Đáp ứng nguyện vọng người dân
Theo số liệu của Công an TP Hồ Chí Minh, số người nghiện ma túy trên địa bàn thành phố hiện nay là hơn 19.000, tăng 7000 người so với năm 2013, trong đó hơn 60% từ các tỉnh nhập cư về, không có địa chỉ quản lý và không có việc làm ổn định. Do bất cập ở chính sách, biện pháp thực hiện cai nghiện nên hầu hết số người nghiện ma túy đang sống ngoài cộng đồng. Mặt khác, khoảng 60% các vụ phạm pháp liên quan đến người nghiện ma túy, trong đó có những vụ án với tính chất vô cùng dã man, tàn bạo. Người nghiện dồn về cùng với tình trạng thất nghiệp khiến tình hình xã hội, an ninh trật tự tại nhiều nơi trên địa bàn thành phố trở nên phức tạp, gây bất an, lo lắng cho cả người dân và chính quyền địa phương.
Tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XIII, Ðoàn đại biểu TP Hồ Chí Minh đã kiến nghị Quốc hội cho phép TP Hồ Chí Minh áp dụng cơ chế quản lý, cắt cơn, giải độc, tư vấn tâm lý cho người nghiện ma túy tại trung tâm tiếp nhận đối tượng xã hội (thay cho các tổ chức xã hội), trong khi chờ tòa án lập hồ sơ ban hành quyết định đưa đi cai nghiện tập trung. Theo đó, thành phố thành lập một số trung tâm xã hội có quyền tiếp nhận, quản lý, cắt cơn giải độc, tư vấn ban đầu cho người nghiện ma túy. Trung tâm sẽ xác định tình trạng nghiện, tiếp nhận, phân loại, đề xuất và chuyển người có quyết định của tòa án áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở chữa bệnh bắt buộc. Khi người nghiện ma túy được đưa vào các trung tâm này, kinh phí ăn uống, nuôi dưỡng thành phố sẽ lo hết. Trong vòng 10-15 ngày từ khi có yêu cầu của xã, phường, trung tâm sẽ hoàn thành hồ sơ để đưa đi cai, thay vì kéo dài nhiều tháng như trước kia.
Trước khi Quốc hội đồng ý, UBND TP Hồ Chí Minh đã quyết định thành lập Ban Chỉ đạo thực hiện Đề án quản lý người nghiện ma túy trong thời gian chờ hoàn thiện thủ tục đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc trên địa bàn. Ông Hứa Ngọc Thuận, Phó chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh, Trưởng ban chỉ đạo, cho biết về quy trình xử lý: Nếu phát hiện người nghiện lang thang, chủ tịch UBND xã, phường, thị trấn lập biên bản và ra quyết định đưa ngay vào trung tâm tiếp nhận xã hội. Tại đây, người nghiện sẽ được chăm sóc cho đến khi hoàn tất hồ sơ, thủ tục và tòa án ra quyết định áp dụng biện pháp cai nghiện bắt buộc theo quy định của Luật Xử lý vi phạm hành chính.
Rất nhiều người dân trên địa bàn TP Hồ Chí Minh cho rằng, nếu vận dụng hợp lý, hiệu quả, đây sẽ là giải pháp hữu hiệu để giải quyết tình trạng người nghiện ma túy trên địa bàn, đồng thời bày tỏ mong muốn đưa người nghiện không nơi cư trú vào trung tâm cai nghiện càng sớm càng tốt. Bà Trịnh Thị Kim Liên, ngụ tại phường 25, quận Bình Thạnh, nêu ý kiến: "Nếu để người nghiện tiếp tục sống lang thang, không ai quản lý rất dễ xảy ra các tệ nạn xã hội và các hành vi phạm pháp. Vì vậy, đưa họ vào các trung tâm cai nghiện bắt buộc sẽ giúp họ sửa chữa khuyết điểm, giảm gánh nặng cho gia đình và xã hội. Thực tế, ngay cả nhiều gia đình có người nghiện cũng muốn chính quyền đưa con em họ vào các trung tâm cai nghiện bắt buộc".
Sẵn sàng tiếp nhận, điều trị
Trao đổi với báo chí bên lề kỳ họp Quốc hội, đại biểu Nguyễn Thị Quyết Tâm, Chủ tịch HĐND TP Hồ Chí Minh, cho biết: Khi vấn đề người nghiện ma túy ở thành phố diễn biến phức tạp, một mặt thành phố đề xuất với Quốc hội, Chính phủ, mặt khác đã có sự chuẩn bị để thực hiện đề án. Hiện tại, TP Hồ Chí Minh đã sẵn sàng về chỗ ăn, chỗ ở, cơ sở y tế để điều trị. Theo đó, thành phố có 14 cơ sở của nhà nước về cai nghiện, dạy nghề cho người nghiện với sức chứa khoảng 32.000 người. Trước mắt, thành phố tiến hành chuyển đổi Trung tâm Giáo dục dạy nghề và giải quyết việc làm Nhị Xuân và Trung tâm Tiếp nhận đối tượng xã hội Bình Triệu thành trung tâm tiếp nhận đối tượng xã hội để làm nơi chăm sóc, điều trị cắt cơn, giải độc, ổn định tâm lý cho người nghiện. Tại hai trung tâm này, công tác chuẩn bị đã được hoàn tất và sẵn sàng tiếp nhận người nghiện không có nơi cư trú ổn định. Đối với người nghiện có nơi cư trú ổn định, nếu gia đình có nguyện vọng thì trung tâm vẫn sẽ tiếp nhận.
Thời gian qua, Tòa án nhân dân TP Hồ Chí Minh cũng đã tổ chức tập huấn cho các tòa quận, huyện về việc xem xét hồ sơ và ra các quyết định hành chính theo quy định. Để thuận tiện, các phiên xét xử người nghiện ma túy được thực hiện tại trung tâm, giống như một phiên tòa lưu động rút gọn. Nếu tòa ra phán quyết cai nghiện bắt buộc, trung tâm sẽ chuyển người nghiện về các cơ sở cai nghiện bắt buộc. Nếu tòa tuyên vô tội thì bắt buộc phải đưa người nghiện ra khỏi trung tâm. Theo Ban giám đốc Trung tâm Giáo dục dạy nghề và giải quyết việc làm Nhị Xuân, đơn vị đã chuẩn bị hai phòng xét xử, mỗi phòng rộng khoảng 100m², để các tòa mở phiên xử lưu động tại đây.
Một vấn đề khác được nhiều người quan tâm là kinh phí chi trả cho đề án cai nghiện của TP Hồ Chí Minh. Theo báo cáo sơ bộ của UBND thành phố, kinh phí dự kiến để cắt cơn, giải độc cho một người nghiện là 4 triệu đồng (trong khoảng thời gian dự kiến 10-15 ngày) cho các phí như: Ăn ở, thuốc điều trị, chữa bệnh... Bà Nguyễn Thị Quyết Tâm cho biết thêm: "Thành phố sẽ cố gắng chi trúng, chi đúng, không vì tiết kiệm mà không thực hiện được nhiệm vụ. Tại kỳ họp HĐND sắp tới, thành phố sẽ xem xét để phân bổ ngân sách cho việc này".
Trong cuộc họp khẩn mới đây của UBND TP Hồ Chí Minh, Trưởng ban Chỉ đạo đề án-ông Hứa Ngọc Thuận khẳng định: "Thành phố sẽ triển khai hiệu quả đề án này, đảm bảo an toàn cho người dân cũng như khách du lịch được an toàn trong Tết Nguyên đán sắp tới". Đây thực sự cũng là một áp lực rất lớn vì từ nay đến cuối năm, còn rất nhiều nhiệm vụ lớn mà thành phố phải tập trung. Tuy nhiên, nếu không giải quyết vấn đề này, sẽ ảnh hưởng rất lớn đến tình hình trật tự, xã hội và phát triển kinh tế của thành phố.