Để xuất khẩu bền vững vào các thị trường FTA: Doanh nghiệp Việt cần bắt nhịp kịp với thị trường

Trao đổi thương mại hai chiều Việt Nam - EU tăng trưởng rất mạnh

Chia sẻ tại hội thảo, bà Nguyễn Thảo Hiền, Phó vụ trưởng Vụ thị trường châu Âu - châu Mỹ, Bộ Công Thương đã chia sẻ bức tranh xuất khẩu vào thị trường EU sau 2 năm thực thi Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA).

Theo bà Nguyễn Thảo Hiền, sau hơn hai năm thực thi EVFTA, xuất khẩu của Việt Nam sang EU đã ghi nhận kết quả khả quan.

Theo đó, năm 2021 và những tháng đầu năm 2022, trao đổi thương mại hai chiều Việt Nam - EU tiếp tục đà phục hồi và tăng trưởng rất mạnh, kể cả so với thời kỳ trước đại dịch. Hiệp định EVFTA đã hỗ trợ tích cực cho hàng hóa Việt Nam và EU tiếp cận thị trường của nhau, đáp ứng nhu cầu đa dạng hóa nguồn cung của cả hai bên.

“EU hiện là đối tác thương mại hàng đầu của Việt Nam và là thị trường xuất khẩu lớn thứ ba với tốc độ tăng trưởng xuất khẩu bình quân đạt 7,5%, chiếm tỷ trọng bình quân 13,6% trong tổng xuất khẩu của cả nước (2015 - 2021)”, bà Nguyễn Thảo Hiền chia sẻ.

Các diễn giả tại hội thảo. Ảnh: Báo Công Thương

Ở chiều ngược lại, Việt Nam đã vượt Singapore trở thành đối tác thương mại lớn nhất của EU trong khối ASEAN và đứng vị trí thứ 11 trong số các nước cung ứng hàng hóa lớn nhất vào EU (năm 2021- theo Eurostat).

Cùng với đó, xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang hầu hết các thị trường trong khối EU đều ghi nhận sự tăng trưởng tốt và chứng kiến sự chuyển dịch tích cực; không chỉ tập trung vào các thị trường lớn, cửa ngõ EU như Đức, Hà Lan, Pháp… mà xuất khẩu đang dần được đẩy mạnh sang các thị trường nhỏ hơn, thị trường ngách như tại Bắc Âu, Đông Âu hay Nam Âu.

Đáng chú ý, cơ cấu các mặt hàng xuất khẩu vào EU cũng có xu hướng mở rộng và đa dạng hóa khi không chỉ các mặt hàng chủ lực đạt tốc độ tăng ấn tượng. Đặc biệt, EU là thị trường nhập khẩu lớn thứ hai thế giới với quy mô nhập khẩu khoảng 2,1 nghìn tỷ EUR (năm 2021), trong khi thị phần hàng hóa nhập từ Việt Nam mới chỉ chiếm gần 2% (theo Eurostat); cơ cấu xuất nhập khẩu hàng hóa giữa Việt Nam - EU cũng phần nhiều mang tính bổ trợ, không cạnh tranh trực tiếp. Do vậy dư địa thị trường còn tương đối lớn để các doanh nghiệp đẩy mạnh khai thác trong thời gian tới.

Những lưu ý nào cho doanh nghiệp Việt Nam gia tăng xuất khẩu vào châu Âu?

Thời cơ là hiện hữu, tuy nhiên, theo các chuyên gia, để tận dụng tối đa ưu đãi từ EVFTA vẫn còn không ít thách thức, đặc biệt trong bối cảnh tình hình quốc tế dự báo vẫn diễn biến phức tạp, khó lường, nhất là các bất ổn địa chính trị khu vực và toàn cầu, tiềm ẩn nhiều rủi ro suy thoái kinh tế, gián đoạn chuỗi cung ứng...

Đưa ra khuyến nghị cho các doanh nghiệp Việt Nam gia tăng xuất khẩu vào EU trong thời gian tới, ông Jean Jacques Bouflet, Phó chủ tịch EuroCham nhấn mạnh, thách thức chính của doanh nghiệp Việt Nam là phải bảo đảm phát triển xuất khẩu bền vững, bảo đảm yêu cầu phát triển sản xuất xanh, sản phẩm xanh, phát triển bền vững, đáng tin cậy.

“Doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam cần xây dựng thương hiệu riêng cho mình, hạn chế xuất khẩu thô, nâng cao năng lực chế biến. Ngoài ra, để tận dụng hiệu quả EVFTA mang lại, các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam cần tập trung tối đa nguồn lực để đẩy mạnh xuất khẩu trong thời gian tới, nhanh chóng tăng thị phần trong thị trường nhập khẩu nông sản của EU, trước khi EU triển khai ký kết FTA với các đối thủ cạnh tranh tiềm năng của Việt Nam”, ông Jean Jacques Bouflet lưu ý.

Doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam cần xây dựng thương hiệu riêng cho mình, hạn chế xuất khẩu thô, nâng cao năng lực chế biến.... Ảnh minh họa: Bộ Công Thương

Ở góc độ khác, qua kinh nghiệm xuất khẩu của ngành lương thực, bà Lý Kim Chi, Chủ tịch Hội lương thực thực phẩm TP Hồ Chí Minh (FFA) chia sẻ: Doanh nghiệp Việt Nam phải bắt nhịp kịp với thị trường để đưa ra những sản phẩm thị trường cần.

“Điển hình như với thị trường Nhật Bản, đây là thị trường dân số già, người lớn tuổi nhiều hơn người trẻ, do đó khi xuất khẩu vào thị trường này các doanh nghiệp phải làm những sản phẩm xanh, phù hợp với lứa tuổi”, bà Lý Kim Chi nói.

Nhấn mạnh việc không bắt nhịp được thị trường khiến doanh nghiệp bị lỡ mất nhiều đơn hàng, bà Lý Kim Chi dẫn chứng việc mới đây nhất, một nhà máy chế biến mỳ ăn liền của Việt Nam đã nhận được đơn hàng rất lớn từ Mỹ. Khi gửi mẫu, giá cả khách hàng đều chấp nhận. Tuy nhiên có một điểm là khách hàng không chấp nhận sử dụng nắp nhôm trên ly mỳ. Khách hàng đã phản hồi và hướng dẫn sửa đổi, tuy nhiên doanh nghiệp không chịu và doanh nghiệp đã bỏ lỡ đơn hàng.

"Chuyện về nắp ly mỳ, hay khay nhựa đựng sản phẩm thủy sản cho thấy việc bắt nhịp thị trường là không đơn giản khi doanh nghiệp không thay đổi. Vì vậy, doanh nghiệp buộc phải nghiên cứu sâu thị trường, nghiên cứu tiêu chuẩn thị trường, thay đổi mẫu mã theo nhu cầu”, bà Lý Kim Chi nhấn mạnh.

Nhấn mạnh sản xuất xuất khẩu bền vững sẽ là chìa khóa thành công cho các doanh nghiệp trong tương lai, bà Nguyễn Thảo Hiền, Phó vụ trưởng Vụ Thị trường Âu - Mỹ lưu ý, các doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động nắm bắt, điều chỉnh kế hoạch sản xuất và kinh doanh bài bản để kịp thời thích nghi với các yêu cầu, quy định mới của thị trường, tham gia hiệu quả, bền vững vào chuỗi cung ứng.

Cùng với đó, nỗ lực xanh hóa sản xuất, cũng như thực hiện các trách nhiệm xã hội, bảo vệ môi trường cần được chú trọng và đẩy mạnh hơn nữa. Theo đó, đổi mới công nghệ, đầu tư dây chuyền máy móc hiện đại theo tiêu chuẩn quốc tế, hướng đến các tiêu chí sản xuất xanh, sạch, thân thiện môi trường và đảm bảo các điều kiện cho người lao động là nhóm giải pháp cần thiết...

THẢO NGUYÊN