Chống thất thoát, lãng phí trong lĩnh vực đầu tư xây dựng

Phóng viên Báo Quân đội nhân dân có cuộc trao đổi ông Phạm Văn Khánh, Cục trưởng Cục Kinh tế xây dựng (Bộ Xây dựng) về những tác động của đề án đối với công tác quản lý đầu tư xây dựng hiện nay.

Giá, định mức thực hiện theo cơ chế thị trường

Ông Phạm Văn Khánh.

Phóng viên (PV): Việc hoàn thiện các quy định về định mức và giá xây dựng có tác động như thế nào đến công tác quản lý đầu tư, chống thất thoát, lãng phí cũng như cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, thưa ông?

Ông Phạm Văn Khánh: Những đổi mới về cơ chế, chính sách trong đầu tư xây dựng và phát triển đô thị có tác động rất mạnh đến việc nâng cao hiệu quả đầu tư các dự án, đặc biệt là các dự án công, đồng thời góp phần chống thất thoát, lãng phí trong đầu tư xây dựng. Nếu chúng ta có hệ thống các công cụ quản lý đầy đủ, kịp thời để xác định chi phí hợp lý, phù hợp với cơ chế thị trường thì việc thực hiện các dự án sẽ bảo đảm chất lượng, tiến độ và không vượt dự toán; đồng thời, giúp tăng tính minh bạch, cạnh tranh cho thị trường xây dựng.

Việc thực hiện đề án đã khắc phục những tồn tại của cơ chế quản lý cũ, bảo đảm việc tính đúng, tính đủ chi phí. Trong đó, sử dụng các phương pháp như lập định mức, lập mức giá theo cơ chế thị trường. Chúng ta điều tra thị trường, xử lý số liệu ra kết quả khách quan, phản ánh đúng năng suất, hiệu quả thực tế để thực hiện các công việc xây dựng. Đơn giá cũng phải đi điều tra thị trường, ngoài yếu tố về chủng loại, kỹ thuật, chất lượng, còn phải quan tâm đến các yếu tố thương mại. Ví dụ, mua một tấn xi măng hay một tấn thép khác với 100 tấn và mua một sản phẩm khác với 100 sản phẩm. Đối với đơn giá công nhân, giá ca máy cũng thực hiện tương tự.

Trong đề án này còn có một nội dung rất quan trọng là xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu. Toàn bộ hệ thống giá vật liệu, dịch vụ đô thị trên cả nước sẽ được điều tra, xử lý và công bố rộng rãi để bắt buộc áp dụng với các dự án đầu tư công và tham khảo đối với các dự án khác. Hiện nay, nhiều dự án không sử dụng vốn Nhà nước nhưng vẫn lợi dụng quy định để trốn thuế, chuyển giá. Dự kiến, trong thời gian tới, việc tính toán chi phí các dự án sử dụng vốn ngoài Nhà nước cũng phải áp dụng suất đầu tư của các dự án công để làm căn cứ tính thuế, hạn chế việc trốn thuế, chuyển giá.

Các công trình xây dựng sẽ được quản lý chi phí theo cơ chế sát với thị trường. Ảnh: TRỌNG HẢI

PV: Một số ý kiến cho rằng, công tác quản lý chi phí của ngành xây dựng hiện còn những bất cập, chưa theo kịp yêu cầu thực tế. Quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?

Ông Phạm Văn Khánh: Hệ thống định mức hiện nay đang phải đổi mới, trước kia chúng ta xây dựng theo phương pháp của cơ chế bao cấp, số lượng định mức cũng chưa đáp ứng đầy đủ. Hệ thống giá chưa hoàn toàn phù hợp với cơ chế thị trường. Ví dụ, giá nhân công chia hai nhóm, trong khi đó thị trường có hơn 50 loại công việc có giá nhân công khác nhau. Rồi giá vật liệu cũng vậy, chúng ta chỉ mới quan tâm đến chất lượng, chứ chưa quan tâm đến số lượng theo điều kiện cung cấp. Định mức quy định về công nghệ của chúng ta chưa rõ ràng, dẫn đến việc áp dụng đôi khi còn tùy tiện.

Quan trọng nhất là phương pháp xây dựng định mức. Trước kia, chỉ xây dựng theo một mô hình chuẩn, thế nhưng cơ chế thị trường đòi hỏi phải xác định theo năng suất cụ thể, do vậy, nhiều khi sai khác so với mô hình. Cho nên sẽ đổi mới bằng cách đi điều tra trên thị trường, sau đó tổng hợp và phân tích để đưa ra định mức đúng, phù hợp.

Khắc phục sự chồng chéo trong quản lý

PV: Nhiều doanh nghiệp xây dựng phản ánh đang gặp không ít vướng mắc vì sự chồng chéo của hệ thống định mức, giá. Giải pháp nào để khắc phục vấn đề này, thưa ông?

Ông Phạm Văn Khánh: Việc xuất hiện sự chồng chéo là do cách làm và cơ chế trước đây của chúng ta đối với định mức, đơn giá hoàn toàn ngược kinh nghiệm của nhiều nước trên thế giới. Ví như Nhật Bản, họ làm theo phương thức chủ động, nhà nước bỏ tiền cho các cơ quan chuyên môn đi đặt hàng để giải quyết những nhiệm vụ của nhà nước. Định mức và giá của chúng ta trước kia làm ngược, chờ ý kiến của bên dưới gửi lên, sau đó xử lý. Hiện nay, chúng ta thực hiện theo hướng, Nhà nước xây dựng hệ thống cơ chế, công cụ quản lý để lập dự toán, làm giá gói thầu, đấu thầu và cũng có chính sách ưu tiên những nhà thầu nào có công nghệ mới, cách làm hiệu quả.

PV: Các quy định mới có hạn chế được tình trạng cố tình bỏ thầu giá thấp để trúng thầu không, thưa ông?

Ông Phạm Văn Khánh: Cách tính giá phải đi kèm với cơ chế quản lý, phải đồng bộ vì chúng ta đang xây dựng một hệ thống định mức và giá phù hợp với thị trường. Với cơ chế sắp tới, chúng ta không còn bị động. Cơ quan quản lý Nhà nước sau một năm phải xem xét lại đơn giá nhân công, sau hai năm rà soát lại toàn bộ hệ thống định mức, hằng năm khi có công nghệ mới phải chủ động để xây dựng định mức và giá. Tất cả những công việc này là cơ sở để xác định dự toán, làm căn cứ cho giá gói thầu. Khi xét thầu, những nhà thầu nào với giá đó nhưng làm tốt hơn, nhanh hơn; có công nghệ mới, giảm giá thành thì sẽ trúng thầu.

Chúng tôi cũng có ý kiến với cơ quan đấu thầu xem xét kinh nghiệm xét thầu của nước ngoài. Chúng ta lựa chọn đúng nhà thầu mang lại hiệu quả tốt nhất cho dự án, chứ không phải nhà thầu có giá thấp nhất nhưng thực hiện dự án không hiệu quả.

PV: Trân trọng cảm ơn ông!

MẠNH HƯNG (thực hiện)