Nguy cơ quá tải bãi thải
Nhà máy Nhiệt điện Duyên Hải 1 (xây dựng tại xã Dân Thành, huyện Duyên Hải, tỉnh Trà Vinh) do Tập đoàn Dầu khí Đông Phương (Trung Quốc) làm tổng thầu, là một trong những phức hợp gồm 4 nhà máy điện than của Trung tâm Điện lực Duyên Hải, chính thức đi vào hoạt động từ tháng 1-2016.
Theo Trung tâm Điện lực Duyên Hải, đây là nhà máy sử dụng công nghệ cận tới hạn, đốt than phun, dầu DO/HFO đốt kèm khởi động, nguồn nguyên liệu chính là than cám. Nhà máy gồm 2 tổ máy, mỗi tổ có công suất 622,5MW. Tổ 1 phát điện thương mại ngày 4-1-2016, tổ 2 phát điện ngày 18-1-2016, đấu nối vào lưới điện quốc gia thông qua trạm 220kV Duyên Hải.
Ông Nguyễn Việt Dũng, Giám đốc Ban Quản lý Dự án nhiệt điện 3 (Tổng công ty Phát điện 1), cho biết: Các tổ máy của Nhà máy Nhiệt điện Duyên Hải 1 đã cung cấp 5,3 tỷ kWh điện, bằng 86,5% kế hoạch sản lượng được giao trong năm 2016 và đạt 135,4% kế hoạch quý III của năm, góp phần đáp ứng nhu cầu thiếu hụt điện cho miền Tây Nam Bộ, đặc biệt trong mùa khô.
Bên cạnh đó, hoạt động của nhà máy cũng để lại một lượng phát thải khổng lồ. Theo ông Nguyễn Việt Dũng, mỗi tháng chất thải rắn thông thường (tro, xỉ than) của nhà máy ước tính khoảng 120.000 tấn và được lưu trữ tại bãi thải của nhà máy.
Bãi chứa chất thải của Nhà máy Nhiệt điện Duyên Hải 1 trước nguy cơ quá tải.
Nhà máy Nhiệt điện Duyên Hải 1.
Theo báo cáo của Chi cục Bảo vệ môi trường (Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Trà Vinh), mỗi ngày Nhà máy Nhiệt điện Duyên Hải 1 sử dụng hơn 12.000 tấn than; lượng tro, xỉ than thải ra hơn 4.500 tấn.
Ông Đồng Văn Lâm, Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Long, lo ngại: Ngay cả địa phương cũng không lường được số lượng xả thải quá lớn của nhà máy này. Với số lượng như vậy, trong năm tới bãi thải sẽ quá tải vì Nhà máy Nhiệt điện Duyên Hải 1 chỉ được quy hoạch với diện tích khoảng 40ha, trong khi số xỉ than này hiện nay vẫn chưa biết xử lý ra sao.
Chưa tuân thủ báo cáo tác động môi trường
Ông Nguyễn Thế Đồng, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) cho biết: Báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) của Dự án Nhà máy Nhiệt điện Duyên Hải 1 được Bộ Tài nguyên và Môi trường phê duyệt tháng 12-2009. Trong tháng 3 năm nay, qua kiểm tra, cơ quan chức năng của tỉnh và của bộ phát hiện dự án tồn tại nhiều vấn đề liên quan đến môi trường và đã yêu cầu nhà máy phải khắc phục triệt để.
Trong đó nổi bật có những giải pháp khắc phục như: Xây dựng, lắp đặt các hệ thống xử lý khí thải, nước thải công nghiệp, sinh hoạt, nhiễm than, nhiễm dầu; bố trí vòi nước tự động để xử lý bụi tại kho chứa than và bãi xỉ. Cơ quan chức năng cũng yêu cầu Nhà máy Nhiệt điện Duyên Hải 1 thu gom chất thải rắn sinh hoạt và hợp đồng với đơn vị có liên quan để xử lý, bố trí khu vực lưu giữ chất thải nguy hại đúng quy định…
Tuy nhiên, theo ghi nhận của ngành chức năng và chính quyền tỉnh Trà Vinh, hoạt động xả thải của Nhà máy Nhiệt điện Duyên Hải 1 vẫn chưa tuân thủ theo ĐTM đã được phê duyệt. Cụ thể, ĐTM quy định nhà máy phải thải tro, xỉ ướt chứ không thải tro, xỉ khô như hiện nay.
Ông Nguyễn Việt Dũng, Giám đốc Ban Quản lý Dự án nhiệt điện 3, thừa nhận: Ban đầu nhà máy dự kiến thực hiện công nghệ xả xỉ ướt, nhưng sau đó phát sinh một số bất cập, chẳng hạn như với phương pháp này, xỉ thải ra không thể tận dụng tái chế các nguyên liệu như phụ gia sản xuất xi măng, bê tông, gạch không nung…
Về vấn đề này, ngày 16-5-2016, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã có công văn yêu cầu Ban Quản lý Dự án nhiệt điện 3 thực hiện phương pháp thải tro, xỉ của Nhà máy Nhiệt điện Duyên Hải 1 theo đúng nội dung báo cáo ĐTM đã được phê duyệt.
Nỗi lo ô nhiễm
Mặc dù mới đưa vào hoạt động thương mại chưa đầy một năm nhưng Nhà máy Nhiệt điện Duyên Hải 1 đã bộc lộ một số vấn đề môi trường nghiêm trọng, gây ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của người dân tại khu vực.
Ông Nguyễn Minh Tâm, Phó chủ tịch UBND xã Đông Hải, huyện Duyên Hải cho biết: Là địa phương lân cận với xã Dân Thành, bị ảnh hưởng trực tiếp từ nhà máy, chúng tôi lo ngại về lâu dài, nhà máy vận hành xả thải khiến nghề làm muối ở đây bị tác động. Người dân xã Đông Hải có nghề làm muối, nếu khói bụi làm muối bị đen, mất màu thì sẽ ảnh hưởng đến giá trị của muối và thu nhập của diêm dân.
Ông Nguyễn Thế Đồng, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường, cho rằng: Mặc dù trước đó Ban Quản lý Dự án nhiệt điện 3 đã có một số biện pháp khắc phục các sự cố tồn tại, vi phạm về bảo vệ môi trường nhưng trong quá trình vận hành vẫn tồn tại một số hạn chế.
Ban quản lý dự án cần tiếp tục cung cấp thêm hồ sơ, tài liệu để chứng minh việc hoàn thành thay đổi quy trình công nghệ chuyển đổi dầu DO sang sử dụng dầu FO; quản lý áp dụng biện pháp giảm bụi phát sinh theo báo cáo đã được phê duyệt, bao gồm cả trồng cây xanh quanh khu vực bãi xỉ và kho than, ông Đồng đề nghị.
Sau khi tiến hành khảo sát và nghe báo cáo, giải trình của đại diện Trung tâm Điện lực Duyên Hải, đồng chí Nguyễn Thiện Nhân nêu nhiều vấn đề mà trước đó cử tri của các xã Dân Thành, Trường Long Hòa, Đông Hải (huyện Duyên Hải) nói riêng và tỉnh Trà Vinh nói chung bức xúc, gửi gắm tới các đại biểu Quốc hội. Trong đó nổi bật là việc Nhà máy Nhiệt điện Duyên Hải 1 đã vận hành từ tháng 1-2016 nhưng thời điểm này vẫn chưa có báo cáo hoàn thiện các công trình bảo vệ môi trường và đến nay, báo cáo này vẫn chưa thực hiện xong.
Ngoài ra, mỗi năm nhà máy xả ra khoảng 1,6 triệu tấn xỉ, sau thời gian hoạt động, bãi chứa xỉ (39 ha) đã gần đầy nhưng số xỉ than này chưa biết sẽ xử lý ra sao. Đặc biệt, nhà máy đang thực hiện việc xả nước thải ra biển bằng đường ống ngầm, điều này có đúng pháp luật hay không. Bên cạnh đó, hiện tại nhà máy đang thực hiện việc thải xỉ khô chứ không phải xả xỉ ướt như báo cáo ban đầu, kéo theo đó là những nỗi lo về môi trường.
Ghi nhận những nỗ lực vượt khó, góp phần tích cực đóng góp năng lượng điện cho quốc gia của Nhà máy Nhiệt điện Duyên Hải 1, đồng chí Nguyễn Thiện Nhân cũng nêu những lo lắng và nguyện vọng của nhân dân là hoàn toàn chính đáng. Bởi vì nơi đây (huyện Duyên Hải) vốn được địa phương quy hoạch phát triển du lịch sinh thái nên bảo đảm môi trường là hết sức quan trọng.
Đồng chí Nguyễn Thiện Nhân đề nghị Nhà máy Nhiệt điện Duyên Hải 1 cần sớm khắc phục, hoàn chỉnh báo cáo về các công trình bảo vệ môi trường, tránh gây những thắc mắc, lo lắng của người dân; lắp đặt hệ thống phun nước để khắc phục tình trạng tro, xỉ thải phát tán gây ô nhiễm không khí; sớm có nghiên cứu thành phần chất trong tro, xỉ để công bố chính thức và có cơ sở để tái chế, sử dụng. Ngoài ra, nhà máy cần xây dựng hệ thống quan trắc từ xa, kết nối với Sở Tài nguyên và Môi trường; mở rộng, gắn bó với cộng đồng, tạo điều kiện cho người dân đến xem quy trình sản xuất, xử lý môi trường để người dân tận mắt chứng kiến nhằm giám sát và có niềm tin môi trường không bị ô nhiễm.
Bài và ảnh: HỒNG HIẾU