Nhắc tới Sơn La bây giờ là nhắc tới những loại nông sản: Nhãn, xoài, bơ, chanh leo... khắp thị trường trong nước lẫn thị trường quốc tế. Đó cũng là kết quả của quá trình xây dựng nông thôn mới (NTM) ở Sơn La.

Thay cây, đổi con để xây dựng nông thôn mới

Xã Mường Trai (Mường La, Sơn La) vốn là xã di dân để phục vụ xây dựng công trình Thủy điện Sơn La trước đây. Mường Trai là vùng đất bạc màu lại có độ dốc lớn, việc canh tác rất khó khăn. Vì vậy, Đảng bộ, chính quyền và người dân Mường La đã quyết định để xây dựng NTM thành công phải thực hiện tái cơ cấu ngành nông nghiệp một cách hiệu quả, thiết thực. Chủ trương này của Mường La cũng là chủ trương chung của tỉnh Sơn La-chuyển đổi cây trồng kém hiệu quả, đặc biệt là trên đất dốc sang cây ăn quả, những loại cây địa phương có lợi thế như xoài, nhãn và tận dụng mặt nước hồ thủy điện Sơn La phát triển nuôi trồng thủy sản. Con cá tầm được lựa chọn cùng với một số loài thủy sản khác. Cùng với đẩy mạnh nuôi trồng sản phẩm cá tầm, huyện phối hợp cùng các sở, ngành của tỉnh tiến hành xây dựng chỉ dẫn địa lý, thương hiệu, xúc tiến thương mại.

leftcenterrightdel
Vườn na trồng theo hướng hữu cơ của Giám đốc Hợp tác xã Mé Lếch Nguyễn Hữu Tứ (Mai Sơn, Sơn La).

Trò chuyện với chúng tôi, ông Nguyễn Văn Tâm, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), Phó chánh văn phòng NTM huyện Mường La hồ hởi: “Nghị quyết của Huyện ủy đặt mục tiêu đến năm 2020 có một xã đạt chuẩn NTM thì nay huyện đã có 3 xã đạt chuẩn NTM, đồng thời số tiêu chí NTM ở các xã khác cũng tăng lên. Đến nay, huyện không còn xã nào dưới 5 tiêu chí”.

Rời huyện Mường La, chúng tôi tới huyện Mai Sơn gặp ông Cầm Văn Thắng, Trưởng phòng NN&PTNT. Ông Thắng cho biết: “Hiện huyện Mai Sơn có 4 xã NTM, dự kiến cuối năm 2019 sẽ có 6 xã đạt chuẩn NTM. Chúng tôi xác định nếu không tuyên truyền chuyển đổi cây trồng để phát triển kinh tế cho bà con thì xây dựng NTM rất khó thành công. Việc chuyển đổi phải rất thận trọng, tránh làm ồ ạt, lựa chọn cây, con phù hợp, đặc biệt là phải hỗ trợ bà con nông dân thực hiện liên kết sản xuất theo chuỗi gắn tiêu thụ sản phẩm. Ví dụ, một hộ gia đình có 3 ha trồng ngô thì lúc đầu chỉ chuyển 0,5 ha sang cây ăn quả, nếu hiệu quả thì mới làm tiếp. Đặc biệt, khi chuyển đổi cây, con đều phải tính tới khâu chế biến, tiêu thụ sản phẩm. Thứ 7 hằng tuần được chúng tôi lấy làm ngày về cơ sở để lắng nghe tâm tư, nguyện vọng trực tiếp hỗ trợ bà con, từ đó, có những biện pháp hỗ trợ kịp thời”.

Phát triển kinh tế gắn với nâng cao đời sống văn hóa

Chúng tôi tới nhà anh Nguyễn Bá Tuyết, xã viên Hợp tác xã Mé Lếch, xã Cò Nòi. Đưa chúng tôi đi thăm vườn na xanh mướt, quả nào quả nấy đẫy đà to đẹp, anh Tuyết tiết lộ: “Diện tích 1,3 ha trồng na của gia đình tôi thu được hơn 500 triệu đồng, trừ chi phí sản xuất khoảng 100 triệu đồng, còn lãi được khoảng 400 triệu đồng”. Anh Tuyết kể cho chúng tôi nghe rất nhiều về cây na, nào là bí quyết chăm sóc, cách thụ phấn để cây na ra quả to, đồng đều, đẹp mã, chất lượng bảo đảm. Đặc biệt, phải tính toán thời điểm cây na ra quả thu hoạch “né” thời điểm thu hoạch na của tỉnh Lạng Sơn. Anh Tuyết giải thích: “Mình và bà con xã viên xác định không chạy theo số lượng, mà tập trung vào chất lượng, mẫu mã quả na, thời điểm thu hoạch phù hợp mới mang lại hiệu quả kinh tế cao”. Như để chứng minh lời nói, anh hái ngay quả na chín trên cây bằng nắm tay (ước chừng khoảng 350-400 gram) mời tôi thưởng thức. Vị ngọt, thanh mát của na ngay lập tức chinh phục tôi.

Từ chuyện cây na, chuyện chuyển đổi cây trồng rồi đến chuyện xây dựng NTM, anh Tuyết hào hứng bảo: “Chương trình xây dựng NTM đem lại những lợi ích thiết thực cho cuộc sống người dân chúng tôi. Này nhé, có con đường, chúng tôi vận chuyển vừa thuận tiện cho việc bán na không lo bị dập nát, bán được giá hơn. Rồi nhà văn hóa thì giúp chúng tôi có nơi tổ chức văn nghệ, hội họp, bàn chuyện làm ăn chứ không còn phải “mượn” nhà của các gia đình làm nơi tổ chức như trước kia nữa. Sinh hoạt văn hóa, văn nghệ của xã, của bản chúng tôi ngày một vui hơn. Phải phát triển kinh tế thì mới xây dựng được NTM anh ạ. Nhưng xây dựng NTM thì chất lượng cuộc sống phải được nâng lên trong đó không thể thiếu văn hóa, văn nghệ. Hoạt động văn hóa, văn nghệ của bản tôi giờ bản khác cũng phải ghen tỵ đấy".

Như thế là việc chuyển đổi cây, con, vật nuôi phù hợp, mang lại hiệu quả kinh tế góp phần giúp Sơn La thực hiện xây dựng NTM thành công bước đầu với 27 xã đạt chuẩn NTM. Giám đốc Hợp tác xã Mé Lếch Nguyễn Hữu Tứ nhận xét: “Từ khi tỉnh có chủ trương chuyển đổi cây, con, trong đó có cây ăn quả, chúng tôi tích cực thực hiện và thấy rất phù hợp. Tôi nghĩ, để xây dựng NTM bền vững thì việc tái cơ cấu ngành nông nghiệp gắn với chế biến, quảng bá, tiêu thụ sản phẩm là quan trọng”.

Đến cuối năm 2019, tỉnh Sơn La sẽ có 40 xã đạt chuẩn NTM, vượt 5 xã so với mục tiêu của tỉnh đề ra và sớm hơn một năm so với kế hoạch năm 2020. Đây là con số mà cách đây 5 năm khó ai có thể ngờ Sơn La sẽ đạt được. 

Bài và ảnh: NGUYỄN KIỂM