Doanh nghiệp Việt Nam - Thuyền nhỏ vượt sóng lớn

QĐND - Đầu năm 2014, trong một cuộc trao đổi với tôi về kinh tế Việt Nam, một chuyên gia kinh tế nói rằng, ông rất tâm đắc với bức tranh của họa sĩ người Nhật Bản Katsushika Hokusai. Trong bức tranh ấy, có những chiếc thuyền nhỏ khéo léo lách giữa các ngọn sóng lớn để đi lên. Đó là hình ảnh gợi ra nhiều suy nghĩ. Để vượt sóng lớn thời hội nhập, doanh nghiệp Việt Nam không cứ phải cần con thuyền to, mà nhất định cần những người “thuyền trưởng giỏi”-những doanh nhân tài năng. 

Nền kinh tế của chúng ta vẫn đang trong quá trình tái cơ cấu để tăng tính hiệu quả. Trong đó, việc tái cơ cấu các tập đoàn, tổng công ty nhà nước thu hút sự chú ý đặc biệt của công luận bởi đây là những doanh nghiệp có quy mô lớn, nhân lực dồi dào, nắm nhiều tài nguyên quan trọng của quốc gia. Thế nhưng, nếu chỉ tập trung vào các doanh nghiệp nhà nước thì chưa hẳn đã tạo ra sự phát triển vượt bậc, bền vững của kinh tế đất nước. Kinh nghiệm quốc tế chỉ ra rằng, việc kiến tạo một môi trường thuận lợi để khuyến khích sự phát triển của doanh nghiệp nhỏ và vừa là một yếu tố vô cùng quan trọng đối với sự thịnh vượng của nền kinh tế.

Sản xuất hàng dệt may xuất khẩu tại Công ty TNHH Thương mại Đại Lợi, trong Khu công nghiệp Thổ Tang. Ảnh: TTXVN

Hiện nay, nước ta có hơn 500.000 doanh nghiệp, trong đó chủ yếu là doanh nghiệp nhỏ và vừa, chiếm 97,5% tổng số doanh nghiệp đang hoạt động. Hằng năm, các doanh nghiệp nhỏ và vừa đóng góp khoảng 40% GDP và thu hút 51% lực lượng lao động của cả nước. Như vậy có thể thấy, doanh nghiệp nhỏ và vừa đang là trụ cột của kinh tế Việt Nam.

Nhắc đến doanh nghiệp nhỏ và vừa, người ta thường nghĩ tới sự yếu ớt với vốn mỏng, công nghệ lạc hậu, nhân lực yếu… Nhưng có lẽ, suy nghĩ này dần phải thay đổi khi mà nền kinh tế tri thức ngày càng ảnh hưởng chi phối trong xã hội. Một doanh nghiệp thịnh vượng hay suy thoái không hoàn toàn do nó dày vốn hay mỏng vốn, mà do khả năng sáng tạo, tính linh hoạt, năng lực điều hành của chủ doanh nghiệp và đội ngũ nhân viên.

Hầu hết mọi người đều biết mạng xã hội facebook, nhưng không phải ai cũng biết rằng, công ty của Mỹ này mới ra đời cách đây 10 năm do Mark Zuckerberg-lúc đó đang là sinh viên của Đại học Harvard, sáng lập. Trong 10 năm, từ chỗ là một công ty siêu nhỏ của một chàng sinh viên với chiếc máy tính xách tay, facebook đã trở thành một trong những doanh nghiệp công nghệ nổi tiếng nhất thế giới với giá trị tài sản ước tính khoảng 115 tỷ USD. Theo thông tin mới nhất, chỉ trong một năm vừa qua, Mark Zuckerberg đã kiếm thêm 15 tỷ USD, nâng tổng tài sản cá nhân của anh lên thành 34 tỷ USD. Facebook lớn nhanh như thổi, kiếm siêu lợi nhuận như vậy không phải vì có một số vốn lớn lúc khởi điểm, mà bởi đây là một công ty đã đưa ra được một giải pháp đầy sáng tạo để liên kết mọi người thông qua mạng xã hội.

Đầu năm 2014, chúng ta cũng chứng kiến hiện tượng lập trình viên Nguyễn Hà Đông đã gây nên một “trận bão” truyền thông với trò chơi Flappy Bird, được thiết kế rất đơn giản nhưng độ khó rất cao. Chỉ trong một thời gian ngắn, trên toàn thế giới đã có tới hơn 50 triệu người tải Flappy Bird về chơi. Đến nỗi Nguyễn Hà Đông đã phải tự gỡ trò chơi này xuống vì nó gây nghiện quá mức với nhiều người. Vào cùng thời điểm đó, Nguyễn Hà Đông tạo ra 3 trò chơi được nằm trong tốp 10 trò chơi được tải về nhiều nhất trên phạm vi toàn cầu của Công ty Apple (Mỹ). Như vậy, đất nước chúng ta cũng có những nhân tài đầy tiềm năng để trở thành những doanh nhân đặc sắc, phát triển kinh doanh theo hướng riêng. Điều quan trọng là chúng ta có những cơ chế nào để khuyến khích sự sáng tạo và những bước đi táo bạo của những tài năng trẻ ấy.

Quy mô doanh nghiệp-điểm hạn chế của doanh nghiệp nhỏ và vừa, lại chính là lợi thế, nếu xét đến khả năng thích ứng khi tình hình thay đổi. Một doanh nghiệp khổng lồ có số vốn hàng tỷ USD, với hàng chục nghìn lao động chắc chắn sẽ chuyển đổi hướng sản xuất, kinh doanh khó khăn hơn nhiều so với một doanh nghiệp nhỏ và vừa chỉ có vài chục lao động. Với tính linh hoạt của mình, doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể đáp ứng nhu cầu của những thị trường ngách, nơi mà doanh nghiệp lớn không bao giờ có thể kham xuể, bởi doanh nghiệp lớn thì phải sản xuất hàng loạt mới có lãi.

Lâu nay, nền kinh tế Việt Nam bị lỡ nhiều cơ hội nhận đầu tư do công nghiệp phụ trợ kém phát triển. Trong khi đó, doanh nghiệp nhỏ và vừa chính là những doanh nghiệp phù hợp để làm công nghiệp phụ trợ. Anh Nguyễn Anh Minh, Giám đốc Công ty TNHH Dynapac, cho biết, nhờ "chen chân" được vào hệ thống cung cấp hộp các-tông cho các nhà máy Samsung tại Việt Nam, công ty anh “làm không kịp thở”. Xu hướng các tập đoàn lớn vào Việt Nam ngày càng nhiều, sẽ tạo ra cơ hội vàng cho các doanh nghiệp công nghiệp phụ trợ. Chỉ cần nhanh nhạy một chút, các doanh nhân có thể tìm được những nguồn việc ổn định cho công ty mình.

Như thế có thể thấy, doanh nghiệp nhỏ và vừa rất quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam. Tuy nhiên, để hệ thống các doanh nghiệp này phát triển được thì rất cần các chính sách khuyến khích, cần sự minh bạch, sòng phẳng trong việc tiếp cận các cơ hội làm ăn, tiếp cận vốn. Phải làm sao để người dân có ý tưởng kinh doanh tốt dám đứng ra lập công ty và có thể làm giàu nhờ công ty ấy. Nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa phát triển tốt có thể cộng hưởng với nhau, liên kết với nhau, hỗ trợ nhau sẽ tạo ra một đội quân doanh nghiệp mạnh và năng động.