Xây dựng trường mầm non cho con em công nhân: Cần cơ chế linh hoạt và đẩy mạnh xã hội hóa

QĐND - Gần 70% công nhân tại các khu công nghiệp-khu chế xuất (KCN-KCX) hiện nay là nữ. Phần lớn trong số họ có con đang ở độ tuổi học mầm non. Việc gửi con ở đâu để có thể yên tâm đi làm đang là nỗi lo lắng lớn đối với họ. Điều mà người lao động rất quan tâm hiện nay là bao giờ con em họ có thể học tại các trường mầm non ở gần nơi mình làm việc?

Xã hội hóa xây dựng trường mầm non

Trong khoảng 10 năm trở lại đây, việc xây dựng trường mầm non trong các KCN-KCX chưa được các cấp quan tâm đầu tư đúng mức. Trong đó, nhiều dự án đầu tư quy hoạch đất sử dụng, nhưng chưa dành quỹ đất để xây dựng trường mầm non, nay phải điều chỉnh lại, gây tốn kém thời gian, khó khăn về hồ sơ thủ tục. Nắm bắt thực tế xã hội và nhu cầu của công nhân, nhiều địa phương có KCN-KCX chủ động xây dựng các mô hình để phát triển trường mầm non. Phó chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh Hứa Ngọc Thuận cho biết: Thành phố đã đưa ra giải pháp tạm thời là điều chỉnh một phần diện tích đất công viên cây xanh để xây dựng trường mầm non, đáp ứng chỗ gửi con của công nhân. Thành phố còn dành nhiều chính sách ưu đãi đẩy mạnh công tác xã hội hóa giáo dục như: Mở rộng đối tượng cho vay vốn kích cầu đối với các dự án đầu tư xây mới trường mầm non, ngân sách hỗ trợ 100% lãi suất… Thành phố có 15 KCN-KCX đang hoạt động và có 23 dự án đầu tư xây dựng trường mầm non được triển khai, sẽ đáp ứng khoảng 6.650 chỗ học. Tuy nhiên, hiện chỉ có 6 dự án đi vào hoạt động, đáp ứng được cho 1.930 trẻ.

Giờ học tập tại Trường Mầm non KCN Tân Tạo, TP Hồ Chí Minh.

Khảo sát các KCN-KCX tại tỉnh Bình Dương cho thấy, có 52.500 trẻ trong độ tuổi học mầm non. Để giải quyết chỗ học cho con công nhân, giai đoạn 2011-2015, Bình Dương đầu tư xây dựng 59 trường mầm non xung quanh các KCN-KCX. Đến nay, đã có 28 trường hoàn thành. Hiện mỗi năm tỉnh giải quyết chỗ học cho hơn 20.000 trẻ là con công nhân, người lao động. Bên cạnh các trường mầm non do ngân sách đầu tư, xung quanh các KCN-KCX tỉnh cũng cho thuê đất dài hạn để các doanh nghiệp xây dựng nhóm lớp, trường mầm non. Bà Phạm Thị Huệ Trang, Trưởng phòng Giáo dục Mầm non, Sở Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) tỉnh Bình Dương nói rằng: "Tỉnh đã đưa ra 8 giải pháp phát triển trường mầm non ở các KCN-KCX. Song để thực hiện thành công, cần sự cố gắng rất lớn của địa phương, của các doanh nghiệp".

Riêng ở Đồng Nai, tỉnh đã cho phép các chủ đầu tư triển khai cùng lúc 3 mô hình: Giao quyền quản lý trường mầm non cho chủ doanh nghiệp trực tiếp đầu tư xây dựng, doanh nghiệp này xây dựng giao doanh nghiệp khác quản lý và doanh nghiệp xây dựng trường mầm non giao địa phương quản lý. Bước đầu, cách làm này đã giúp các doanh nghiệp đa dạng trong việc lựa chọn hình thức đầu tư, góp phần phát triển mạng lưới trường mầm non trên địa bàn. Thế nhưng, mới chỉ có 3 KCN-KCX có trường mầm non dành cho con công nhân.

Theo số liệu thống kê của Bộ Kế hoạch và Ðầu tư, tính đến nay, cả nước có gần 190 KCN-KCX đang hoạt động với gần 2 triệu công nhân. Gần 70% công nhân là nữ, trong đó khoảng 30% trong độ tuổi sinh đẻ và 70% có con ở độ tuổi đi học trường mầm non. Vì vậy, nhu cầu gửi trẻ, nhất là trẻ từ 6 tháng đến 36 tháng tuổi của người lao động tại các KCN-KCX rất lớn.

Chờ cơ chế linh hoạt

Trên thực tế, những giải pháp trên chỉ mang tính tạm thời, chưa mang tính cơ bản, lâu dài. Nguyên nhân là do việc tìm quỹ đất xây dựng trường mầm non hiện nay tại các KCN-KCX theo điều lệ trường mầm non (8m2/trẻ) và chuyển đổi mục đích sử dụng đất rất khó. Các KCN-KCX đã quy hoạch được cấp quỹ đất, nhưng ở xa dân cư, không thuận tiện trong việc đi lại. Những nơi đông công nhân, nhu cầu xây trường lớn lại không tìm được đất sạch do vướng đền bù, giải tỏa. Bên cạnh đó, giáo viên nuôi trẻ cho con công nhân phải làm việc theo chế độ doanh nghiệp, không được hưởng các ưu đãi như các giáo viên mầm non khác, thậm chí không có thời gian nghỉ hè. Bà Phạm Thị Hải, Phó giám đốc Sở GD-ĐT tỉnh Đồng Nai thông tin thêm: "Nhu cầu gửi trẻ vào thứ bảy, chủ nhật và từ 17 giờ đến 22 giờ hằng ngày do công nhân làm việc tăng ca là rất lớn, trong khi các trường mầm non chưa thể đáp ứng được việc giữ trẻ với thời gian như thế. Ngoài ra, phần lớn doanh nghiệp trong KCN-KCX đều là công ty có yếu tố nước ngoài. Hiện chưa có văn bản nào cho phép tổ chức và hoạt động của trường mầm non ngoài công lập có yếu tố nước ngoài nên việc xây trường cũng bị hạn chế".

Để làm tốt việc xây dựng trường mầm non phục vụ con em công nhân, về lâu dài, cần có sự điều chỉnh cơ chế linh hoạt; có các chính sách phù hợp với thực tế. Nghị định 29/2008/NĐ-CP của Chính phủ quy định không được xây dựng trường học trong các KCN-KCX, gây khó khăn trong việc kêu gọi các doanh nghiệp xây dựng nhà trẻ, trường mầm non cho con công nhân. Nghị định số 46/2014/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Luật Đất đai năm 2013, quy định các dự án xã hội hóa khi thuê đất trực tiếp với Nhà nước mới được miễn giảm tiền thuế đất. Trong khi các doanh nghiệp đầu tư vào KCN-KCX không thuê đất trực tiếp từ Nhà nước, mà thông qua công ty hạ tầng KCN, nên không được miễn, giảm tiền thuê đất, gây thiệt thòi cho doanh nghiệp...

Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Thị Nghĩa cho rằng: "Những khó khăn trên cần phải được tháo gỡ từ Chính phủ và các bộ, ngành liên quan, để xây dựng được cơ chế về quỹ đất, thuế hỗ trợ và các chính sách khác cho việc xây trường mầm non, nhất là trường cho con công nhân". Ðể giải quyết vấn đề này, ngoài nỗ lực của các doanh nghiệp tại KCN-KCX, cần có sự tiếp sức từ Nhà nước và huy động nguồn lực xã hội hóa. Trong thời gian chờ đợi những thay đổi căn bản từ các cấp, các địa phương nên chủ động, linh hoạt trong việc quản lý, hỗ trợ phát triển các nhóm lớp, trường mầm non ngoài công lập, đáp ứng tối đa nhu cầu gửi trẻ cho công nhân trên địa bàn.