QĐND - Đó là những tờ giấy khổ nhỏ 13x19cm, in từ bức thư “Đại tướng Tổng tư lệnh thân gửi toàn thể anh chị em dân công” được chuyển đến các đơn vị dân công hỏa tuyến trong Chiến dịch Điện Biên Phủ theo phương thức như những tờ truyền đơn.

Mặt sau của các tờ giấy là những dòng chữ viết tay mực tím một bài báo có đầu đề “Đội cao xạ hùng dũng trên Mặt trận Điện Biên” của Phạm Phú Bằng, phóng viên Báo Quân đội nhân dân tại Mặt trận Điện Biên Phủ.

Rất may mắn, qua hơn 61 năm, mấy tờ truyền đơn này vẫn được nhà báo lão thành, Đại tá Phạm Phú Bằng giữ gìn nguyên vẹn qua bao năm tháng chiến trận và qua cả một vụ nổ làm nhà ông bị đổ. Cũng may thay, sau một thời gian khá dài, ông đã tìm lại được một kỷ niệm cực quý trong căn nhà mới ngập sách báo, tài liệu cả từ tầng 1 đến tầng 4.

Trước hết xin trích nội dung bức thư của Đại tướng Võ Nguyên Giáp:

Thư của Đại tướng Võ Nguyên Giáp (bên trái) và phần đầu bài báo (bên phải). Ảnh: Văn Thể

 “Tôi được biết trong thời gian vừa qua, mặc đèo cao suối sâu, mặc sương sa lạnh buốt, mặc quân địch ra sức phá hoại đường sá và ném bom nổ chậm, toàn thể anh chị em vẫn giữ vững quyết tâm làm tròn nhiệm vụ bảo đảm đường sá, bảo đảm kế hoạch vận chuyển vũ khí, lương thực cho bộ đội giết giặc.

Tôi gửi lời thân ái hỏi thăm và khen ngợi toàn thể anh chị em.

Chiến dịch này là một chiến dịch rất lớn. Nó tạo điều kiện thuận lợi cho nhiều chiến trường khác tiêu diệt quân địch, cho cuộc cải cách ruộng đất ở hậu phương thành công...

...Hồ Chủ tịch, Chính phủ và Bộ Tổng tư lệnh đã chuẩn bị nhiều phần thưởng cho những đơn vị và những anh chị em có nhiều thành tích".

Bức thư của Đại tướng gửi đến anh chị em dân công vào tháng 1-1954, đó là khoảng thời gian vừa “kéo pháo vào” lại phải “kéo pháo ra” nhằm chuẩn bị tốt nhất cho thắng lợi của chiến dịch theo phương châm “đánh chắc thắng”, “trận này chỉ được phép đánh thắng” của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Trung ương Đảng và Đại tướng Tổng tư lệnh.

Bức thư là một tư liệu lịch sử quý chứng minh cho quyết tâm đó triển khai trong hành động thực tế trên chiến trường. Đồng thời trong thư, Đại tướng đã khen ngợi, động viên cho lực lượng dân công hiểu rõ ý nghĩa của chiến dịch và chỉ thị về những việc phải làm trong điều kiện “nhiệm vụ chưa hoàn thành” và trước ngưỡng cửa của cuộc chiến đấu lớn đòi hỏi sự góp sức của cả tiền tuyến, hậu phương.

Mặt sau của tờ truyền đơn là bài báo của phóng viên viết về tinh thần khắc phục khó khăn gian khổ, nỗ lực cao nhất để hoàn thành nhiệm vụ của một đơn vị pháo cao xạ vào trận địa.

Xin trích mấy đoạn trong bài báo:

 “Pháo nặng trì xuống, chiến sĩ ta ráng sức kéo lên. Ngực mọi người bị co chặt, tức thở như bị chẹt trong cái cùm sắt. Hai vai đã đệm dày áo trấn thủ, chăn bạt, nhưng máu vẫn tụ tím bầm. Người trước lên đã đạp chuồi các rễ cây, đạp sạt các bậc cuối, người sau lên cứ đạp phải đất bụi khô trơn tuột, xoạc chân vào đá bật cả máu... Có hôm đến mảng gọi là Suối Reo (nơi đây có thác nước, suối reo ầm ầm suốt ngày không ngớt) thì lũ máy bay địch bất ngờ xồ đến, trút hàng loạt bom nổ, bom cháy. Dây kéo đứt phăng, pháo tụt nhanh xuống dốc. Cả tổ Vinh vẫn bám chặt càng pháo tuột theo vùn vụt, đem hết sức người bẻ ngợt khẩu pháo vào sườn núi. Pháo chồm lên và đứng hẳn, nhưng càng pháo đã đập mạnh đau buốt ngực ba đồng chí…”.

Nhà báo Phạm Phú Bằng kể, trên một góc đường mặt trận, ông đã nhặt được những tờ giấy truyền đơn in thư của Đại tướng từ những bao gói bị bom đạn địch làm tung ra. Ông đã chuyển nhiều bức cho các đoàn dân công và giữ lại ít tờ với ý định để chuyển tiếp. Nhưng điều kiện ở mặt trận giấy viết rất thiếu, ông viết bài vào một mặt trong khi mặt kia vẫn còn nguyên. “Cho đến tận bây giờ, bài báo về đơn vị cao xạ vẫn chưa được in và cũng tiếc là trong một buổi gặp gỡ, mấy anh em phóng viên trẻ xin giữ mất mấy tờ làm kỷ niệm nên phần sau bài báo không còn”, nhà báo Phạm Phú Bằng kể lại.

Ông tâm sự: “Ra được tờ báo ngay tại mặt trận khó khăn lắm, dung lượng mỗi số có hạn, phải dành đất cho nhiều bài khác. Nhưng quan trọng là chỉ tờ giấy mà có được cả thư của Đại tướng và cả bài viết về bộ đội. Tôi chuyền cho anh em ta cùng đọc, thế cũng là một cách làm báo linh hoạt tại mặt trận”.

NGUYỄN MẠNH