Phóng viên (PV): Thưa ông, vì sao chúng ta phải lồng ghép việc ứng phó biến đổi khí hậu (BĐKH), phòng, chống thiên tai (PCTT) trong xây dựng NTM?
Ông Nguyễn Minh Tiến: Hai năm qua, với tác động rất cực đoan của BĐKH, thiên tai, như: Sạt lở đất, mưa lũ... gây thiệt hại lớn không chỉ về người mà còn về kinh tế, vật chất, cơ sở hạ tầng ở các địa phương. Đáng lưu ý, thiên tai cực đoan hơn cả những kịch bản mà chúng ta dự báo. BĐKH, thiên tai tác động trực tiếp, tiêu cực đến kết quả xây dựng NTM, thậm chí thiên tai, BĐKH còn kéo lùi thành quả xây dựng NTM, vì chỉ cần một trận lũ quét, mưa bão... xảy ra là cơ sở hạ tầng của không ít địa phương đã được công nhận đạt chuẩn NTM bị hư hỏng nghiêm trọng, phá hoại sinh kế của người dân. Vì thế, chúng ta cần đưa ra tiêu chí chủ động PCTT, ứng phó BĐKH trong xây dựng NTM nhằm xây dựng NTM bền vững.
PV: Vậy trong xây dựng NTM vấn đề ứng phó BĐKH, PCTT được đặt ra cụ thể như thế nào, thưa ông?
Ông Nguyễn Minh Tiến: Trên cơ sở của tiêu chí về bảo đảm yêu cầu chủ động PCTT trong xây dựng NTM, thời gian qua, Tổng cục PCTT và Văn phòng Điều phối NTM Trung ương đã đề xuất một số nội dung. Thứ nhất, Văn phòng Điều phối NTM Trung ương hỗ trợ Tổng cục PCTT xây dựng thí điểm 7 mô hình PCTT ở 7 vùng sinh thái, từ đó rút kinh nghiệm để có thể nhân rộng trong cả nước. Thứ hai, chúng tôi cùng các đơn vị chức năng phối hợp với Tập đoàn Công nghiệp-Viễn thông Quân đội (Viettel) xây dựng thí điểm mô hình cảnh báo thiên tai thông qua ứng dụng công nghệ thông tin, điện thoại di động để cảnh báo sớm cho người dân khi có các đợt mưa lũ kéo dài. Thứ ba, Văn phòng Điều phối NTM Trung ương được sự hỗ trợ của các tổ chức quốc tế trong xây dựng một số mô hình sinh kế cho người dân ở những vùng chịu tác động của BĐKH, như: Mô hình lúa-tôm-cá ở Đồng bằng sông Cửu Long thích ứng với xâm nhập mặn; mô hình cây trồng trên đất dốc ở một số tỉnh miền núi phía Bắc; mô hình “làm nông thuận thiên”... Bên cạnh đó, Văn phòng Điều phối NTM Trung ương cùng Tổng cục PCTT còn tổ chức các hội thảo nhằm tìm ra giải pháp ứng phó với thiên tai và BĐKH một cách hiệu quả nhất. Nội dung về chủ động PCTT và BĐKH không chỉ bó hẹp trong một tiêu chí mà cần phải được lồng ghép trong các tiêu chí trong bộ tiêu chí quốc gia về xây dựng NTM.
    |
 |
|
Nuôi thủy sản trên lòng hồ thủy điện Thác Bà (Yên Bái) là mô hình phát triển kinh tế thích ứng với biến đổi khí hậu. Ảnh: DIỆP ANH |
PV: Để ứng phó với BĐKH, PCTT hiệu quả, xây dựng NTM bền vững, chúng ta phải thực hiện những giải pháp gì, thưa ông?
Ông Nguyễn Minh Tiến: Tôi cho rằng, vấn đề đầu tiên là việc thay đổi nhận thức của cộng đồng, người dân trong ứng phó với thiên tai, BĐKH. Việc PCTT chỉ có thể phát huy được hiệu quả khi xuất phát từ chính trách nhiệm của người dân, cộng đồng trên một nền tảng kiến thức, nhận thức, kỹ năng để ứng phó. Đây là vấn đề cốt lõi trong việc ứng phó với thiên tai. Để làm tốt điều này, chúng tôi đang tăng cường phối hợp cùng các cơ quan chức năng tổ chức các lớp tập huấn, tuyên truyền, trang bị kiến thức cho người dân, cộng đồng, xây dựng các hệ thống cảnh báo ở những vùng thường xuyên hứng chịu thiên tai.
Vấn đề tiếp theo là phải đưa yếu tố PCTT vào ngay từ khi lập quy hoạch, kế hoạch xây dựng cơ sở hạ tầng cho các địa phương, ngay cả các phương án về sinh kế cho người dân cũng phải tính tới điều này. Khi có tình huống xảy ra, chúng ta sẽ chủ động điều chỉnh linh hoạt cho phù hợp. Trước đây, nhiều công trình như đường giao thông, cụm dân cư, nhà văn hóa, trường học... được xây dựng mà chưa tính đến yếu tố tác động của thiên tai, thậm chí một số công trình còn gây ảnh hưởng đến công tác ứng phó khi thiên tai xảy ra.
Bên cạnh đó, trong xây dựng NTM cũng như trong PCTT phải lấy người dân, cộng đồng địa phương làm gốc theo phương châm "4 tại chỗ". Nếu cộng đồng, người dân địa phương chủ động, tích cực trong công tác phòng, chống thì thiệt hại do thiên tai sẽ được giảm thiểu.
PV: Trân trọng cảm ơn ông!
NGHINH XUÂN (thực hiện)