Theo bản án vụ việc tóm lược như sau:
Khoảng tháng 7-2012, Hoàng Thị Hương là cán bộ Văn phòng Đảng ủy xã Hòa Phú, huyện Chiêm Hóa đến phòng làm việc của ông Ma Trọng Thú là cán bộ địa chính xã, thấy trên bàn có một số Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ). Lợi dụng lúc sơ hở, Hương lấy 2 sổ đỏ mang tên ông A và ông T đem về cất giấu. Thời điểm này Hương vay nợ gần 900 triệu đồng nhưng không có khả năng thanh toán. Hương đã dùng sổ đỏ của ông A nói là đất của nhà mới chuyển nhượng để thế chấp cho bà Thanh 70 triệu; còn sổ đỏ của ông T, Hương hướng dẫn bà Thủy người cùng xã lập hợp đồng chuyển nhượng giả giữa bà Thủy với ông T rồi hai người mang đến thế chấp vay bà Hiệp 20 triệu đồng.
Tháng 4-2014, ông T phát hiên thấy sổ đỏ của mình chưa được UBND xã Hòa Phú làm thủ tục giao nhận lại đang do bà Hiệp quan lý, ông đã báo cho ông Thú. Sau khi kiểm tra thì phát hiện 2 sổ đỏ của của ông A và ông T bị mất, ông Thú báo cáo sự việc với UBND xã.
Biết đã bị lộ, Hương gặp bà Thanh nói dối xin lại sổ đỏ đem thế chấp ngân hàng lấy tiền trả rồi lén lút để vào bàn làm việc của ông Thú. Đối với bà Hiệp, Hương trả tiền để lấy sổ đỏ về giao cho ông Thú.
Tại phiên tòa trong phần tranh luận với ý kiến luận tội của kiểm sát viên có chủ thể tham gia tố tụng cho rằng: Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất chỉ là chứng thực có giá trị pháp lý xác lập mối quan hệ giữa Nhà nước với người sử dụng đất nên không phải là tài liệu của cơ quan nhà nước, vì vậy đề nghị kiểm sát viên rút toàn bộ Quyết định truy tố. Nếu kiểm sát viên không nhất trí thì Hội đồng xét xử tuyên bố Hoàng Thị Hương không phạm tội.
Sau phiên tòa, Hoàng Thị Hương kháng cáo cho rằng bị kết án oan.
Vấn đề tranh luận về quan điểm đối lập ở đây là Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đang do UBND xã quản lý có phải là tài liệu của cơ quan nhà nước không?
Án sơ thẩm đã căn cứ vào khoản 2 Điều 2 Luật Lưu trữ năm 2011 quy định: Tài liệu là vật mang tin được hình thành trong quá trình hoạt động của cơ quan, tổ chức, cá nhân. Nó bao gồm: Văn bản, dự án, bản vẽ thiết kế, bản đồ, công trình nghiên cứu, sổ sách, biểu thống kê; âm bản, dương bản phim, ảnh, vi phim; băng, đĩa ghi âm, ghi hình; tài liệu điện tử; bản thảo tác phẩm văn học, nghệ thuật; sổ công tác, nhật ký, hồi ký, bút tích, tài liệu viết tay; tranh vẽ hoặc in; ấn phẩm và vật mang tin khác.
Theo chúng tôi để xác định Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất là tài liệu của cơ quan nhà nước ngoài quy định của Luật Lưu trữ còn căn cứ vào các thông tư sau của Bộ Tài nguyên và Môi trường:
Tại mục 1 chương II thông tư số 23 ngày 8-5-2014 quy định: Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất do Bộ Tài nguyên và Môi trường phát hành theo một mẫu thống nhất và được áp dụng trong phạm vi cả nước
Thông tư số 09 ngày 2-8-2007 hướng dẫn về việc lập quản lý hồ sơ địa chính tại điểm 2 phần I quy định hồ sơ địa chính gồm Bản đồ địa chính, Sổ địa chính, Sổ mục kê đất đai, Sổ theo dõi biến động đất đai và bản lưu Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Lý do thông tư lại quy định hồ sơ địa chính là bản lưu Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất vì 1bản đã giao cho người được nhận.
Thông tư Số: 24/2014/TT-BTNMT, Thông tư này thay thế Thông tư số 09/2007/TT-BTNMT ngày 02- 8- 2007 hướng dẫn việc lập, chỉnh lý, quản lý hồ sơ địa chính. Tại mục c Điều 4, thành phần hồ sơ địa chính có Bản lưu Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Một tình huống nếu xảy ra giả sử trong năm 2012 sau khi đã bị Hoàng Thị Hương chiếm đoạt Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nhưng các ông A và T đã thực hiện xong nghĩa vụ tài chính, lúc này họ có quyền đến UBND xã làm thủ tục nhận nhận sổ đỏ thì ông Thú sẽ phải chịu trách nhiệm cá nhân về hành vi làm mất tài liệu chứ không thể quy trách nhiệm cho ông làm mất “chứng thư có giá trị pháp lý xác lập mối quan hệ giữa Nhà nước với người sử dụng đất”. Những vi phạm, hình thức xử lý vi phạm này được quy định tại mục 2 Nghị định số 181/2004/NĐ-CP ngày 29/10/2004 của Chỉnh phủ về thi hành luật đất đai.
Mặc dù bản án chỉ căn cứ vào khoản 2 Điều 2 Luật Lưu trữ năm 2011 chưa viện dẫn những căn cứ nêu trên nhưng xét thấy việc TAND huyện Chiêm Hóa kết án Hoàng Thị Hương về tội “Chiếm tài liệu của cơ quan nhà nước theo Điều 268 Bộ luật hình sự” là đúng người, đúng tội.
Luật sư NGUYỄN THÀNH MINH
Văn phòng Luật sư Bùi Lan- Đoàn Luật sư tỉnh Tuyên Quang