Tham dự hội nghị có các đồng chí: Vương Đình Huệ, Ủy viên Bộ chính trị, Phó thủ tướng Chính phủ, Trưởng ban Chỉ đạo Trung ương các chương trình mục tiêu quốc gia; Nguyễn Xuân Cường, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; Nguyễn Đắc Vinh, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư tỉnh ủy Nghệ An cùng lãnh đạo các ban, bộ, ngành Trung ương, các tỉnh, thành phố cùng gần 600 đại biểu đến từ Thủ đô Hà Nội và 16 tỉnh, thành phố vùng đồng bằng sông Hồng và Bắc Trung Bộ.
Theo báo cáo tại hội nghị, vùng Đồng bằng sông Hồng và Bắc Trung Bộ (ĐBSH và BTB) bao gồm Thủ đô Hà Nội và 16 tỉnh, thành phố, với tổng diện tích 72.371,4km2 (chiếm 21,85% diện tích cả nước), dân số khoảng 31.685.300 người (chiếm 34,18% dân số cả nước, năm 2017). Đây là vùng có lịch sử phát triển lâu đời, có vị trí đặc biệt quan trọng về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, khoa học- kỹ thuật, an ninh - quốc phòng và đối ngoại của cả nước. Về điều kiện tự nhiên, vùng ĐBSH và BTB có nhiều điều kiện thuận lợi (đặc biệt là vùng ĐBSH): Địa hình bằng phẳng, đất đai phì nhiêu, màu mỡ và chủ yếu là đồng bằng châu thổ; khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa với 4 mùa phân biệt khá rõ rệt. Vùng ĐBSH và BTB là cái nôi của nền văn minh lúa nước, với truyền thống văn hóa phong phú, đa dạng, có trình độ dân trí cao. Về kinh tế, vùng ĐBSH có vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, là một trong 4 vùng động lực phát triển kinh tế của cả nước, quy mô kinh tế đứng thứ 2 trong cả nước (chỉ sau vùng kinh tế trọng điểm phía Nam), chiếm gần 32% GDP, thu ngân sách chiếm trên 31%, xuất khẩu hàng năm chiếm 32% cả nước.
Đến nay, vùng ĐBSH và BTB đã có 2.402 xã chiếm tỷ lệ 69,1% trong tổng số 3.474 xã được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới (NTM), tăng 48% so với cuối năm 2015, cao hơn nhiều so với mức đạt chuẩn của cả nước (50,26%). Trong đó, vùng ĐBSH đạt 83,59%, cao nhất trong cả nước, vượt mục tiêu được Thủ tướng Chính phủ giao cho toàn vùng là 80%; có 8/11 tỉnh, thành phố đã đạt và vượt mục tiêu phấn đấu đến năm 2020 được Thủ tướng Chính phủ giao gồm: Hà Nội, Hải Dương, Hưng Yên, Bắc Ninh, Hà Nam, Nam Định, Thái Bình, Ninh Bình. Vùng BTB số xã đạt chuẩn NTM chiếm tỷ lệ 51,92% tổng số xã của cả vùng, chưa đạt được mục tiêu mà Thủ tướng Chính phủ giao cho toàn vùng là 59%. Đến nay có 2 tỉnh đã đạt và vượt mục tiêu phấn đấu đến 2020 được Thủ tướng Chính phủ giao, gồm Hà Tĩnh và Quảng Trị.
Bình quân số tiêu chí xã NTM của cả vùng đạt 17,4 tiêu chí (tăng 11,5 tiêu chí so với năm 2011 và tăng 2,4 tiêu chí so với năm 2015), cao hơn mức trung bình cả nước là 15,26 tiêu chí/xã. Vùng ĐBSH đạt bình quân 18,28 tiêu chí/xã, cao nhất cả nước, cao hơn vùng thứ 2 là Đông Nam Bộ (ĐNB) 1,1 tiêu chí, trong đó có Nam Định đã đạt 19 tiêu chí/xã, tất cả các tỉnh, thành phố còn lại đều đạt trên 17 tiêu chí/xã.
Mục tiêu cụ thể đến năm 2015, Vùng ĐBSH và BTB có ít nhất 8/17 tỉnh, thành phố được Thủ tướng Chính phủ công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới (vùng ĐBSH có ít nhất 7/11 tỉnh, thành phố; vùng BTB có ít nhất 1/6 tỉnh). Vùng ĐBSH có ít nhất 60% đơn vị cấp huyện đạt chuẩn/hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM; vùng BTB có ít nhất 30% đơn vị cấp huyện đạt chuẩn/hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM; toàn vùng có ít nhất 9 huyện nông thôn mới kiểu mẫu (trong đó, vùng ĐBSH có 7 huyện và BTB có 02 huyện). 85% số xã đạt chuẩn nông thôn mới (vùng ĐBSH đạt 95%, vùng BTB đạt 75%), trong đó có ít nhất 30% số xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao (vùng ĐBSH đạt 40%, vùng BTB đạt 20%) và khoảng 7,5% số xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu (vùng ĐBSH đạt 10%, vùng BTB đạt 5%). 85% số thôn, bản ở vùng đặc biệt khó khăn (chủ yếu ở vùng BTB) được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới theo các tiêu chí nông thôn mới áp dụng đối với cấp thôn, do các địa phương quy định.
Phát biểu kết luận hội nghị, Phó thủ tướng Vương Đình Huệ nhận xét: Đối với vùng ĐBSH là vùng có tốc độ xây dựng NTM nhanh nhất cả nước. Bộ mặt nông thôn ở hai vùng này đã thay đổi nhiều, cảnh quan đẹp hơn, chất lượng cuộc sống của người dân ngày càng được cải thiện, nâng cao. Có được kết quả này là nhờ cả hệ thống chính trị đã vào cuộc rất mạnh mẽ, góp vào thành công trong chương trình NTM. Hai vùng này còn có nhiều đóng góp, sáng kiến về xây dựng NTM cho cả nước, ví dụ như: NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu, NTM cấp thôn, bản... Kết quả xây dựng NTM trong 10 năm qua là rất ấn tượng.
Tuy nhiên, Phó thủ tướng Vương Đình Huệ cũng chỉ ra những hạn chế, bất cập còn tồn tại như kết quả xây dựng NTM chưa được đồng đều, một số tỉnh còn khó khăn, gắn kết NTM với đô thị chưa tốt. Tình trạng ô nhiễm môi trường, đặc biệt là các làng nghề vẫn là vấn đề còn gây nhiều bức xúc, khó khăn ở các địa phương. Các mô hình liên kết sản xuất vẫn chưa có tác dụng lan tỏa. Tình trạng cứng hóa nông thôn bằng bê tông, an ninh-trật tự nông thôn vẫn còn tiềm ẩn nguy cơ, giá trị văn hóa bản sắc từng vùng quê chưa được phát huy tốt...
Phó thủ tướng Vương Đình Huệ yêu cầu, trong thời gian tới, các địa phương phải rà soát lại để rút ra được những bài học kinh nghiệm, đồng thời khắc phục được những hạn chế, bất cập còn tồn tại. Mỗi địa phương phải thường xuyên rà soát từng mục tiêu, tiêu chí để có kế hoạch, lộ trình nâng chất các tiêu chí sau đạt chuẩn theo hướng đảm bảo chất lượng, bền vững, nhất là các tiêu chí liên quan trực tiếp đến chất lượng cuộc sống của cư dân nông thôn, như: Nâng cao thu nhập; giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội; đảm bảo môi trường, cảnh quan nông thôn sáng - xanh - sạch - đẹp; xây dựng đời sống văn hóa, giữ gìn những giá trị văn hóa truyền thống ở khu dân cư.
Phó thủ tướng cũng lưu ý, các địa phương cần đẩy mạnh thực hiện cơ cấu lại ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị các nông sản chủ lực ở địa phương, trên cơ sở áp dụng công nghệ thông minh, cơ giới hóa vào sản xuất; thúc đẩy liên doanh, liên kết hình thành chuỗi giá trị, thu hút thêm nhiều doanh nghiệp đầu tư vào địa bàn nông thôn; tiếp tục nâng cao hiệu quả phát triển kinh tế nông thôn, trong đó, lấy sản xuất nông nghiệp hữu cơ và an toàn sinh học, thân thiện với môi trường làm nền tảng gắn với phát triển công nghiệp, dịch vụ, du lịch nông thôn; đẩy mạnh thực hiện hiệu quả Chương trình OCOP gắn với lợi thế của từng địa phương, nhằm góp phần gia tăng nhanh thu nhập cho người dân nông thôn. ĐBSH và BTB cần tiếp tục có những bước phát triển mạnh mẽ về kinh tế nông thôn, góp phần đưa các tỉnh trong vùng thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình để đúc rút kinh nghiệm, phát huy hiệu quả nhân rộng toàn quốc...
Tin, ảnh: NGUYỄN KIỂM