QĐND Online – Khi Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) năm 2014 vẫn chưa có hiệu lực thi hành thì một bộ phận người lao động, chủ yếu ở một số tỉnh, thành phố phía Nam có kiến nghị được lựa chọn hưởng BHXH một lần hoặc bảo lưu thời gian đóng BHXH như quy định tại Luật BHXH năm 2006. Do vậy, phiên làm việc sáng 21-5 của Quốc hội được cử tri và nhân dân đặc biệt quan tâm do có nội dung về Điều 60 của Luật BHXH…

Nội dung Điều 60 phù hợp với xu hướng phát triển chung

Theo Chính phủ, quá trình nghiên cứu, xây dựng dự án Luật BHXH (sửa đổi) nói chung và Điều 60 nói riêng được tiến hành đảm bảo đúng trình tự, quy trình của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật và Nghị định số 24/2009/NĐ-CP ngày 5-3-2009 của Chính phủ quy định chi tiết và biện pháp thi hành Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Trong quá trình nghiên cứu, xây dựng dự án luật, việc tổ chức lấy ý kiến tham gia của Chính phủ về cơ bản đã nhận được sự đồng thuận từ phía các Bộ, ngành, địa phương và của Hội đồng thẩm định dự án Luật BHXH (sửa đổi); quá trình cơ quan thẩm tra dự án luật của Quốc hội tổ chức tham vấn, lấy ý kiến các cơ quan liên quan và quá trình Quốc hội thảo luận cũng không có ý kiến khác liên quan đến nội dung quy định về giải quyết BHXH một lần.

Ảnh minh họa. Nguồn: http://bhxhhanam.gov.vn

Nội dung Điều 60 của Luật BHXH năm 2014 là phù hợp với xu hướng phát triển chung, đã thể hiện đúng quan điểm, định hướng mở rộng diện bao phủ BHXH, bảo đảm quyền thụ hưởng lâu dài của người lao động, góp phần thực hiện chính sách an sinh xã hội. Quy định này không chỉ thể hiện sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đến cuộc sống trước mắt của người lao động mà còn chăm lo đến cuộc sống khi về già của người lao động, khi mà người lao động không còn sức lao động, không thể làm việc, cần được quan tâm bảo vệ nhiều nhất. Quy định này cũng phù hợp với xu hướng phát triển của hầu hết các nước trên thế giới.

Tuy nhiên, khi Luật BHXH năm 2014 vẫn chưa có hiệu lực thi hành thì một bộ phận người lao động chủ yếu ở một số tỉnh, thành phố phía Nam có kiến nghị được lựa chọn hưởng BHXH một lần hoặc bảo lưu thời gian đóng BHXH như quy định tại Luật BHXH năm 2006.

Tôn trọng quyền lựa chọn hưởng BHXH một lần hoặc bảo lưu thời gian đóng BHXH của người lao động. Đáp ứng nguyện vọng của một bộ phận người lao động có thời gian đóng BHXH ngắn sau khi nghỉ việc không tiếp tục tham gia vào thị trường lao động và cũng không có khả năng, nguyện vọng tiếp tục đóng BHXH tự nguyện. Kiến nghị của UBND TP Hồ Chí Minh, ý kiến của Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam được Chính phủ báo cáo Quốc hội xem xét, điều chỉnh Điều 60 của Luật BHXH năm 2014 theo hướng: Trước mắt, cho phép người lao động khi chưa đủ điều kiện về thời gian đóng BHXH để hưởng lương hưu sau một năm nghỉ việc nếu không tiếp tục đóng BHXH thì có quyền lựa chọn hưởng BHXH một lần hoặc tiếp tục bảo lưu thời gian đóng BHXH như quy định của Luật BHXH năm 2006. Nội dung này cũng sẽ được xem xét, điều chỉnh tương đồng đối với cả người lao động tham gia BHXH tự nguyện.

Để người lao động có sự lựa chọn tốt nhất cho quyền lợi của mình

Theo đánh giá của Chính phủ, với việc sửa đổi như trên sẽ tạo cơ chế linh hoạt trong chính sách BHXH, đáp ứng được nguyện vọng của một bộ phận người lao động không có điều kiện và khả năng tiếp tục tham gia BHXH để được hưởng lương hưu hằng tháng. Việc sửa đổi này sẽ tác động đến số người hưởng BHXH một lần. Tuy nhiên, Luật BHXH năm 2014 đã bổ sung nhiều quy định nhằm tạo điều kiện hơn cho người lao động có thể được đóng BHXH để được hưởng lương hưu hằng tháng. Mặt khác, việc tuyên truyền, phổ biến, giải thích chính sách được tăng cường thì nhận thức của người lao động được nâng nên, người lao động sẽ cân nhắc hơn khi nhận BHXH một lần. Do vậy, số người hưởng BHXH một lần dự báo sẽ giảm so với thời gian qua. Nếu cho phép người lao động được lựa chọn nhận BHXH một lần thì người lao động do cuộc sống trước mắt còn khó khăn sẽ lĩnh BHXH một lần, khi hết tuổi lao động sẽ khó có điều kiện để được hưởng lương hưu hằng tháng, không bảo đảm ổn định cuộc sống khi về già, không bảo đảm an sinh xã hội và ngân sách Nhà nước hỗ trợ đối với những người không có lương hưu phải tăng thêm. Việc này sẽ khiến khó khăn hơn trong việc mở rộng đối tượng tham gia BHXH, trong việc đạt được mục tiêu phấn đấu đến năm 2020 có 50% lực lượng lao động tham gia BHXH.

Để hạn chế những tác động tiêu cực của luật sửa đổi, Chính phủ sẽ tiếp tục chỉ đạo các cơ quan chức năng tăng cường tuyên truyền, giải thích để người lao động hiểu rõ các lợi ích của việc bảo lưu thời gian đóng BHXH, bảo đảm cuộc sống khi về già để người lao động cân nhắc thận trọng hơn mỗi khi đưa ra quyết định lựa chọn hưởng BHXH một lần.

Trong phần trình bày Báo cáo ý kiến Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội về Điều 60, Luật BHXH năm 2014 của Chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội, Trương Thị Mai khẳng định: “Quá trình thẩm tra, lấy ý kiến tiếp thu, chỉnh lý và thông qua Luật BHXH (2014) đã tuân thủ quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Về cơ bản, đa số ý kiến phát biểu tại Tổ, Hội trường, các Đoàn ĐBQH, Hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách và tham vấn ý kiến đều tán thành với chính sách bảo hiểm xã hội một lần trong Luật BHXH (sửa đổi) do Chính phủ trình”.

Đa số thành viên Ủy ban tán thành với đề xuất của Chính phủ “Trước mắt cho phép người lao động nếu có nguyện vọng thì được nhận lại số tiền đã tham gia BHXH”. Đồng thời, cần xây dựng lộ trình nâng dần điều kiện hưởng BHXH một lần phù hợp với tỷ lệ lao động trong khu vực chính thức và sự phát triển của thị trường lao động, giảm dần số người không có lương hưu khi về già (năm 2014, ngân sách phải chi hơn 3.000 tỷ đồng cho khoảng 1,5 triệu người 80 tuổi trở lên không có lương hưu). Để tổ chức thực hiện chính sách, các cơ quan quản lý nhà nước, công đoàn, cơ quan BHXH các cấp, các cơ quan thông tin đại chúng, các địa phương phải phối hợp chặt chẽ và có nhiều giải pháp phù hợp hơn nữa để tuyên truyền, phổ biến và giải thích đúng bản chất, ý nghĩa, mục tiêu, quan điểm của chính sách BHXH – chính sách trụ cột của an sinh xã hội nhằm tăng số lượng người lao động tham gia BHXH theo mục tiêu đã đề ra vào năm 2020 (50% lực lượng lao động); tăng cường thanh tra, kiểm tra xử lý vi phạm chính sách, pháp luật BHXH, xử lý nghiêm các trường hợp lợi dụng thu gom Sổ BHXH của người lao động gặp khó khăn để lấy tiền BHXH một lần; các tổ chức thực hiện chính sách cần tư vấn, giải thích cho người lao động hiểu đầy đủ các chính sách như bảo lưu, cộng dồn, tham gia BHXH tự nguyện có sự hỗ trợ của Nhà nước nếu không tiếp tục làm việc tại doanh nghiệp... để người lao động có sự lựa chọn tốt nhất cho quyền lợi của mình.

XUÂN DŨNG