QĐND Online - Sáng 24-11, thảo luận tại hội trường về dự án Luật tổ chức chính quyền địa phương, vẫn còn không ít ý kiến đại biểu Quốc hội (ĐBQH) trái chiều nhau về việc tổ chức hay không tổ chức Hội đồng Nhân dân (HĐND) ở các cấp quận, phường.

Các ĐBQH cho rằng, dự thảo Luật chưa phân định được rõ quyền hạn, chức năng và nhiệm vụ của chính quyền các cấp.

Đại biểu cũng “rối” với 2 cấp, 3 cấp

Vấn đề mô hình tổ chức chính quyền địa phương là nội dung các đại biểu còn nhiều ý kiến khác nhau. Đa số các ý kiến cho rằng ở đâu có chính quyền địa phương, có UBND thì phải có HĐND vì qua hoạt động thực tế, cấp quận, phường vẫn cần có tổ chức HĐND để đảm bảo quyền lực thuộc về nhân dân.

Tuy nhiên, cũng có ý kiến đại biểu cho rằng, việc bỏ HĐND cấp quận, phường là cần thiết, tạo nên sự đổi mới đem lại lợi ích cho nhân dân, tinh giản bộ máy Nhà nước, biên chế, giảm đáng kể gánh nặng cho ngân sách nhà nước.

Đại biểu Quốc hội tỉnh Kiên Giang Danh Út phát biểu ý kiến. Ảnh: Nguyễn Dân - TTXVN.

Tại phiên thảo luận, ĐB Danh Út (Kiên Giang) nêu ý kiến, dự thảo Luật chưa thống nhất và còn quá nhiều nội dung đưa ra 2-3 phương án, nhất là khi đề cập tới mô hình tổ chức chính quyền địa phương. Thêm nữa, dù là lần đầu tiên dự thảo Luật đưa ra lấy ý kiến của các ĐBQH nhưng bản dự thảo chưa nêu được ưu, nhược điểm của những phương án đưa ra, những thuận lợi, hay khó khăn đối với các phương án khiến ĐBQH thiếu cơ sở tin tưởng, thảo luận.

Tuy nhiên, theo ĐB Danh Út, sau rất nhiều cuộc tranh luận, câu chuyện bỏ hay không bỏ HĐND quận, huyện, phường đã khép lại. Hiến pháp đã quy định cấp chính quyền địa phương có HĐND và UBND. Hai tổ chức này cùng tồn tại khi và chỉ khi có cấp chính quyền, đương nhiên không thể tồn tại độc lập.

“Nếu quận, phường không có HĐND chỉ có UBND mà gọi là chính quyền địa phương là không đúng. Chưa kể Hiến pháp đã quy định, nhân dân thực hiện quyền lực Nhà nước bằng dân chủ trực tiếp bằng dân chủ đại diện thông qua Quốc hội, HĐND và các cơ quan khác” – ĐB Danh Út nói.

Đồng tình, ĐB Ngô Văn Minh (Quảng Nam) thẳng thắn, cách tiếp cận đưa ra những khái niệm trong dự thảo Luật cũng cần được làm rõ. Theo quy định thì tỉnh, huyện mới là địa phương, còn xã lại là cơ sở. Vậy dự thảo Luật có quy định điều chỉnh tới xã hay không? “Nghiên cứu mô hình mới thì chúng ta đưa ra quy định không tổ chức HĐND ở nơi này, nơi kia, nhưng theo tôi phải nghiên cứu đầy đủ, hoàn thiện, phải đưa ra được căn cứ để nói không nên tổ chức chính quyền ở cấp huyện, cấp xã nào thì mới bớt phản cảm và vấp phải sự phản đối của các ĐBQH như hiện nay”- ĐB Ngô Văn Minh nhấn mạnh.

Nhắc lại các phiên thảo luận tại các kỳ họp trước đây về Hiến pháp 2013, ĐB Ngô Văn Minh vẫn tỏ ra băn khoăn khi một việc hết sức hệ trọng như tổ chức lại chính quyền địa phương thì tại kỳ họp trước khi thảo luận về Hiến pháp lại không được bàn thảo kỹ, mà chỉ xuất hiện trong ngày thảo luận cuối cùng khiến các ĐB cảm thấy lúng túng.

Là người ủng hộ một mô hình tổ chức chính quyền địa phương mạnh mẽ, để người dân thực sự là chủ thể của quyền lực Nhà nước nhưng theo ĐB Ngô Văn Minh, khi đưa ra các phương án 2 cấp chính quyền hay 3 cấp thì ban soạn thảo phải đưa ra được các căn cứ thuyết phục. Thứ nữa, phải chú ý tới những quan điểm của các địa phương đã tham gia vào thí điểm bỏ HĐND ở cấp phường, quận. Vì sao trước khi tham gia họ ủng hộ, rồi sau khi thí điểm họ lại phản đối kịch liệt đến vậy. Ở điểm này, ĐB Minh cho rằng, rất hệ trọng vì đây là những ý kiến “đến từ thực tế”.

“Chứ riêng viết kiểu này rồi mai mốt đưa vào giáo trình dạy, học sinh cũng điên đầu luôn. Tôi ủng hộ quan điểm cần phải đổi mới, nhưng phải là thực sự đổi mới thì mới đảm bảo được quyền của nhân dân” – ĐB Ngô Văn Minh phát biểu.

Cho rằng, cả 2 phương án mà dự thảo Luật đưa ra đều không phù hợp, ĐB Nguyễn Thị Quyết Tâm (TP Hồ Chí Minh) đề nghị, vẫn nên giữ 3 cấp tại chính quyền ở nông thôn; nhưng chính quyền ở đô thị, thành phố thì chỉ cần 2 cấp (có HĐND và UBND được tổ chức ở cấp thành phố, cấp phường). “Tôi xin đề nghị Quốc hội nghiên cứu kỹ vấn đề này, đây là cơ hội quý để chúng ta thay đổi mô hình ở cấp chính quyền cơ sở, lần này chần chừ không quyết là nhân dân mất niềm tin ở Quốc hội”- ĐB Tâm thiết tha.

Phải quy định rõ chức năng, nhiệm vụ cấp chính quyền địa phương

Theo các ĐB, bộ máy hành chính nước ta cồng kềnh, kém hiệu quả, tổ chức bộ máy chồng chéo; chức năng trùng lặp; hệ thống tổ chức vừa cắt khúc, vừa phân đoạn nhưng lại vừa có nhiều cơ quan trung gian, rất khó khăn trong thi hành công vụ và cải cách hành chính. Cải cách hành chính không làm được, tinh giản bộ máy hành chính không làm được, nguyên nhân là do cơ cấu tổ chức bộ máy thiếu khoa học, cần phải tổ chức định hình lại bộ máy.

Cũng theo ĐB Nguyễn Thị Quyết Tâm, mô hình tổ chức chính quyền địa phương hiện tại đang tồn tại quá nhiều bất cập về cơ chế, tạo ra hệ thống tổ chức nhiều tầng nấc, nhiệm vụ, quyền hạn thì chồng lấn, khó xác định về trách nhiệm, bộ máy hành chính Nhà nước cồng kềnh. Vì thế, để xây dựng hệ thống bộ máy hành chính Nhà nước tinh gọn, hiệu quả, phục vụ tốt nhất quyền lợi nhân dân, cần phải có tinh thần đổi mới chính quyền địa phương.

Đại biểu Quốc hội Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Thị Quyết Tâm phát biểu ý kiến. Ảnh: Nguyễn Dân - TTXVN.

Dù được coi là luật cơ bản cho hoạt động của chính quyền địa phương, nhưng ĐB Tâm tỏ ra thất vọng khi dự thảo Luật không nêu rõ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, thẩm quyền chính quyền địa phương được làm gì, không được làm gì, đặc biệt là vấn đề phân cấp, phân quyền… ĐB Tâm cho rằng, cần nghiên cứu thấu đáo, thảo luận sâu hơn và làm rõ khác nhau về đặc điểm của chính quyền địa phương ở thành thị, khác nông thôn như thế nào, từ đó mới định ra được chức năng nhiệm vụ.

“Phân định rõ chức năng, quyền hạn…mới nói được giảm biên chế hiệu quả. Có một thực tế, dù hiện nay bộ máy Nhà nước cồng kềnh nhưng khi có ách tắc xảy ra thì đa phần các cơ quan đơn vị đều nói thiếu nhân lực, cần lập thêm tổ chức mới. Việc xác định trách nhiệm trong thực tiễn rất khó khăn, cả cho tổ chức lẫn người đứng đầu. Nguyên nhân là gì, nếu không phải là trùng lặp về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn ko được rõ ràng” – ĐB Nguyễn Thị Quyết Tâm nói.

ĐB Trần Du Lịch (TP Hồ Chí Minh) cũng cho rằng, dự thảo Luật cần nêu rõ quyền hạn, nhiệm vụ của một cấp chính quyền và cơ quan chính quyền. Trong Luật cũng không nên tránh né chuyện phân cấp, tự quản địa phương…. “Nếu chúng ta bằng lòng và nói hệ thống tổ chức chính quyền địa phương hiện nay đã quá tốt, không cần thay đổi gì thì không minh bạch với người dân” – ĐB Lịch nêu quan điểm.

“Do đó, dự thảo Luật phải làm rõ cho được quyền hạn, nhiệm vụ của một cấp chính quyền và cơ quan chính quyền địa phương… Luật phải tiếp cận theo hướng có cơ sở, luận cứ rõ ràng chứ cứ đem ra bàn thảo trong khi cơ sở đưa ra điểm mới chưa rõ thì không thể giải quyết được bài toán cốt tử là tinh giản và đổi mới bộ máy chính quyền địa phương” – ĐB Trần Du Lịch thẳng thắn.

HOÀNG LAN