QĐND - Đồng chí Nguyễn Chí Thanh (1914-1967), nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, Phó bí thư Tổng Quân ủy, Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị, Bí thư Trung ương Cục, Chính ủy Quân giải phóng miền Nam. Cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của đồng chí là một tấm gương cao đẹp về phẩm chất cách mạng của Bộ đội Cụ Hồ, luôn đem hết tinh thần, nghị lực và trí tuệ của mình cống hiến cho sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc. Tuy thời gian đồng chí Nguyễn Chí Thanh phục vụ quân đội không dài (15 năm), nhưng đồng chí đã có nhiều cống hiến đặc biệt xuất sắc đối với sự nghiệp xây dựng Quân đội nhân dân (QĐND) Việt Nam vững mạnh toàn diện, có sức chiến đấu cao, hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ mà Đảng và nhân dân giao phó. Những cống hiến nổi bật của đồng chí Nguyễn Chí Thanh đối với sự nghiệp xây dựng QĐND Việt Nam được biểu hiện ở các nội dung chủ yếu sau:

Bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng đối với quân đội là vấn đề quan trọng hàng đầu trong sự nghiệp xây dựng QĐND Việt Nam

Năm 1950, cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược bước vào giai đoạn quan trọng. Để tăng cường sự lãnh đạo của Đảng cho quân đội, Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh điều động đồng chí Nguyễn Chí Thanh vào quân đội làm Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị và Phó bí thư Tổng Quân ủy. Đồng chí Nguyễn Chí Thanh đã cùng tập thể Bộ Chính trị, Trung ương Đảng và Tổng Quân ủy trực tiếp lãnh đạo LLVT nhân dân.

QĐND Việt Nam là một trong những công cụ sắc bén, tin cậy để đấu tranh với kẻ thù giai cấp và dân tộc, thực hiện thắng lợi đường lối, nhiệm vụ cách mạng của Đảng, do đó Đảng phải nắm vững quyền lãnh đạo quân đội, không thể chia sẻ cho bất kỳ giai cấp nào. Lịch sử xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của quân đội ta đã minh chứng sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng là nhân tố quan trọng nhất, là nguồn gốc sức mạnh và là cơ sở cho mọi thắng lợi của quân đội.

Quán triệt sâu sắc tư tưởng đó, đồng chí Nguyễn Chí Thanh đã cùng với tập thể lãnh đạo của Đảng và quân đội tổ chức thực hiện sự lãnh đạo sắc bén, có hiệu lực cao của Đảng đối với quân đội. Đồng chí khẳng định dứt khoát quan điểm: “Quân đội ta là quân đội của Đảng và thực tiễn cũng đã khẳng định điều đó. Do nắm vững quan điểm cơ bản đó, mà chúng ta đã chủ trương Đảng lãnh đạo tuyệt đối quân đội. Chúng ta kiên quyết đấu tranh chống tất cả các khuynh hướng cho quân đội là phi đảng, phi chính trị, phi giai cấp và đòi làm giảm nhẹ sự lãnh đạo của Đảng trong quân đội”. Từ đó, đồng chí Nguyễn Chí Thanh luôn quan tâm đến công tác xây dựng Đảng trong quân đội. Đồng chí khẳng định: “Phải tăng cường xây dựng Đảng, phải coi công tác xây dựng Đảng là căn bản nhất trong việc xây dựng quân đội. Trong việc xây dựng Đảng lại phải nắm vững những điểm mới về tư tưởng và chính trị, tức cũng là phải lấy việc xây dựng về tư tưởng và chính trị là mấu chốt nhất, trong đó việc rèn luyện nâng cao lập trường tư tưởng cho đảng viên làm cho đảng viên rắn như thép, vượt qua mọi thử thách của cách mạng là quan trọng bậc nhất”.

Với công tác xây dựng Đảng trong quân đội, đồng chí Nguyễn Chí Thanh đặc biệt quan tâm đến việc kiện toàn, củng cố, nâng cao chất lượng các tổ chức cơ sở đảng, trong đó xác định khâu then chốt là đào tạo, bồi dưỡng, xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp có đủ đức, đủ tài, có phẩm chất, năng lực, đáp ứng yêu cầu phát triển mới của tình hình trong mỗi giai đoạn cách mạng. Theo đồng chí Nguyễn Chí Thanh, công tác cán bộ nhất thiết phải là công tác của tập thể Đảng ủy. Công nông là lực lượng cơ bản của cách mạng, công nông liên minh là nền tảng của mặt trận đoàn kết toàn dân tộc, do đó trong công tác cán bộ phải mạnh dạn đào tạo, bồi dưỡng, đề bạt cán bộ xuất thân từ thành phần công nông mới góp phần quan trọng vào việc xây dựng nền móng chính trị của quân đội cách mạng.

Có thể nói, củng cố và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với quân đội là một trong những đóng góp quan trọng và nổi bật của đồng chí Nguyễn Chí Thanh đối với sự nghiệp xây dựng QĐND Việt Nam. Sự lãnh đạo của Đảng là sinh mệnh, là sức sống của quân đội; trong bất luận hoàn cảnh nào, Quân đội nhân dân đều phải đặt dưới sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng Cộng sản. Đây là nguyên tắc bất di bất dịch, giữ vai trò quyết định trong xây dựng quân đội kiểu mới, quân đội của dân, từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu, mang bản chất của giai cấp công nhân.

Xây dựng quân đội phải toàn diện, trong đó lấy xây dựng quân đội về chính trị là mặt quan trọng, căn bản, quyết định

Để có quân đội mạnh đủ sức đánh thắng mọi kẻ thù xâm lược, đồng chí Nguyễn Chí Thanh yêu cầu phải xây dựng quân đội toàn diện cả về chính trị, quân sự, tư tưởng, tổ chức, con người và vũ khí trang bị, trong đó đặc biệt coi trọng xây dựng quân đội về chính trị, xem đó là nền tảng, mặt quan trọng, căn bản và mang tính quyết định sức mạnh tổng hợp của quân đội.

Tâm huyết lớn nhất của đồng chí Nguyễn Chí Thanh và cũng là những cống hiến to lớn mang ý nghĩa cơ bản, lâu dài của đồng chí là sự nghiệp xây dựng QĐND Việt Nam vững mạnh về chính trị. Theo đồng chí, muốn nâng cao chất lượng quân đội, trước hết là nâng cao chất lượng chính trị. Lãnh đạo chính trị phải là vấn đề gốc cho mọi vấn đề, cho tất cả các mặt hoạt động của quân đội. Vấn đề cốt lõi của việc xây dựng quân đội về chính trị là xây dựng bản chất giai cấp công nhân, tính nhân dân, tính dân tộc của quân đội, làm sao để quân đội tuyệt đối trung thành với Đảng, với Tổ quốc, với nhân dân; đồng thời phải xây dựng mục tiêu, lý tưởng chiến đấu, tinh thần đoàn kết nội bộ, đoàn kết quân dân, đoàn kết quốc tế cho quân đội.

Trong xây dựng quân đội về chính trị, đồng chí Nguyễn Chí Thanh rất quan tâm chỉ đạo CTĐ, CTCT và phát huy sức mạnh của CTĐ, CTCT  vào thực tiễn xây dựng LLVT, làm cho hoạt động CTĐ, CTCT thực sự trở thành linh hồn, mạch sống, bám sát nhiệm vụ chính trị, làm cơ sở thúc đẩy thực hiện tốt các nhiệm vụ và các mặt công tác khác. Để xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị, đồng chí Nguyễn Chí Thanh đã nêu ra 7 nguyên tắc CTĐ, CTCT trong QĐND Việt Nam, tập trung vào các nội dung chủ yếu như: Đảng không thể nhường quyền lãnh đạo quân đội cho một lực lượng nào; công tác chính trị phải đi sâu vào cuộc sống chiến đấu và xây dựng của quân đội, công tác chính trị không thể chung chung, xa rời thực tiễn, xa rời quần chúng… Những nguyên tắc đó có tính biện chứng rất cao, mang ý nghĩa lâu dài và bất biến đối với QĐND Việt Nam.

Đại tướng Nguyễn Chí Thanh phát biểu tại Hội nghị Tổng kết công tác của Quân ủy Miền và Trung ương Cục miền Nam. Ảnh tư liệu

Để phát huy hiệu lực CTĐ, CTCT, đồng chí Nguyễn Chí Thanh yêu cầu cấp ủy, chỉ huy các cấp phải nhận thức đúng đắn vị trí, vai trò của công tác tư tưởng. Nội dung của công tác tư tưởng theo đồng chí là phải phân tích tình hình thực tế bộ đội, nhằm tiếp tục quán triệt đường lối kháng chiến, bồi dưỡng ý chí chiến đấu, phê phán tư tưởng thắng thì chủ quan, ỷ lại vào viện trợ, không thấm nhuần tư tưởng đánh lâu dài, tự lực cánh sinh như đường lối của Đảng đã xác định. Công tác tư tưởng phải nhạy bén, kịp thời phân biệt đúng sai, vì trên mặt trận chính trị tư tưởng không có chỗ “trống”, nếu buông lỏng, sơ hở thì lập tức tư tưởng sai trái, phản động sẽ lấn chiếm, gây tác hại.

Những cống hiến của đồng chí Nguyễn Chí Thanh trong xây dựng quân đội về chính trị đã góp phần làm giàu thêm kho tàng lý luận quân sự của Đảng, tạo ra sức mạnh mới, nâng cao sức chiến đấu cho LLVT, nòng cốt là QĐND Việt Nam. Quan điểm xây dựng quân đội về chính trị của đồng chí Nguyễn Chí Thanh được tổng kết qua nhiều tác phẩm, nhiều bài nói, bài viết, đến nay còn nguyên giá trị lý luận và thực tiễn.

Chú trọng bồi đắp tinh thần cách mạng tiến công và xây dựng ý chí quyết chiến, quyết thắng cho cán bộ, chiến sĩ QĐND Việt Nam khi đối đầu với kẻ thù xâm lược

Đồng chí Nguyễn Chí Thanh cho rằng, để nâng cao tinh thần chiến đấu của quân đội, trước hết, cần phải phát động mạnh mẽ tư tưởng cho toàn thể cán bộ và chiến sĩ, làm cho trong họ bùng cháy lên lòng căm thù sâu sắc kẻ địch, phát động mạnh mẽ tình cảm giai cấp trong quân đội, làm cho họ tha thiết thương yêu Tổ quốc, thương yêu chế độ, coi Tổ quốc và chế độ như thịt của thịt, như máu của máu mình. Và từ trong tình yêu Tổ quốc, tinh thần chiến đấu của quân đội sẽ không ngừng được củng cố phát triển, ý thức trách nhiệm của họ sẽ được nâng cao, tinh thần đoàn kết của quân đội sẽ được bền chặt như gang thép và đặc biệt lòng trung thành của họ đối với cách mạng, đối với Đảng, đối với Nhà nước, đối với nhân dân sẽ không bao giờ lay chuyển.

Năm 1964, đồng chí Nguyễn Chí Thanh được Bộ Chính trị và Chủ tịch Hồ Chí Minh cử vào miền Nam cùng các đồng chí Trung ương Cục và Bộ chỉ huy Miền lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Mang theo tư tưởng lớn của thời đại là không sợ Mỹ, dám đánh Mỹ, quyết đánh Mỹ vì độc lập, dân chủ, hòa bình và tiến bộ xã hội, đồng chí Nguyễn Chí Thanh đã phân tích khoa học, dựa trên những nguyên lý của chủ nghĩa Mác - Lê-nin, phép biện chứng duy vật, vừa xem xét trên phạm vi toàn cầu, vừa nhìn suốt chiều dài lịch sử dân tộc, đặc biệt là mấy chục năm đấu tranh cách mạng dưới sự lãnh đạo của Đảng để đánh giá một cách khách quan, đúng đắn bản chất của đế quốc Mỹ, đánh giá đúng những mặt mạnh, đồng thời chỉ ra và đánh giá đúng những mặt yếu rất cơ bản của tên sen đầm quốc tế sừng sỏ này. Đồng chí khẳng định, con người, tinh thần của con người, đường lối và sự chỉ đạo chiến lược đúng đắn, cách đánh sáng tạo là những nhân tố quyết định của chiến tranh, chứ không phải vũ khí kỹ thuật, mặc dù vũ khí kỹ thuật có vai trò rất quan trọng. Từ thực tiễn chiến đấu ở các chiến trường, ngay từ khi Mỹ mới đổ quân viễn chinh vào chiến trường miền Nam và đặc biệt là từ sau những trận đầu thắng Mỹ, đồng chí Nguyễn Chí Thanh đã rút ra kết luận có cơ sở khoa học và thực tiễn “dám đánh Mỹ, sẽ tìm ra cách đánh Mỹ” và khẳng định niềm tin sắt đá “nhất định sẽ đánh thắng hoàn toàn giặc Mỹ xâm lược”.

Thực hiện những lời hiệu triệu của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Trung ương Đảng, từ những kinh nghiệm thực tiễn trên chiến trường, đồng chí Nguyễn Chí Thanh đã khơi dậy và cổ vũ toàn quân tinh thần dám đánh và quyết đánh thắng giặc Mỹ xâm lược, truyền đến cán bộ, chiến sĩ lực lượng vũ trang một ý chí chiến đấu mới, tạo nên một sức mạnh vượt trên sức mạnh của vũ khí kỹ thuật hiện đại của đế quốc Mỹ. Tinh thần và ý chí quyết chiến, quyết thắng giặc Mỹ xâm lược của cán bộ, chiến sĩ được “Đại hội Dũng sĩ diệt Mỹ”, họp ngày 7-2-1966, do Bộ tư lệnh Quân khu Sài Gòn tổ chức tại Củ Chi, đã đúc kết thành 10 kinh nghiệm đánh Mỹ và thắng Mỹ. Những kinh nghiệm đó phản ánh một cách chính xác, đầy đủ nhất ý chí quyết chiến, quyết thắng của quân dân miền Nam, đồng thời cũng phản ánh tư duy quân sự đúng đắn của đồng chí Nguyễn Chí Thanh trong bồi đắp tinh thần và xây dựng ý quyết chiến, quyết thắng cho cán bộ, chiến sĩ QĐND Việt Nam đánh thắng giặc Mỹ xâm lược.

Nắm vững công tác quần chúng của Đảng để tiến hành công tác vận động quần chúng cách mạng

Là một cán bộ trưởng thành từ thực tiễn phong trào cách mạng đầy hy sinh gian khổ, ác liệt, đồng chí Nguyễn Chí Thanh không chỉ nhận thức sâu sắc về quần chúng, vai trò của quần chúng và công tác vận động quần chúng, mà còn là người rất khéo làm công tác vận động quần chúng, giàu tri thức, kinh nghiệm về công tác vận động quần chúng cách mạng.

Những năm làm Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị cũng như những năm được cử vào chiến trường miền Nam làm Bí thư Trung ương Cục, Chính ủy Quân giải phóng miền Nam, đồng chí Nguyễn Chí Thanh đặc biệt quan tâm và trực tiếp chỉ đạo công tác vận động quần chúng trong quân đội. Đồng chí quan niệm: “Dân là cái vốn cách mạng quý nhất, quý hơn tất cả. Vì: Còn dân thì nước còn. Mất dân thì nước mất. Đó là ý nghĩa và mục đích quan trọng của vấn đề tranh thủ nhân dân”.

Từ nhận thức đúng đắn sức mạnh của quần chúng cách mạng, đồng chí Nguyễn Chí Thanh yêu cầu đội ngũ cán bộ làm công tác vận động quần chúng trong quân đội phải sáng tạo, bằng nhiều hình thức sinh động, thiết thực, cụ thể làm cho bộ đội nhận thức rõ quân đội ta là quân đội của nhân dân, từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu; quân đội ta vừa là đội quân chiến đấu, đội quân xây dựng, vừa là đội quân công tác. Liên hệ gắn bó mật thiết với nhân dân là bản chất, truyền thống và là sức mạnh vô địch của QĐND Việt Nam.

Để công tác vận động quần chúng trong quân đội được nhận thức đúng đắn và tiến hành chu đáo, nghiêm túc, đồng chí Nguyễn Chí Thanh chú trọng bồi dưỡng, giáo dục cho đội ngũ cán bộ các cấp trong quân đội nhận thức đúng đường lối quần chúng của Đảng, xác định rõ trách nhiệm chính trị của cán bộ, đảng viên, phương pháp, nguyên tắc tiến hành công tác vận động quần chúng trong quân đội, đồng thời đấu tranh phê phán những biểu hiện nhận thức không đúng về quần chúng trong quân đội, trong tiến hành công tác vận động quần chúng. Đồng chí nhiều lần nhấn mạnh, đường lối quần chúng là phương pháp công tác cơ bản của Đảng, đồng thời cũng là truyền thống tốt đẹp của quân đội và là phương pháp cơ bản của công tác chính trị. Đi theo đường lối quần chúng là vấn đề Đảng tính, vấn đề đạo đức và tác phong của giai cấp vô sản.

Nhờ làm tốt công tác vận động quần chúng cách mạng, dù công tác ở lĩnh vực nào, trên cương vị nào và bất cứ ở đâu, đồng chí Nguyễn Chí Thanh cũng làm cho phong trào ở đó phát triển và đạt hiệu quả tốt. Đồng chí Lê Quang Đạo, nguyên Chủ tịch Quốc hội, nguyên Phó chủ nhiệm Tổng cục Chính trị nhận xét: “Con người anh Thanh… là con người của nhân dân lao động… Anh làm công tác vận động quần chúng rất giỏi, rất nhiều sáng tạo”.

Lịch sử dân tộc Việt Nam vốn đã đầy ắp những sự kiện, nhưng nó càng trở nên phong phú hơn, sinh động hơn, bởi trong đó chứa đựng những dấu ấn cá nhân, trong đó có đồng chí Nguyễn Chí Thanh. Tuy đồng chí đã sớm đi xa, nhưng những cống hiến xuất sắc của đồng chí đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc nói chung, với sự nghiệp xây dựng QĐND Việt Nam nói riêng mãi mãi được lịch sử khắc ghi. Tên tuổi đồng chí đã gắn với tên đất, tên đường, tên trường học, có sức lay động và thôi thúc lòng người. Đồng chí Nguyễn Chí Thanh đã trở thành biểu tượng sinh động của Bộ đội Cụ Hồ với những cống hiến to lớn trong đời sống chính trị và chiến đấu của quân đội ta.

Việc kế thừa, phát huy, vận dụng những kinh nghiệm các thế hệ lãnh đạo, chỉ huy quân đội đi trước nói chung, của đồng chí Nguyễn Chí Thanh nói riêng trong xây dựng QĐND Việt Nam là vấn đề mang tính lý luận và thực tiễn sâu sắc. Nhiệm vụ của các thế hệ cán bộ, chiến sĩ QĐND Việt Nam hôm nay và mai sau phải nghiên cứu học tập và vận dụng một cách sáng tạo vào xây dựng QĐND Việt Nam ngày càng hùng mạnh, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, đủ sức đánh bại mọi kẻ thù xâm lược, góp phần bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN.

Thượng tướng NGUYỄN THÀNH CUNG (Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Thường vụ Quân ủy Trung ương, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng)