 13 đến 16 hoa. Dừa có thể cho thu hoạch mật hoa quanh năm, trung bình mỗi năm cây dừa có thể thu được khoảng 250-300 lít mật. Hiện, vợ chồng anh đã có một nhà xưởng rộng 500m², công suất thiết kế sản xuất, chế biến 60 tấn mật hoa dừa tươi/tháng, đạt tiêu chuẩn ISO 2018, tên gọi của cơ sở sản xuất là Sokfarm. Anh Ngãi giải thích: Sok trong tiếng Khmer có nghĩa là hạnh phúc và Sokfarm nghĩa là nông nghiệp hạnh phúc. Sản phẩm mật hoa dừa của Sokfarm gồm 7 loại: Nước uống mật hoa dừa, mật hoa dừa cô đặc, đường hoa dừa, giấm mật hoa dừa, mật hoa dừa lên men, hạt ca cao, nước tương hoa dừa. Hiện 85-90% sản phẩm sản xuất, chế biến từ mật hoa dừa của Sokfarm được tiêu thụ tại thị trường nội địa, 10-15% sản phẩm được xuất khẩu ra thị trường thế giới và đã đạt chứng nhận hàng Việt Nam chất lượng cao.

Làm nông nghiệp hạnh phúc

Phạm Đình Ngãi cho biết, trong hành trình nâng tầm giá trị cho cây dừa của mình, vợ chồng anh đã không đơn độc mà nhận được rất nhiều sự hỗ trợ từ các cơ quan, ban, ngành của tỉnh Trà Vinh, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh. Các cơ quan này đã hỗ trợ anh và Sokfarm rất nhiều trong việc hình thành tư duy về liên kết chuỗi, sản xuất, chế biến sâu, giới thiệu, hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm. Hiện, mật hoa dừa cô đặc organic Sokfarm đã đạt sản phẩm OCOP 5 sao. Phạm Đình Ngãi cho biết, để một sản phẩm được công nhận là sản phẩm OCOP 5 sao thì điều kiện, tiêu chí bắt buộc là sản phẩm đó phải xuất khẩu được ra thị trường thế giới. Sản phẩm từ mật hoa dừa của Sokfarm hiện được sản xuất bằng công nghệ cô đặc chân không. Anh đã xây dựng thương hiệu phục vụ xuất khẩu và mang sản phẩm đi đăng ký kiểm định chất lượng năm 2021. Cuối cùng, sản phẩm của Sokfarm đã thuyết phục được cơ quan quản lý của Nhật Bản khi đáp ứng hơn 300 chỉ tiêu chất lượng về an toàn thực phẩm. Hiện nay, Sokfarm đã kết hợp với 35 hộ nông dân trồng 20ha vườn dừa để thu mua 45 tấn mật hoa dừa/tháng. Từ lượng nguyên liệu này, mỗi tháng Sokfarm sản xuất trung bình 10-15 tấn thành phẩm. Sản phẩm của Sokfarm đã được anh Ngãi đưa lên sàn thương mại điện tử OCOP 24/7, đây là sàn chuyên giao dịch sản phẩm OCOP của Việt Nam và các sàn thương mại Tiki, Lazada, Shopee...  

Người dân thu hoạch mật hoa dừa.

Dưới những rặng dừa xanh mướt của vùng sông nước miền Tây, Phạm Đình Ngãi đã kể về câu chuyện của những người nông dân quê hương Trà Vinh hiền lành, chất phác tới người tiêu dùng Việt và bạn bè quốc tế. Anh cho biết, sản phẩm mật hoa dừa cô đặc organic Sokfarm đạt sản phẩm OCOP 5 sao năm 2023 là niềm tự hào không chỉ của những người trẻ như Phạm Đình Ngãi mà còn là sản phẩm của mảnh đất quê hương Trà Vinh. Thời gian tới, anh sẽ mở rộng thêm nhà xưởng, nghiên cứu, chế biến thêm sản phẩm từ mật hoa dừa lên khoảng 30 sản phẩm chứ không chỉ dừng ở 7 sản phẩm. Năm 2030, Sokfarm dự kiến sẽ xây dựng chuỗi liên kết với 500-700 hộ nông dân tỉnh Trà Vinh để phát triển vùng nguyên liệu ổn định.

Bằng lòng nhiệt huyết, tình yêu với cây dừa, sản phẩm chế biến từ mật hoa dừa, Phạm Đình Ngãi được trao tặng nhiều giải thưởng, bằng khen, như: Giải nhất Dự án khởi nghiệp sáng tạo thanh niên nông thôn năm 2020; Top 30 tổ chức kinh doanh tạo tác động xã hội (SIB) khôi phục sau dịch Covid-19 trong khuôn khổ dự án ISEE-Covid thuộc Liên hợp quốc; là doanh nghiệp duy nhất tại Việt Nam đoạt Giải thưởng ASEAN BUSINESS AWARDS 2022 ở hạng mục "Doanh nghiệp phát triển bao trùm"; Giải thưởng Doanh nhân cộng đồng-Blue Venture Award 4 năm 2022; Giải thưởng Vừ A Dính 2022-Hành trình mùa xuân lên rừng xuống biển; Giải thưởng Lương Định Của lần thứ XVI năm 2021-Nhà nông trẻ xuất sắc; bằng khen của Thủ tướng Chính phủ vì có thành tích tiêu biểu trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh giai đoạn 2016-2021.

Bài và ảnh: NGUYỄN KIỂM

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Cuộc thi viết "Những tấm gương bình dị mà cao quý lần thứ 16" xem các tin, bài liên quan.