Năm 2016, mặc dù đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức nhưng dưới sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, bằng những giải pháp đồng bộ, mạnh mẽ nhằm tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy sản xuất kinh doanh phát triển, ngành Công Thương đã đạt được những kết quả đáng khích lệ. Cụ thể, trong năm qua, sản xuất công nghiệp của cả nước tiếp tục được mở rộng với chỉ số sản xuất toàn ngành công nghiệp tăng 7,5%. Chỉ số tồn kho toàn ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tại thời điểm 1-12-2016 tăng 8,1% so với cùng thời điểm năm trước, là mức tồn kho thấp nhất trong nhiều năm qua (cùng thời điểm năm 2015 tăng 9,5%).
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại hội nghị. Ảnh: TTXVN.
Tổng kim ngạch xuất khẩu năm 2016 ước đạt 175,9 tỷ USD, tăng 8,6% so với năm 2015. Tăng trưởng xuất khẩu đạt được ở hầu hết các mặt hàng xuất khẩu chủ lực. Năm 2016, cả nước có 25 mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu đạt trên 1 tỷ USD so với 23 mặt hàng của năm 2015. Trong đó, các doanh nghiệp trong nước chiếm tỷ trọng 28,4%; ước đạt 50,04 tỷ USD, tăng 4,8%; các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (không kể dầu thô) chiếm tỷ trọng 70,22% ước đạt 123,55 tỷ USD, tăng 11,8% so với năm 2015. Tổng kim ngạch nhập khẩu của cả nước năm qua ước đạt 173,26 tỷ USD, tăng 4,6% so với năm 2015; trong đó khu vực kinh tế trong nước đạt 71,1 tỷ USD, tăng 4%; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài đạt 102,2 tỷ USD, tăng 5,1%.
Về tình hình phát triển thương mại trong nước, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng xã hội ước đạt 3,53 triệu tỷ đồng, tăng 10,2% so với năm 2015 (cao hơn mức tăng 9,27% của cùng kỳ năm 2015). Thương mại điện tử ngày càng đóng vai trò quan trọng đối với thương mại bán lẻ. Doanh số thương mại điện tử bán lẻ B2C của Việt Nam năm 2016 ước đạt 5 tỷ USD, tăng hơn gấp hai lần so với năm 2013 và chiếm trên 3% tổng mức bán lẻ và doanh thu dịch vụ tiêu dùng cả nước năm 2016.
Năm qua, Bộ cũng đã tổ chức xây dựng tái cơ cấu lại bộ máy hoạt động theo hướng tinh giản và hiệu quả. Bộ Công Thương đã hoàn thành và chuẩn bị trình Chính phủ ban hành Nghị định mới quy định chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức bộ máy của Bộ Công Thương theo hướng tinh giản, hiệu quả; theo đó, số lượng đơn vị thuộc Bộ sẽ giảm từ 35 đầu mối xuống còn 29 đầu mối. Năm qua, Bộ cũng đã tích cực phối hợp với Tổng cục Hải quan (Bộ Tài chính) và các cơ quan Bộ, ngành triển khai kết nối 5 thủ tục hành chính với cơ chế một cửa quốc gia, góp phần tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp tham gia hoạt động xuất, nhập khẩu. Đồng thời, mở rộng triển khai 26 dịch vụ công trực tuyến ở mức độ 3, mức độ 4 và hầu hết các thủ tục hành chính công của Bộ Công Thương đã được triển khai thành các dịch vụ công trực tuyến...
Năm 2017, để góp phần đạt tốc độ tăng trưởng GDP của cả nước tăng 6,7%, ngành Công Thương phấn đấu chỉ số phát triển sản xuất công nghiệp tăng 8 - 9%; xuất khẩu phấn đấu tăng cao hơn mức được giao (chỉ tiêu được Quốc hội và Chính phủ giao là 6 - 7%), nhập siêu phấn đấu ở mức thấp hơn chỉ tiêu được giao (chỉ tiêu được Quốc hội và Chính phủ giao là 3,5% kim ngạch xuất khẩu); tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng xã hội tăng khoảng 10 - 11% và chỉ số giá tiêu dùng CPI bình quân cả năm 2017 kiểm soát theo mức Quốc hội giao là khoảng 4%.
Phát biểu chỉ đạo hội nghị, Thủ tướng đánh giá nhiều điểm nổi bật của ngành Công Thương trong năm qua. Trong đó phải kể đến công nghiệp chế biến chế tạo trở thành điểm sáng, đóng góp vào tăng trưởng; bảo đảm cân đối cung - cầu hàng hóa thiết yếu và hàng tiêu dùng, đặc biệt là cân đối điện năng. Thủ tướng khẳng định, công tác cải cách hành chính, tái cơ cấu lại bộ máy hoạt động của Bộ đạt kết quả tốt, theo hướng tinh giản, hiệu quả và có thể nói Bộ Công Thương là bộ làm tốt nhất việc này. Số đầu mối đơn vị, biên chế giảm xuống; một số thể chế quan trọng được ban hành để thực hiện chủ trương Chính phủ kiến tạo phục vụ người dân và doanh nghiệp; bỏ nhiều quy định về điều kiện đầu tư kinh doanh, thủ tục hành chính được bãi bỏ để phục vụ người dân và doanh nghiệp tốt hơn. Bộ Công Thương là điểm nhấn của các bộ, ngành, địa phương trong công tác cải cách hành chính.
Bên cạnh đó, Thủ tướng cũng chỉ ra những mặt còn tồn tại, hạn chế của ngành. Đó là những chỉ tiêu không đạt kế hoạch như khai khoáng giảm sút; nhiều dự án của ngành do quá trình đầu tư, vận hành, quản lý gây thua lỗ kéo dài; một số dự án triển khai chậm không bảo đảm tiến độ, nhất là một số dự án điện; một số dự án chiến lược chưa phát huy hiệu quả, chưa tạo ra động lực như chiến lược phát triển... Việc sắp xếp cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước còn chậm, trong đó có những doanh nghiệp lớn của Bộ chưa được thực hiện như chỉ đạo của Chính phủ. Công tác cán bộ nhiều năm qua có nhiều bất cập, đặc biệt là công tác bổ nhiệm cán bộ trong các tập đoàn, tổng công ty...
Định hướng phát triển trong thời gian tới của ngành, Thủ tướng đề nghị Bộ Công Thương cần hướng tới phát triển nền công nghiệp Việt Nam không dựa vào những lợi thế thiếu bền vững về nguồn tài nguyên tự nhiên. Thay vào đó là chuyển dịch sang nền công nghiệp dựa trên nền tảng sáng tạo, dựa vào khoa học và công nghệ; khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo phải là hướng lâu dài, quan trọng của ngành công nghiệp Việt Nam. Thủ tướng cho rằng, muốn tạo ra sự thay đổi có sức cạnh tranh cốt lõi ở Việt Nam thì phải bắt đầu bằng việc tạo ra môi trường để người dân và doanh nghiệp có thể làm ăn thuận lợi, không bị “chèn ép”. Đây chính là một nhiệm vụ quan trọng của Chính phủ kiến tạo, trong đó có thành viên là Bộ Công Thương. Những gì cản trở do thể chế không tạo điều kiện cho ngành và các doanh nghiệp phát triển thì Chính phủ lắng nghe đề xuất để tháo gỡ cho sản xuất tiêu dùng, thương mại hàng hóa được phát triển.
Đưa ra những giải pháp cho ngành Công Thương trong thời gian tới, Thủ tướng đề nghị, ngành Công Thương cần tập trung giải quyết những tồn đọng ở các dự án đầu tư do Bộ quản lý để sớm thoát ra khỏi khó khăn. Bên cạnh đó, ngành Công Thương phải đảm bảo một số cân đối lớn của nền kinh tế trong trung và dài hạn như: Điện, dầu khí, than đá; không để tình trạng thiếu điện xảy ra trong giai đoạn 2017-2019. Cùng với đó, Bộ Công Thương phải đặt ra một chương trình tiết kiệm năng lượng quốc gia.
Về lĩnh vực thị trường hàng hóa, Thủ tướng đề nghị Bộ cần tiếp tục hội nhập nhanh chóng, tích cực, chủ động; đi liền với đó là xúc tiến thương mại để tiêu thụ hàng hóa của người nông dân và doanh nghiệp. Nâng cao chất lượng quản lý thị trường, nhất là một số mặt tồn tại đầu vào của sản xuất nông nghiệp, hàng giả, hàng lậu làm ảnh hưởng đến thị trường. Đi liền với đó, Bộ phải có cơ chế phù hợp để tổ chức lại thương mại biên giới, thương mại điện tử; phải đẩy mạnh thương mại điện tử trong khu vực nông thôn để người dân có lợi hơn. Đặc biệt, Thủ tướng đề nghị Bộ Công Thương chú trọng hơn đến thị trường nội địa với gần 100 triệu dân có nhu cầu rất cao và cần có chính sách phát triển các mặt hàng công nghiệp quan trọng trong nước như: Ô tô, dược.
Thủ tướng đề nghị ngành Công Thương phải quán triệt tinh thần huy động mọi thành phần kinh tế, bao gồm doanh nghiệp Nhà nước, doanh nghiệp FDI, doanh nghiệp tư nhân, hợp tác xã để phát triển ngành Công Thương Việt Nam. Thủ tướng cũng giao nhiệm vụ cho ngành Công Thương phải đẩy mạnh quá trình công nghiệp phục vụ nông nghiệp, nhất là nông nghiệp công nghệ cao. Cần phát động chiến dịch công nghiệp phục vụ nông nghiệp công nghệ cao, không để người dân gặp khó khăn khi phải nhập khẩu những hàng hóa mà trong nước sản xuất được.
Thủ tướng Chính phủ kỳ vọng vào sự phát triển của ngành Công Thương trong thời gian tới và đề nghị lãnh đạo ngành Công Thương cũng phải có khát vọng phát triển. Những kiến nghị tại hội nghị, Bộ Công Thương tổng hợp để giải quyết những lĩnh vực thuộc thẩm quyền hoặc trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ để tháo bỏ rào cản về thể chế.
Tin, ảnh: MINH MẠNH