Phóng viên (PV): Ông đánh giá như thế nào về kết quả thực hiện Chương trình OCOP thời gian qua và hướng thực hiện chương trình này trong thời gian tới?

Ông Nguyễn Minh Tiến: Theo Quyết định 490 của Thủ tướng Chính phủ, mặc dù mới triển khai thời gian ngắn nhưng Chương trình OCOP giai đoạn 2018-2020 đã đạt được nhiều kết quả, vượt mục tiêu đề ra. Hiện đã có 4.469 sản phẩm được phân hạng từ 3 sao trở lên. Hầu hết các địa phương cũng đã tập trung vào các sản phẩm hiện có. Chúng tôi sẽ hỗ trợ các địa phương để phát triển các sản phẩm mới trên cơ sở lợi thế vùng nguyên liệu và các nghề truyền thống. Cùng với đó, đào tạo và chuẩn hóa nghề cho người dân nông thôn cũng được triển khai bài bản; bảo đảm tối thiểu 25-30% lao động tham gia Chương trình OCOP. Bên cạnh đó, chúng ta cũng hướng tới mục tiêu khôi phục và phát huy các làng nghề truyền thống, xây dựng những vùng nguyên liệu; nâng cao năng lực cho các doanh nghiệp, chủ thể tham gia chương trình; phấn đấu có 10.000 sản phẩm được phân hạng từ 3 sao trở lên thời gian tới.
Ông Nguyễn Minh Tiến 

PV: Đại dịch Covid-19 đã tác động như thế nào đối với việc thực hiện Chương trình OCOP ở các địa phương thời gian qua, thưa ông?

Ông Nguyễn Minh Tiến: Chương trình OCOP giai đoạn 2018-2020, Việt Nam cũng như cả thế giới chịu ảnh hưởng nặng nề từ tác động của dịch Covid-19. Do đó, việc tiêu thụ các sản phẩm OCOP cũng bị ảnh hưởng do các chuỗi cung ứng bị đứt gãy. Tuy nhiên, mức tiêu thụ của các sản phẩm OCOP vẫn tăng trưởng, tốt hơn so với các sản phẩm thương mại khác. Hầu hết các chủ thể đều cho biết mức tiêu thụ sản phẩm OCOP tăng từ 14-18%. Tổng hợp của một số hệ thống siêu thị cũng cho thấy mức tăng khoảng 14%. Tuy nhiên, cũng có một số sản phẩm trong quá trình liên kết sản xuất, tiêu thụ gặp khó khăn. Giai đoạn 2021-2025, vấn đề liên kết, đặc biệt là gắn kết các chuỗi sản xuất với hệ thống siêu thị vẫn cần được chú trọng. Hướng nữa mà chúng tôi đang triển khai, đẩy mạnh là tiêu thụ sản phẩm qua thương mại điện tử trên cơ sở ứng dụng nền tảng số. Hiện rất nhiều chủ thể và sản phẩm OCOP 4 sao đã được tiêu thụ qua thương mại điện tử, nhất là trong bối cảnh Việt Nam cũng như thế giới vẫn phải sống chung với dịch Covid-19. Chúng ta không chỉ thúc đẩy xúc tiến thương mại, triển lãm, hội chợ mà còn đẩy mạnh hỗ trợ cho các chủ thể có thể trực tiếp bán hàng trực tuyến, kết nối với các sàn thương mại điện tử. Tăng cường chuyển đổi số để đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm OCOP.

PV: Những khó khăn đó có cản trở việc phát triển sản phẩm OCOP?

Ông Nguyễn Minh Tiến: Trong giai đoạn 2018-2020 chúng ta mới tập trung vào những sản phẩm đã có trên cơ sở nâng cấp, cải tiến mẫu mã mà chưa phát triển được nhiều sản phẩm mới. Một số địa phương có các sản phẩm trùng lặp, thiếu sự sáng tạo đột phá những sản phẩm thực sự có giá trị gia tăng. Điểm nữa mà rất nhiều người quan tâm là vấn đề kiểm soát và bảo đảm chất lượng của các sản phẩm. Thông qua việc đánh giá, phân loại các sản phẩm OCOP, các bộ, ban, ngành cũng thấy được thiếu sót, hạn chế của các chủ thể trong vấn đề nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường. Nhiều chủ thể chưa quan tâm nhiều đến vấn đề kết nối vùng nguyên liệu, đăng ký chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu chứng nhận, sở hữu trí tuệ...

Bên cạnh những khó khăn về tiêu thụ thì vấn đề liên kết vẫn còn lỏng lẻo khi nhiều chủ thể nhỏ chưa thực sự hiểu về thị trường, chưa định hướng rõ về phân khúc thị trường, các nhóm sản phẩm, chỉ dẫn địa lý cũng như đăng ký nhãn hiệu tập thể, sở hữu trí tuệ. Do vậy, có thể dẫn tới tranh chấp thương mại. Rất nhiều trường hợp sản phẩm của Việt Nam khi đã thành danh trên thị trường trong nước và thế giới có thể bị làm giả, nhái. Tôi nghĩ trong giai đoạn tới chúng ta phải tăng cường kiểm tra, kiểm soát, giúp các chủ thể giữ vững và nâng cao hơn nữa chất lượng sản phẩm đã có, đặc biệt là phát triển sản phẩm mới. Các chủ thể cũng phải quan tâm đến chỉ dẫn địa lý, bảo hộ về sở hữu trí tuệ.

Sản phẩm quế điếu thuốc của Hợp tác xã Quế hồi Việt Nam và Công ty Cổ phần Sản xuất và Xuất khẩu Quế hồi Việt Nam (Vina Samex) tại huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái. Ảnh: DIỆP ANH - NGUYỄN KIỂM 

PV: Giai đoạn 2021-2025 chúng ta sẽ có cơ chế, giải pháp như thế nào để tháo gỡ khó khăn mà ông vừa nêu để thúc đẩy Chương trình OCOP phát triển?

Ông Nguyễn Minh Tiến: Chương trình OCOP giai đoạn 2018-2020 do triển khai giữa nhiệm kỳ nên chúng ta chưa có bộ cơ chế, chính sách riêng cho Chương trình OCOP. Giai đoạn 2021-2025 chúng ta đã có định hướng rõ về cơ chế chính sách hỗ trợ cho các chủ thể tham gia OCOP, chú trọng vào việc nâng cao năng lực, đào tạo nghề cho lao động tham gia, hỗ trợ đăng ký chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu chứng nhận, sở hữu trí tuệ và kết nối thị trường... Vì thế, giai đoạn 2021-2025, chúng ta sẽ tập trung nhiều những giải pháp về ứng dụng chuyển đổi số để có thể kiểm soát chất lượng các sản phẩm OCOP. Khi các chủ thể tham gia đăng ký vào hệ thống cơ sở dữ liệu thì cơ quan quản lý nhà nước các cấp có thể kiểm tra, giám sát được số lượng sản phẩm cũng như các kênh tiêu thụ bán hàng của các chủ thể. Mặt khác, chúng ta còn có thể hỗ trợ được cho các chủ thể khi có ý kiến phản hồi của khách hàng cũng như hỗ trợ cho các chủ thể để phát triển sản phẩm mới.

PV: Trân trọng cảm ơn ông!

 NGUYỄN NGHINH XUÂN (ghi)