Giữ vững niềm tin
Theo Thống đốc NHNN Việt Nam Lê Minh Hưng: Hệ thống ngân hàng thực hiện theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ là bảo đảm cung ứng đầy đủ tín dụng cho nền kinh tế. Nhưng nguồn vốn tín dụng cùng các chương trình hỗ trợ đều đến từ tiền gửi của người dân và chính DN nên trách nhiệm đầu tiên của các TCTD là phải bảo đảm an toàn hệ thống, an toàn nguồn vốn để ổn định kinh tế vĩ mô. Việc hỗ trợ tín dụng là cần thiết nhưng phải duy trì điều kiện, tiêu chuẩn để bảo đảm an toàn không chỉ cho giai đoạn này mà còn cho nhiều năm tới đây; bởi hệ thống ngân hàng có an toàn, lành mạnh thì mới hỗ trợ tốt cho nền kinh tế. Tuy nhiên, ngành ngân hàng không được phép nới lỏng các điều kiện tín dụng, tháo gỡ các thủ tục, tiêu chuẩn, quy định nội bộ của ngân hàng vì yêu cầu tiên quyết là phải bảo đảm an toàn vốn và an toàn cho hoạt động ngân hàng.
Với sự triển khai tích cực, quyết liệt của cả hệ thống, đến cuối tháng 4-2020, các TCTD đã cơ cấu lại thời hạn trả nợ, giữ nguyên nhóm nợ cho hơn 170.000 khách hàng với dư nợ xấp xỉ 130.000 tỷ đồng; miễn giảm lãi, giữ nguyên nhóm nợ cho hơn 14.000 khách hàng với dư nợ xấp xỉ khoảng 29.000 tỷ đồng; hạ lãi suất dư nợ hiện hữu cho hơn 318.000 khách hàng với dư nợ hơn 980.000 tỷ đồng (mức hạ lãi suất phổ biến 0,5%-2%, thậm chí một số TCTD đã hạ lãi suất tới 2,5% cho khách hàng); cho vay mới với lãi suất ưu đãi thấp hơn so với lãi suất cho vay trước khi có dịch khoảng 1%-2% cho khoảng 150.000 khách hàng với doanh số cho vay mới lũy kế từ ngày 23-1-2020 đạt hơn 500.000 tỷ đồng. Nếu tính trung bình trong gần 1 triệu tỷ đồng đã được các ngân hàng thương mại (NHTM) hạ lãi suất 1% thì lợi nhuận của các NHTM trong năm nay giảm ít nhất 10.000 tỷ đồng và các DN là đối tượng được hưởng số tiền này để khôi phục sản xuất, kinh doanh.
Giảm lãi suất, hỗ trợ thanh khoản
Trao đổi với phóng viên, chuyên gia tài chính-ngân hàng, TS Nguyễn Trí Hiếu nhận định: “Chỉ cần chậm trễ ban hành Thông tư số 01/2020/TT-NHNN sẽ có thể gây ra hậu quả rất lớn, vì hiện nay 70% nguồn vốn trong nền kinh tế là từ tín dụng của hệ thống ngân hàng. Không cơ cấu lại nhanh, không khơi thông vốn được... thì nhiều DN sẽ bị khai tử sau đại dịch. Thông tư số 01/2020/TT-NHNN đã tạo hành lang pháp lý cho các NHTM triển khai cơ cấu nợ, miễn, giảm lãi vay, giữ nguyên nhóm nợ. Nếu không các nhà băng sẽ rất sợ nợ xấu mà không dám hành động quyết liệt".
TS Cấn Văn Lực, chuyên gia Kinh tế trưởng Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) cho hay, việc đẩy nhanh tiếp cận chương trình tín dụng 300.000 tỷ đồng mà các NHTM đang triển khai đòi hỏi thiện chí của cả người dân và DN. Phía DN cũng phải có thiện chí hợp tác với ngân hàng, chứng minh thiệt hại của mình để ngân hàng có căn cứ hỗ trợ. Chưa kể, gói hỗ trợ này là tiền túi của ngân hàng, chứ không phải là tiền ngân sách. “Việc nhiều DN kêu chậm được ngân hàng cơ cấu nợ, chậm tiếp cận gói 300.000 tỷ đồng có lẽ là tương đối nóng vội. Rõ ràng, vấn đề này đòi hỏi cả hai bên cần nỗ lực nhiều hơn để tìm tiếng nói chung. Ví dụ, để hưởng ưu đãi giãn nợ, giảm lãi vay 1%-2%, DN nên thiện chí chứng minh sự thiệt hại bởi dịch Covid-19 chứ không nên coi đó là điều kiện, thủ tục ngân hàng đưa ra để làm khó. Ngân hàng chấp nhận giảm lợi nhuận để hỗ trợ DN, họ phải hỗ trợ đúng đối tượng. Nếu không, sau này, ngân hàng sẽ bị quy trách nhiệm khi thanh, kiểm tra. Chưa kể, ngân hàng huy động tiền gửi của người dân, nên cho vay cũng phải thận trọng để bảo toàn vốn”, TS Cấn Văn Lực nói.
Ông Lê Đức Thọ, Chủ tịch Hội đồng quản trị Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam (VietinBank) chia sẻ, VietinBank đã giảm lãi suất trước, hỗ trợ thanh khoản, tập trung vào các DN chịu tác động trực tiếp của dịch Covid-19 trong lĩnh vực hàng không, du lịch, xuất nhập khẩu. Bên cạnh đó, việc hạ thấp chuẩn tín dụng sẽ để lại hệ quả nợ xấu. Tuy nhiên, VietinBank bằng nhiều giải pháp đang nỗ lực cho khách hàng đủ điều kiện, có phương án tốt giải ngân vốn một cách nhanh nhất. “Đối với các lĩnh vực thiết yếu, chúng tôi chỉ đạo rất nghiêm túc giảm ngay lãi suất 2%-2,5%/năm so với mức thông thường. Các trường hợp còn lại tùy mức độ ảnh hưởng bởi dịch, giảm 0,5%-1,5%/năm”, ông Lê Đức Thọ nhấn mạnh.
Theo ông Nghiêm Xuân Thành, Chủ tịch Hội đồng quản trị Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank): “Việc ban hành thông tư mới đã hỗ trợ các DN bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19. Đây là hành lang pháp lý để ngân hàng cơ cấu lại thời gian trả nợ mà không bị chuyển nhóm nợ. Các ngân hàng có thể tiếp tục cho vay mới với DN bị ảnh hưởng bởi dịch”. Tuy nhiên, lãnh đạo Vietcombank cũng lo lắng bởi ngân hàng đi huy động vốn rồi cho vay lại, trong khi vẫn phải nỗ lực cắt giảm chi phí, giữ hoạt động an toàn. “Điều này lý giải vì sao có một số DN phương án kinh doanh chưa bảo đảm, không có vốn tự có... chưa tiếp cận được vốn. Chúng tôi sẵn sàng chia sẻ lợi nhuận, tăng số hóa để phục vụ nhanh hơn, chứ không thể giảm chuẩn tín dụng, vì trong môi trường này sẽ để lại rất nhiều rủi ro”, ông Nghiêm Xuân Thành bày tỏ.
Cùng nhau vượt qua khó khăn
Nhận định khả năng tiếp cận vốn ngân hàng của DN, ông Trương Gia Bình, Chủ tịch Hiệp hội Nông nghiệp số Việt Nam đánh giá, về phía ngân hàng, việc triển khai các gói tín dụng hỗ trợ này không chỉ là sự chia sẻ lợi nhuận mà còn là thách thức không nhỏ bởi ảnh hưởng của dịch bệnh có thể khiến DN không có khả năng trả nợ đúng hạn. Từ đó gia tăng tỷ lệ nợ quá hạn, nợ xấu, thậm chí dẫn đến khủng hoảng tài chính và ảnh hưởng đến cả nền kinh tế. Đây chính là áp lực rất lớn cho các NHTM nên quá trình triển khai sẽ có sự thận trọng nhất định để đảm bảo giải quyết được nhiều mục tiêu cùng một lúc, đồng thời hạn chế tối đa các rủi ro nêu trên. Trong khi đó, có một số DN đang than khó khi không thể tiếp cận nguồn vốn từ gói này. Để vay được vốn, DN phải chứng minh được thiệt hại (kết quả kinh doanh sụt giảm) do dịch Covid-19, mục đích sử dụng vốn cũng như khả năng trả nợ. Đây là vấn đề không phải DN nào cũng đáp ứng được ngay, nhất là các DN nhỏ và vừa với năng lực còn nhiều hạn chế.
Ông Nguyễn Văn Thân, Chủ tịch Hiệp hội DN nhỏ và vừa Việt Nam khẳng định, ở bất cứ tình huống nào, sự hỗ trợ của ngành ngân hàng cũng rất quý, trong bối cảnh này nó lại càng có ý nghĩa, bởi các DN nhỏ và vừa đang gặp nhiều khó khăn. Việc giãn nợ, có nghĩa là DN đến thời kỳ trả nợ mà chưa trả được nhưng ngân hàng chưa chuyển nhóm nợ thành nợ xấu mà giãn nợ, giúp DN tập trung sản xuất, kinh doanh. Ngoài ra, giảm lãi suất giúp cho DN giảm được chi phí trong sản xuất, vượt qua khó khăn. Về phía điều hành, chúng tôi cũng đánh giá cao thời gian qua NHNN Việt Nam đã giữ ổn định giá trị đồng tiền, ổn định kinh tế vĩ mô. Việc hỗ trợ DN nhỏ và vừa cũng là một phần trong việc hỗ trợ nền kinh tế để cùng nhau vượt qua khó khăn.
Bài và ảnh: NGUYỄN ANH VIỆT