Phóng viên Báo Quân đội nhân dân đã có cuộc trao đổi với ông Trần Thanh Hải, Phó cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) liên quan đến những vấn đề trên.
Doanh nghiệp đã gia tăng khả năng thích ứng
Phóng viên (PV): Theo ông, trong đại dịch Covid-19, những mặt hàng nào đã phát huy được thế mạnh khai thác từ thị trường và những mặt hàng nào đang bị ảnh hưởng?
Ông Trần Thanh Hải: Có thể thấy, nhóm mặt hàng vẫn duy trì được sự tăng trưởng cao chính là nhóm hàng đồ gỗ nội thất, máy móc, thiết bị điện tử, máy tính, máy tính bảng và các thiết bị liên lạc cá nhân như điện thoại di động. Đây là những sản phẩm mặc dù trong bối cảnh giãn cách xã hội thì nhu cầu tiêu dùng vẫn rất cao. Còn những nhóm hàng ảnh hưởng trong năm 2020 có thể thấy rõ là nhóm hàng dệt may và da giày. Đây là hai nhóm hàng nhu cầu tiêu dùng giảm xuống trong bối cảnh người dân phải thắt chặt chi tiêu nên có tác động mạnh đến hoạt động xuất khẩu trong năm 2020.
PV: Dịch Covid-19 vẫn diễn biến phức tạp, doanh nghiệp và các cơ quan quản lý cần lưu ý những gì, thưa ông?
Ông Trần Thanh Hải: Nhìn lại năm 2020, khi Việt Nam vừa thực hiện phòng, chống dịch Covid-19, vừa thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế, điều đáng mừng nhất là khả năng thích ứng của các doanh nghiệp. Các doanh nghiệp đã nhanh chóng chuyển đổi, tìm các nguồn cung nguyên liệu mới, thị trường mới, khắc phục những khó khăn về đứt gãy của chuỗi cung ứng. Kim ngạch xuất siêu đến 19 tỷ USD trong năm 2020 chính là sự ghi nhận khả năng thích ứng của các doanh nghiệp. Có thể nói, dịch Covid-19 cũng đã làm cho các doanh nghiệp phải đẩy nhanh quá trình tái cấu trúc và thích ứng nhanh hơn.
Năm 2021, trong trường hợp dịch bệnh có thể thuyên giảm thì tác động của dịch Covid-19 vẫn sẽ còn lâu dài, ít nhất trong một vài năm nữa. Ngoài dịch bệnh thì thị trường vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro khác, các doanh nghiệp cần phải đặc biệt lưu ý đến yếu tố này, không thể chủ quan.
Việt Nam đã có các hiệp định thương mại tự do với hầu hết các thị trường cơ bản, những thị trường lớn trên thế giới. Vì vậy, các doanh nghiệp phải tổ chức sắp xếp lại, tìm hiểu cho kỹ và vận dụng được tốt hơn các lợi thế từ các hiệp định này. Còn các vấn đề về quản trị, về nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cũng như các yếu tố về cải cách hành chính để hỗ trợ cho doanh nghiệp sẽ là những vấn đề về lâu dài Việt Nam vẫn phải kiên trì cải thiện.
Đa dạng hóa các phương tiện vận chuyển
    |
 |
| Hoạt động sản xuất tại Công ty TNHH Eurolink (Hà Nội). |
PV: Trong những tháng cuối năm 2020, vấn đề thiếu container rỗng đã ảnh hưởng lớn đến giá cước vận tải biển. Đến nay, tình trạng này đã được giải quyết ra sao, thưa ông?
Ông Trần Thanh Hải: Trong những tháng cuối năm 2020, giá cước tàu biển cũng như cước thuê container rỗng đã tăng cao bất thường. Nguyên nhân là do tác động từ đại dịch Covid-19, các cảng trọng điểm tại khu vực châu Âu và Bắc Mỹ thiếu năng lực bốc dỡ cũng như xử lý hàng hóa. Đây là nguyên nhân chính gây ùn tắc ở các cảng dẫn đến việc các tàu container thông quan rất chậm. Tình trạng này đã được các cơ quan, bộ, ngành của Việt Nam vào cuộc, giải quyết. Cụ thể, Bộ Giao thông vận tải, đơn vị quản lý nhà nước về hàng hải đã phối hợp với Bộ Công Thương có những buổi làm việc với các hãng tàu, hiệp hội chủ hàng cũng như các doanh nghiệp dịch vụ logistics để tìm hiểu cũng như đưa ra giải pháp. Bộ Giao thông vận tải cũng chủ trì thành lập đoàn kiểm tra để kiểm tra việc công bố công khai các thay đổi liên quan đến cước phí. Mặt khác, tìm ra giải pháp cùng với các hãng tàu để có thể gia tăng lượng container rỗng đưa về Việt Nam.
PV: Việc thiếu container rỗng đã cho chúng ta thấy những cảnh báo gì thưa ông?
Ông Trần Thanh Hải: Tình trạng cước phí vận tải biển tăng cao, thiếu container rỗng xảy ra khá đột ngột, gây khó khăn cho các doanh nghiệp xuất nhập khẩu. Do vậy, việc chuẩn bị những kịch bản ứng phó với các yếu tố rủi ro tiềm ẩn sẽ là một bài học rất lớn cho các doanh nghiệp nói chung và các doanh nghiệp xuất nhập khẩu nói riêng.
Ngoài ra, đa dạng hóa thị trường cũng là một trong những vấn đề cần được lưu ý. Còn trong khâu logistics, chúng ta có thể đa dạng hóa các phương tiện. Đối với vận chuyển đi châu Âu, ngoài phương thức về đường biển, Việt Nam đã có phương thức vận chuyển bằng đường sắt thông qua tuyến liên vận đi qua Trung Quốc, Kazakhstan, Nga, Belarus... sang đến châu Âu. Đây là kênh vận chuyển mà các doanh nghiệp Việt Nam trong thời gian vừa qua chưa biết đến nhiều và chưa tích cực khai thác. Dịp này cũng sẽ là cơ hội để các doanh nghiệp tìm hiểu và khai thác, vừa đa dạng hóa phương thức vận chuyển, vừa giảm bớt yếu tố phụ thuộc cũng như tác động của việc tăng giá cước, thiếu container.
PV: Trân trọng cảm ơn ông!
VŨ DUNG (thực hiện)