Hà Nội với 36 phố phường và 5 cửa ô trong những vần thơ, câu hát đã khắc sâu trong tâm thức biết bao thế hệ người Việt. Cửa ô - danh xưng độc đáo, riêng biệt chỉ có ở Hà Nội, được mở ra tại phần tiếp giáp với sông Hồng, có chức năng như một cửa khẩu buôn bán và được canh phòng cẩn mật. Tuy nhiên, trải qua bao biến thiên, thăng trầm của lịch sử. Câu chuyện về những cửa ô của Hà Nội là một nội dung đầy tính hấp dẫn, gắn liền với lịch sử của mảnh đất nghìn năm văn hiến Thăng Long - Hà Nội.

Đại biểu cắt băng khai mạc triển lãm. Ảnh: Thiên Ngân - Hà Trang
 
 Hình ảnh các cửa ô xưa trưng bày tại triển lãm. Ảnh: Thiên Ngân - Hà Trang
 Phần trưng bày về Hà Nội, Thủ đô anh hùng, Thành phố vì hòa bình. Ảnh: Thiên Ngân - Hà Trang

Trưng bày tài liệu lưu trữ “Hà Nội và những cửa ô” giới thiệu khoảng 170 tài liệu, hình ảnh với nội dung về 3 chủ đề:

Chủ đề “Cửa ô xưa”, giới thiệu về lịch sử hình thành các cửa ô của Thăng Long - Hà Nội; kiến trúc; vai trò, công năng của các cửa ô Hà Nội; sự biến đổi về tên gọi và số lượng các cửa ô theo từng giai đoạn. Dưới sự tác động của người Pháp trong quá trình quy hoạch Hà Nội vào cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX, các cửa ô Hà Nội đã dần bị phá hủy. Hiện nay cửa Ô Quan Chưởng là chứng tích còn lại duy nhất đến ngày nay, lưu dấu về sự tồn tại và hình dáng của các cửa ô của Thăng Long - Hà Nội xưa.                       

Chủ đề “Cửa ô chiến thắng” kể lại câu chuyện lịch sử về sự kiện các đoàn quân, các chiến sĩ Trung đoàn Thủ đô từ các cửa ô xưa tiến về tiếp quản Hà Nội vào tháng 10-1954, đặc biệt là lễ chào cờ chiến thắng tại sân vận động Cột cờ ngày 10-10-1954.

Khách tham quan triển lãm. Ảnh: Thiên Ngân - Hà Trang

Chủ đề “Cửa ô Hà Nội hôm nay”, làm nổi bật sự thay đổi diện mạo của Hà Nội sau những thay đổi địa giới hành chính; những định hướng quy hoạch Thủ đô của Đảng và Nhà nước đã giúp Hà Nội phát triển trong công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa; được UNESCO trao tặng danh hiệu “Thành phố vì hòa bình”; là thành viên của mạng lưới thành phố sáng tạo.

Tại triển lãm, Phó chủ tịch Thường trực UBND thành phố Hà Nội Lê Hồng Sơn cho biết: "Hình ảnh 'Năm cửa ô đón mừng đoàn quân tiến về' đã in đậm trong ký ức của bao người dân Thủ đô. Chặng đường vẻ vang của Thăng Long – Hà Nội là quá trình tiếp nối truyền thống của cha ông, tạo nên những dấu ấn lịch sử của Thủ đô anh hùng, thành phố vì hòa bình qua 70 năm xây dựng và phát triển".

Theo PGS,TS Trần Đức Cường, Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, cửa ô Hà Nội đã đi vào thơ ca, nhạc họa, như một chứng nhân lịch sử chứng kiến bao đổi thay của Thăng Long - Hà Nội. “Hình ảnh cửa ô khắc sâu trong tâm trí của bao thế hệ người Hà Nội. Nhớ Hà Nội là nhớ về những ngõ nhỏ, phố nhỏ gắn với những cửa ô”, PGS,TS Trần Đức Cường chia sẻ.

KHÁNH HUYỀN

*Mời bạn đọc vào chuyên mục Văn hóa xem các tin, bài liên quan.