QĐND Online – Đây là phát biểu của đại biểu Lê Thanh Hải (Bí thư Thành ủy TP Hồ Chí Minh) tại buổi thảo luận ở tổ về hai dự án Luật Ngân sách nhà nước (sửa đổi) và Luật Kiểm toán nhà nước (sửa đổi) chiều 29-10.

Theo đại biểu, kỳ này Quốc hội sửa đổi Luật Ngân sách nhà nước (NSNN) là cần thiết và phải sửa làm sao toát lên được quá trình thực hiện cũng như vận hành, trên tinh thần tiết kiệm một cách triệt để. Tiền ngân sách là tiền góp của dân nên sử dụng phải tiết kiệm, hiệu quả nhưng thực tế chưa được như vậy, thậm chí có nhiều mặt việc sử dụng đồng vốn ngân sách hiệu quả không cao; vẫn có tình trạng lãng phí dù đã có nghị quyết Trung ương về vấn đề này.

Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hồ Chí Minh thảo luận tại tổ. Ảnh: Phương Hoa - TTXVN.

Đại biểu Trần Du Lịch (TP Hồ Chí Minh) thì cảm thấy tiếc khi chương trình luật quan trọng này (Luật NSNN) lại thảo luận ghép cùng vào một buổi với luật khác, cho thấy sự đánh giá vai trò của Luật NSNN không đúng mức. Đại biểu cho biết rất kỳ vọng vào Luật NSNN mới sẽ đổi mới căn bản quy trình thiết lập ngân sách, công bố ngân sách, kiểm toán và tuân thủ ngân sách để đảm bảo kỷ cương trong sử dụng ngân sách, nhưng đại biểu tỏ ra thất vọng khi Luật NSNN lần này đổi mới không đáng kể so với luật đang có, vẫn tồn tại cơ chế địa phương và Trung ương lồng ghép. Theo ông, trên tinh thần Hiến pháp thì phải bớt lồng ghép đi để tăng trách nhiệm chính quyền tại địa phương cho minh bạch. Ngay như định nghĩa về ngân sách địa phương tại khoản 3, Điều 4 đã thấy không ổn, không biết phải hiểu ngân sách địa phương theo nghĩa gì. Cứ địa phương nào muốn năm sau được chi nhiều thì “chạy chỉ tiêu, giải ngân” cho hết phần chi trước đó mà không cần tính tới thu được bao nhiêu.

Đại biểu cho rằng, định nghĩa ngân sách địa phương phải phân định rõ thành 2 phần: Thứ nhất là các nguồn thu theo luật định địa phương được thu. Phần thứ 2 là phần chi trong nguồn thu của địa phương, HĐND địa phương có quyền tự chủ với khoản tiền này. “Phần chi của địa phương lấy từ nguồn hỗ trợ của Trung ương thì phải dành cho những khoản đầu tư, như chi cho phát triển giáo dục, y tế… chứ nhất định không được lấy khoản tiền hỗ trợ của Trung ương dành cho địa phương đem đi xây trụ sở như vừa rồi ở nhiều địa phương”, đại biểu Trần Du Lịch nói.

Đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Định Vương Đình Huệ phát biểu tại tổ. Ảnh: Phương Hoa - TTXVN.

Liên quan đến minh bạch thu chi NSNN, ông Vương Đình Huệ, đại biểu đoàn Bình Định (Trưởng ban Kinh tế Trung ương) cho rằng, luật cần tính toán đến những quy định sao cho việc thu chi ngân sách nhà nước đạt hiệu quả cao nhất. Theo đại biểu, dự thảo luật lần này chỉ tính đến kỷ luật ngân sách mà chưa đề cập đến hiệu quả của hoạt động ngân sách là chưa đầy đủ, điều này cần phải được làm rõ và bổ sung thêm.

Ngoài ra, đại biểu cho rằng, trong dự thảo luật lần này cũng nên có quy định về dự toán ngân sách, bởi hiện nay, dự toán ngân sách của chúng ta vẫn mang tính cảm tính nhiều hơn. Trong quá trình làm dự toán thì số liệu của Trung ương và địa phương thường vênh nhau, địa phương muốn thu ít nhưng chi cao, còn Trung ương muốn thu nhiều nhưng lại chi ít. Bên cạnh đó, các khoản thu theo thông lệ quốc tế cần được cho vào thu NSNN. Ví dụ, khoản thu từ tiền cổ tức của các doanh nghiệp nhà nước…nên được đưa vào thu NSNN và sau đó dành cho mục tiêu phát triển. Tương tự như vậy, những khoản thu từ quyền sử dụng đất, xổ số kiến thiết…không nên tính vào khoản thu điều tiết và nên để lại địa phương sử dụng. Làm như vậy sẽ phù hợp với điều kiện thực tế hiện nay và phù hợp với thông lệ quốc tế, đồng thời tạo ra cơ chế thông thoáng cho địa phương phát triển.

Đồng tình với việc sửa luật nhưng theo đại biểu Nguyễn Bá Thuyền (Lâm Đồng) cần phải làm rõ giữa ngân sách địa phương và ngân sách nhà nước; trong đó, các cơ quan ngành dọc cần phải đảm bảo cân đối thu chi để đảm bảo an toàn cho NSNN. Với số ngân sách ít ỏi như hiện nay, nếu cứ phân bổ tràn lan sẽ không đủ. Liên quan đến dự phòng ngân sách, đại biểu này tán đồng với kiến nghị của Chính phủ mức dự phòng ngân sách là 5%, còn đối với bội chi thì không nên quá 5%. Bên cạnh đó, đại biểu Thuyền cũng cho rằng cần có những cơ chế quản lý các loại quỹ đang được hình thành tràn lan (quỹ bảo trì đường bộ, quỹ quốc phòng…) hiện nay. "Bây giờ cơ quan nào cũng lập quỹ để thu tiền của dân, thực tế cho thấy, thu tiền quỹ cũng có thể coi là tiền thuế của người dân. Dường như thu phí của dân là dễ nhất nên cơ quan nào cũng muốn thu. Đại biểu kiến nghị cần phải xem xét lại khái niệm quỹ và có sự quản lý chặt chẽ đối với việc thành lập các loại quỹ này”.

Đại biểu Đặng Đình Luyến (Khánh Hòa) cũng đồng tình về kiến nghị này. Theo đại biểu, hiện nay có tình trạng là rất nhiều cơ quan, đơn vị ngoài sử dụng NSNN còn lập ra quỹ và cách sử dụng khác đi dẫn đến hiện trạng trùng chi cho một nhiệm vụ. Qua tổng hợp cho thấy, hiện nay ở nước ta có trên 50 loại quỹ có nguồn gốc từ NSNN; do đó đại biểu đề nghị trong luật lần này phải có điều chỉnh để quy định việc quản lý, sử dụng các nguồn lực đó tránh trùng lặp, tránh thất thoát. Đại biểu cho biết hiện nay cũng có những văn bản của Chính phủ quy định quản lý sử dụng loại quỹ này nhưng vẫn chưa phải là luật nên dẫn đến trong quá trình thực hiện có sự phân tán, thất thoát, trùng lặp nhau.

Nhằm tăng cường tính minh bạch, đại biểu Nguyễn Thị Thanh Hoa (Bắc Giang) kiến nghị, cần có quy định Quỹ tài chính ngoài ngân sách. Trong thực tế, có nhiều quỹ có nguồn gốc từ NSNN, có cơ chế thu, chi như NSNN nhưng công tác quản lý vẫn còn lỏng lẻo, không kiểm soát được nên hiệu quả sử dụng không cao. Do đó, cần phải có quy định hằng năm Chính phủ phải lập báo cáo kết quả hoạt động của các loại quỹ này theo báo cáo tài chính hằng năm. Đối với chi chuyển nguồn, qua thực tế cho thấy số chi ngày càng tăng. Vì vậy, theo bà Hoa, cần phải khống chế tỷ lệ phần trăm chi chuyển nguồn nhằm tăng cường kỷ luật tài chính trong đầu tư.

Thảo luận về Luật Kiểm toán nhà nước (sửa đổi), nhiều đại biểu ủng hộ nâng địa vị pháp lý Kiểm toán lên nhưng cho rằng: Trong dự thảo luật chưa quy định rõ trách nhiệm của cơ quan kiểm toán cũng như của từng kiểm toán viên, của cán bộ công chức trong cơ quan kiểm toán trong quá trình thực hiện các nhiệm vụ mà chỉ có một quy định chung nhất nói đến trách nhiệm của Tổng kiểm toán nhà nước trước pháp luật về nội dung báo cáo kiểm toán của kiểm toán nhà nước; nhiệm kỳ của Tổng kiểm toán; cơ quan nào có quyền can thiệp, ngăn cản hoạt động kiểm toán; thời gian kiểm toán nên rút bớt lại chỉ còn 45 ngày là tối đa, tránh kéo dài khiến doanh nghiệp không làm ăn được gì...

PHÚC THẮNG